Temmuz ayı bakalım bize neler getiriyor? Ay takvimi izleyicileri için, 4 Temmuz’a kadar ve 19 ile 31 Temmuz arasında çıkan Ay dönemi; buna karşılık 5 ile 18 Temmuz tarihleri arası ise inen Ay dönemidir. 12 Temmuz 2024 günü, Ay’ın Dünyamıza en uzak olduğu, 24 Temmuz ise en yakın olduğu tarihlerdir. Buna karşılık 13 ve 26 Temmuz tarihleri Ay düğümü olduğundan bu 4 gün tarımsal etkinliklerde bulunmamak gerekiyor. Tarımsal etkinlik deyince, yabancı otları ayıklamak ve bitkileri sulamak serbesttir.
Biliyorsunuz, geçen hafta saksıda ağaç, daha doğrusu saksılarda yemiş ağacı nasıl yetiştirebileceğimizi tartıştık. Bu hafta da turunçgilleri saksılarda nasıl yetiştirebileceğimiz konuşacaktık. Yıllar önce yazmıştık ama olsun tekrarlayalım. Dünyanın en eski saksıda yetiştirilen bitkisi, Londra’da Kew Garden adlı kraliyet botanik bahçesindeki Palm House’da (Palmiye Evi) bulunuyor.
1774 yılında, Güney Afrika’nın Cape Town şehrinin doğusunda bulunarak, saksıya alınan bu bitki “Cycas” türü, palmiye benzeri bir Encephalartos altensteinii. 2015 yılında, Kew Garden ziyaretimizde bu bitkiyle bir kaç fotoğraf çektirdik. Bitkiyi Afrika’da bulup Londra’ya getiren Francis Masson adındaki bitki avcısı. Bu arada bu bitkinin yılda 2,5 cm büyüdüğünü belirtelim.
Kew Garden örneğinde olduğu gibi, Paris’de Senato’nun arkasında ünlü Luxembourg bahçesi var. Bu bahçede, demirlerle güçlendirilmiş tahta saksılarda turunçgiller, palmiyeler (Phoenix canariensis, Tracycarpus fortunei). zakkum (Nerium oleander) ve nar (Punica granatum) büyütülüyor.
Soğuğa dayanamayan turunçgiller ve palmiyeler (Tracycarpus fortunei) kış yaklaşırken “Orangerie” denilen seralara alınıyorlar. “Orangerie” kelimesinin limonluk değil ama, portakallık demek olduğunu belirtelim. Söz konusu limonlukta 160 kadar yukarıda bahsettiğimiz dev saksılarda yaşayan bitki var. Bu bitkilerden 60 tanesi turunçgiller ailesinden olup, çoğunluğu turuçlardan (Citrus aurantia) oluşur ama, portakallar (Citrus sinensis) da yok değil.
Turunçgillerin her 12 ya da 15 yılda bir saksıları değiştiriliyor. Saksılar değiştirilirken, kökleri her yönden 10’ar cm. kadar kısaltılıyor. Saksılarda kullanılan odun ise, 4 cm. kalınlığında meşe odunu. Söylenmiyor ama saksı herhalde bir naylon ile korunuyor. Bunların yanında, palmiyelerin kökleri çok canlı olduğu ve hızlı büyüdüğü için saksıları 7 ya da 8 senede bir değiştiriliyor.
Tekrar turunçgillere gelirsek. Saksılardaki ağaçlar her Eylül ayında, el verdiğince küresel olarak budanıyor. Budamanın en önemli nedeni ise, yemiş ve çiçekleri yok ederek bitkinin yorulmasını önlemek. Daha sonra, Kasım ayında seralara alınarak Mayıs ayına kadar burada bakılıyor. Saksıların en ağırı 4,5 ton ölçülmüş, en eskisi ise 1856 yapımı. Ayrıca kökler budandığında saksılar bolca yanmış organik gübreli toprakla dolduruluyor.
Bu hafta da biraz kısa yazdık. İnternette, Kew Garden’ın ünlü Encephalartos altensteinii bitkisini ve Luxembourg Bahçesindeki ihtişamlı saksılarıyla turunç ağaçlarını görebilirsiniz. Yazı sonunda ise çorbada tuzu olanlar var. Okşan Kurç, Adalar’dan kırmızı hatmi (Hibiscus rosa sinensis); Süheyla Kılavuz ise, Almanya’dan kırmızı damarlı bir pazı (Beta vulgaris) fotoğrafı yollamışlar.
Keyifli Bahçeler….
