Bu yazımda iş güvenliği konusunu, savaş stratejilerinde kullanılan “Savunma Derinliği Teorisi” (Defense in Depth) ile ilişkilendirerek ele almak istiyorum. Bu teori, farklı katmanlarda savunma hatları oluşturmayı ve böylece düşmanın ilerlemesini yavaşlatmayı amaçlar. Peki, bu stratejiyi iş güvenliğine nasıl uyarlayabiliriz? Gelin, birlikte inceleyelim.
Savunma Derinliği Teorisi Nedir?
Savunma Derinliği Teorisi, askeri stratejilerde, saldırıya karşı birçok savunma hattı kurmayı ve böylece düşmanın ilerlemesini durdurmayı veya geciktirmeyi hedefler. Futbolda da kaide halini almış olan; savunma forvetten başlar mantığı ile aynıdır. Bu strateji, birinci hattın aşılması durumunda bile ikinci, üçüncü ve daha fazla hattın savunmayı sürdürebileceği anlamına gelir. İş güvenliği açısından bakıldığında, bu teori, iş yerinde güvenliği sağlamak için çok katmanlı bir yaklaşım benimsemeyi ifade eder.
Neden Savunma Derinliği Teorisi?
Bu çok katmanlı yaklaşım, tek bir önlemin yetersiz kalması durumunda diğer önlemlerin devreye girmesini sağlar. Örneğin, bir çalışan güvenlik prosedürünü ihlal ettiğinde, teknik önlemler devreye girer ve olası bir kazayı önler. Eğer bu da yeterli olmazsa, diğer bir önlem devreye girer. Bu, iş yerinde güvenliği sağlamak için oldukça etkili bir yöntemdir. Savunma Derinliği Teorisi’nde kritik bir nokta da savunmanın mümkün olduğunca ileri hattan başlatılmasıdır. Yani, tehlikelerin kaynağında bertaraf edilmesi, savunmanın ilk hattını oluşturur. İş güvenliği açısından bu, risklerin ve tehlikelerin daha oluşmadan önlenmesi anlamına gelir. Örneğin, tehlikeli maddelerle çalışmadan önce gerekli tüm önlemler alınır, çalışanlar eğitilir ve tehlikeli durumlar en başından bertaraf edilir. Bu durumu korumak için ise çalışma izin sistemleri kurulur, yapım yöntemleri oluşturulur, otokontrol mekanizmaları geliştirilir.
Yüksek katlı bir bina inşaatında, çalışanların düşme riskini azaltmak için toplu koruma uygulaması olarak tüm çalışma platformları güvenlik ağları ile çevrilir. Bu bir katmandır. Yüksekte yapılan çalışmalar için çalışma izin sistemi kurulur ve yüksekte yapılan tüm çalışmalar bu sisteme tabi edilir. Bu savunma derinliğine bir örnektir; fakat teori sadece bununla kalmaz. Bir izin sistemi kurdunuz ve çalışma başlamadan evvel yüksekte yapılacak olan çalışmaları kontrol etme zorunluluğu getirdiniz diyelim.
Yeter mi? Yetmez!
Bundan sonra savunmayı daha da derinleştirerek; yani bu sistemi koruma altına almak için bu sefer izin formunu çoklu kontrol (Multi Control) şeklinde dizayn etmelisiniz. Burayı biraz detaylandırmak gerekecek…
Örneğin inşatta yüksekte çalışma yapan bir alt işveren firma var. Siz de bir koruma katmanı olarak iş izin sistemini kurdunuz diyelim. Şimdi bu sistemi de koruma altına almanız, yani savunmaya derinlik kazandırmanız lazım.
Nasıl olacak?
Şöyle: İzin formunda alt işveren firmanın şantiye şefi, saha mühendisi ve kalfasının kontrolü ve imzası olmadan iş onayı verilmez ise siz bu sistemin koruma hattını daha ileri bir boyuta taşımış, yani savunma derinliği kazandırmış olursunuz. Diğer bir örnek; çalışanlar her gün işe başlamadan önce emniyet kemerlerini kontrol etmekle ve kontrol formuna imza atmakla mükellef tutulursa emniyet kemeri kullanma konusunun bir adım ilerisine gitmiş olursunuz. Bu sefer size itirazlar kemer kullanmak için değil imza için gelmiş olur. Bunu bir adım daha ileriye taşıdığınızda bu sefer kontrol ve imza katmanını da garanti altına almış olursunuz. İşte savunma derinliği (Defense in Depth) bu işe yarar.
