Kalaycı, Türkiye’nin rüzgâr enerjisinde her yıl bin 500 megavat devreye alma hedefini başarması için yeni YEKA ihaleleri açması gerektiğini vurguladı
Türkiye’nin geçen yıl ocak ayında tüm dünyaya ve yatırımcılara duyurduğu Ulusal Enerji Eylem Planı’nda bugün itibarıyla 12 bin Megavat (MW) seviyesinde olan rüzgâr enerjisi kurulu gücünün 2030 yılında 18 bin 100 MW’a, 2035 yılında ise 29 bin 600 MW seviyesine yükselmesi hedefleniyor. Bu hedef, Türkiye’nin mevcut rüzgâr enerjisi kurulu gücüne her yıl en az bin 500 MW eklemesi anlamına gelirken, 2023 yılında devreye alınan RES kurulu gücü ise sadece 537 MW seviyesinde kaldı. Sektördeki durumla birlikte ana ve yan sanayideki yatırımları değerlendiren Enerji Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (ENSİA) Yönetim Kurulu Başkanı Alper Kalaycı, Türkiye rüzgâr enerjisi sektörünün 2023 yılında son 11 yılın en kötü senesi yaşadığını vurgulayarak, 2024 yılında ise bin MW seviyesinde santralin devreye alınmasını öngördüklerini belirtti.
“Sektörde 720 emekçimiz işsiz kaldı”
2024 yılında yaşanacak kurulu güç artışının sektörü aldatmaması uyarısında bulunan Kalaycı, “Rüzgâr enerjisinde ana ve yan sanayide kümelenen tüm şirketlerimiz 4-5 sene önce yapılan ihalelerin yatırımlarını yapıyor. Yani bir anlamda sektör sermayeden yiyor. Bu belirsizliğin sona ermesi için özellikle ve acil olarak Yenilenebilir Kaynak Alanları (YEKA) ihaleleri için takvimin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığımız tarafından yayınlanması gerekiyor” dedi. Türkiye’nin rüzgâr endüstrisinde en önemli doğrudan yabancı sermaye yatırımları arasında yer aldığını ve 2017 yılından itibaren Bergama Organize Sanayi Bölgesi’nde faaliyet gösteren LM Wind Power şirketinin mart ayında kapanmak zorunda kaldığını dile getiren Kalaycı, “Bu kapanmanın sektörün moral ve motivasyonunu son derece olumsuz etkiledi. Rüzgâr enerjisi sektöründe 720 emekçimiz işsiz kaldı. Türkiye’de 4 rüzgâr türbini kanat fabrikasının olması haklı olarak övündüğümüz konular arasında yer alırdı. Bunlardan biri kapattı, bu belirsizlikle belki bu sayı daha da düşecek” diye konuştu.
“İşgücü maliyetinde avantajımızı kaybettik”
Türkiye’deki gerilemeye rağmen dünya pazarının 2023 yılında rekorlara imza attığının altını çizen Kalaycı, “Dünya genelinde elde edilen rekorlarda Çin’in payı o kadar büyük ki, ufak bir tökezleme ya da artış tüm sektörü etkiliyor. Türkiye’nin rüzgârda 2023’ü kötü bir yıl olarak geride bırakmasının en önemli nedenleri arasında ise finansal konular yer alıyor. Finansa erişim çok zor ve oldukça pahalı, faizlerin bu kadar yüksek olduğu bir düzlemde insanlar risk almak istemiyor. Örneğin, santral kurmak isteyen bir yatırımcının parasını faize koyması, bu koşullarda risk almaması açısından daha mantıklı geliyor. Bir diğer nedeni işçilik maliyetleri oluşturuyor. Asgari ücrette ciddi artışlar yaşandı ancak döviz kurlarında sabit bir seyir var. Döviz bazında işçilik maliyetlerinin yüksek olması da yatırımcıyı etkiliyor. Daha önce birçok Avrupa ülkesinden çok daha uygunduk; ancak geldiğimiz noktada Portekiz ya da Polonya’da bir yatırım yapmak, işçilik maliyetleri açısından Türkiye’den daha uygun hâle geldi. AB’ye göre işçilik maliyetleri açısından ön plana çıkamayınca, yatırımcı açısından Türkiye’nin kur riski, enflasyon riski, faiz ve gümrükle ilgili dezavantajları var. Önceki yıllarda bu riskleri ucuz işçilikle kapatıyorduk ancak şu an için bu avantajımızı kaybettik” sözlerine yer verdi.
Sektörün en acil beklentisi YEKA takvimleri
Kalaycı, sektörün yeniden ivme kazanması için YEKA ihalelerinin takvimlendirilmesi ve açıklanan takvimlerde ertelemelerin yaşanmaması gerektiğine dikkat çekti. Türkiye’deki yeni santrallerde, yatırımcının türbin üreticisini yerli aksam konusunda zorlayacağı şartların oluşturulması gerektiğine işaret eden Kalaycı, halen kurulum ve montajları devam eden YEKA 2 ve YEKA 3 sahalarında belli yerlilik zorunluluğu olduğunu, ancak sonraki YEKA projelerinin ihalesinin bile yapılmamasının yatırımcı açısından belirsizlik yarattığını sözlerine ekledi. Kalaycı, “Türkiye olarak bizim YEKA-4, YEKA-5, YEKA-6 ihalelerini yapmış olmamız; yatırımcılara ve onlara ana ve yan sanayide üretim yapan şirketlerimize hedeflerimizi koymamız gerekiyordu. Rüzgârda her sene bin 500 MW kurma iddiası olan Türkiye’nin bu hedefi devam ettirebilmesi için yeni YEKA ihaleleri açması gerekiyor. YEKA-4’ü hala yapmadık ve şu an yatırımcı bunun ne zaman yapılacağını dahi bilmiyor. Böyle belirsizliklerde üretici tarafı da önünü göremiyor. Piyasa ve sektörler belirsizliği sevmez. Bunu ortadan kaldırmak için şeffaf bir ihale süreci takviminin paylaşılması lazım. Bunlar sektöre nefes aldırabilir ve hem yatırımcı hem de üretici için önünü görmesini sağlayabilir. Daha doğrusu, şu anki şartlara ne kadar dayanması gerektiğini bilebilir” dedi.
