Çin’in en büyük otomobil üreticilerinden BYD’nin 1 milyar dolarlık yatırımla Türkiye’ye gelmesi kesinleşti.
Peki büyük ümit bağladığımız TOGG acaba bundan nasıl etkilenecek.
Yukarıda sorduğum sorunun net cevabını bilmiyorum. Ancak Avrupa Birliği’nin elektrikli araçlara koymayı planladığı ve mevcut %10 verginin üzerine eklenecek olan %17,4 ile %37,6 oranındaki vergi henüz uygulanmaya başlamamış olsa bile konu ciddi bir şekilde gündemde. AB’nin bu vergiyi koyma sebebi Çin’in ürettiği elektrikli araçlara Çin hükümetinin verdiği sübvansiyonlar nedeniyle AB bloğunda üretilen araçlar ile haksız rekabet ortamının yaratılması ve fiyat rekabetinin kalmamış olması.
Konu ile ilgili Çin Hükümetinin sübvansiyonları konusunun AB tarafından incelemesi henüz tamamlanmış değil. Ama büyük olasılıkla yıl sonundan önce uygulamaya başlanması ihtimali yüksek. AB yetkililerinin ifadelerine göre en çok etkilenecek olan otomobil markaları SAIC, BYD ve Geely.
Her ne kadar ABD de bu konuda %100’e varan bir vergi getirmiş olsa da Çinli markaların ABD piyasasındaki payı yüksek olmadığı için Çin Hükümetinin bu konuya şu an önem vermediği gözüküyor. %37,6 vergiye tabi olacak olan SAIC Volkswagen ve General Motors’un Çinli partneri ve Avrupa’da en çok satan elektrikli araç markası MG4’ün de üreticisi. Dünya genelinde gelirinin %15,4’ünü de Avrupa pazarından elde eden bir şirket. %17,4 ile en düşük vergiye tabi olacak olan marka İsveç’in Volvo markasının sahibi olan Geely’nin elektrikli araçları. BYD’nin araçları ise %19,9’luk bir ek vergiye tabi olacak. Çin’de elektrikli araç üretimi yapan Avrupa firmaları da, bu otomobilleri Avrupa’ya getirdiklerinde aynı vergilere tabi olacaklar.
Çinliler tabi ki bu durumda piyasa şartlarına göre hareket ederek üretimlerini AB vergilerinden etkilenmeyecek bölgelere taşımaya başladılar. Bunların başında bildiğimiz gibi BYD geliyor. Manisa’da 1 milyar dolarlık yatırımla yılda 150.000 araç üretmeyi planlayan BYD’nin aynı zamanda Macaristan’da da 2025 sonunda üretime geçmesi planlanan bir fabrika inşaatı devam ediyor. Geely’nin bir İspanyol firması ile anlaşıp Barcelona’da otomobillerini üreteceği ve bu anlaşmanın imzalanmış olduğu, SAIC’in ise Avrupa’daki ilk fabrikası için bir yer baktığı biliniyor.
ABD’nin Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi (CSIC) tarafından yapılan araştırmada Çin hükümetinin 2009 ile 2023 yılları arasında EV (Elektrikli araç) sanayiine 230 milyar dolardan fazla destek sağladığı ve bu nedenle bu sanayinin dünya lideri konumuna geldiğini belirtiyor.
BYD çok hızlı büyüyen bir şirket 2020 yılında 431.954 araç üretirken bu rakam 2021’de 747.540’a; 2022’de 1.881.669’a ve2023’de de 3.045.231’e yükselmiş bulunuyor. 2023’de ürettiği araçlardan 1,6 milyonu sadece elektrik ile çalışan, 1,4 milyonu ise hybrid olarak üretilmiş. Yani üç yılda yedi misli büyüyen bir üretim sergilemiş bir şirket. 2024 yılının ilk altı ayında ise 1.612.928 araç satmış bulunuyor. Bunların 1.607.145’i otomobil. En yüksek aylık satış rakamını ise 2024 Haziran’ında 324.838 araç ile gerçekleştirmiş.
1995 yılında Çin’in Schenzen kentinde 20 kişi ile kurulan şirket otomobil üretimine 2003 yılında başlamış. BYD ismi de “Build Your Dreams” (Rüyalarını İnşa Et) kelimelerinin ilk harflerinden oluşuyor. Elektronik, Otomotiv, Yeni Enerjiler ve Raylı sistemler, firmanın çekirdek üretim alanlarını teşkil ediyor. Aynı zamanda şarj edilebilir batarya üretiminde de önemli bir isim.
Gelelim medaharı iftiharımız olan TOGG’a. Her ne kadar bu yılın ilk 6 ayında 13.021 araç satmış olsa da, ciddi bir başarı hikayesi yazmak amacıyla yola çıkmış olan TOGG, 2025’de 175.000 araç üretmeyi hedeflemekte idi. Şu an için mevcut durum çerçevesinde bu hedefe ulaşmak zor görünse dahi belki şartların değişmesi hedefi yakalamaya imkan sağlayabilir diye düşünürken ülkemize TOGG’a ciddi bir rakip olacak Çin’li bir araç üreticisini davet etmiş olmamız ve Çin’lilere detaylarını bilmediğimiz vergi avantajlarını da muhakkak sağladığımızı düşündüren bir durumda yerli aracımızın akibetinin ne olacağı da herhalde TOGG’u üretenleri de düşündürmektedir.
Sonuçta TOGG yaklaşık 3,5 milyar dolarlık bir yatırımla yılda 175.000 araç kapasitesini hedeflemekte idi. Dünyada elektrikli araçlara olan ilginin azaldığını gösteren araştırmalar da dikkate alınırsa, dünya lideri konumundaki Çin’in bu alandaki atakları ve üretim kapasitesi de incelendiğinde şahsen TOGG’un geleceği için endişeli olmakta haklı olduğumu düşünüyorum. Umarım yanılıyorumdur.
