Eylül ayı tahminlere göre yağışlı geçecek. Ay takvimine göre bu ay, 11 Eylül 2024 tarihine kadar inen Ay dönemidir. 12 ve 24 Eylül tarihleri arasında kalan zaman dilimi ise çıkan Ay dönemine rastlıyor. 25 Eylülden, ay sonuna kadar kadar ise tekrar inen Ay dönemi oluyor. Ağustos ayında harika bir mehtap gördük. Eylül ayında mehtap, 18 Eylül tarihine denk düşüyor. Romantik bahçe sevdalılarına duyurulur. Diğer taraftan 5 Eylül, hem Ay düğümü, hemde Ay’ın Dünyamıza en uzak olduğu gün. Buna karşılık, 18 Eylül 2024 tarihinde ise hem Ay’ın Dünyamıza en yakın olduğu gün, hemde Ay düğümü olduğundan Ay takvimi takipçileri bu tarihlerde tarımsal eylemlerde bulunmuyorlar. Ay takvimini her ne kadar bilimselliği tartışılsa da, Ticaret Gazetesi okuyucularını söz konusu kavramdan habersiz bırakmayalım diyoruz.
Yeni ayın eşiğine gelince, Ay takviminden bahsetmeden olmuyor ama, asıl konumuza dönmenin tam zamanı. Geçen hafta, fazla suyun lavantaların ölümüne yol açacağından bahsetmiştik. Hemen okuyucu mektupları yağdı. Asıl lavantaları odunsu bölgelerden kesmenin lavantaları öldüreceğinden dem vurdular. Madem öyle, bir daha lavantaların budanmasını biraz konuşmanın zamanıdır.
Lavantaları neden buduyoruz, düşündünüz mü? Daha uzun yaşasınlar, daha çok yapraklansınlar, daha güzel ve dengeli olsunlar, daha çok çiçek versinler diye. Genel bir bakış attığımızda, lavanta bitkisini 32 senedir bolca yetiştiren bir bahçıvan olarak şunu öğrendik: Lavantayı camii kubbesi gibi dışbükey ya da konveks kesin. Düz kestiğiniz zaman, daha doğrusu yatay düzleme koşut (paralel) kestiğimizde bitkinin dengesi bozuluyor. Bundan dolayı, bitkiyi yormamak için küre, konveks ya da damla biçiminde budamayı şiddetle öneriyoruz.
Budama, lavantalar için ilkbahar ve sonbaharda yapılır. Konuya dalmadan söyleyelim nasıl yaparsanız yapın, lavantaları budamadan bırakmayın. Belki diğer bitkilerin aksine, kötü budamak hiç budamamaktan iyidir. Hatta elinizi korkak alıştırmayın. Budamak yapraklanmayı arttıracağından çiçek sayısını da arttıracaktır. Bu kadar mı? Bitkinin iç tarafındaki hava akımını kolaylaştırdığından, mantar hastalıklarından koruyacaktır. Budanan lavanta, gereğinden uzun filizler vermeyeceğinden bitkimizin daha dengeli ve daha güzel görünmesini sağlayacaktır.. Özellikle sonbahar budaması kök ağının daha kuvvetli olmasını sağlar. Oysa ki, ilkbahar budaması çiçeklerin ve genç filizlerin sayısını arttırmak için yapılır.
Uzun uzun tekrar etmeyelim. Geçen sayılarda yazdık. Budama işlemi sırasında, bahçe makasını sık sık %70’lik alkol ile temizleyin. Kesileriniz hemen yaprak boğumlarının üzerinden dikey eksene 45 derece olacak şekilde yapılmalıdır. İlkbahardaki budamada çiçekleri kestikten sonra, dalların yarısını kesip atabilirsiniz. Bu budama sırasında, yaprakların üstünden ama odunlaşmamış yerlerden budarsanız daha da canlı görülecektir. Sonbaharda budarken, biraz daha sert, daha acımasız olmanızı tavsiye ediyoruz. Dalların 1/3’ü kalacak biçimde, 2/3’ünü kesip atmanız daha iyi olacaktır.
Lavantaların biraz kalsiyuma ihtiyacı olduğu hep söylenir. Herhalde bundan dolayı kireçli topraklardan pek rahatsız olmazlar. Aklınızda olsun, bitkimizi çoğaltmak isteyenler için şimdi, Ağustos sonu Eylül başı tam da çelik almanın zamanı.
10-15 cm boyunda bir lavanta dalını kesin. Dalın en üstündeki, iki ya da üç sıra yaprağı bırakın, gerisini kopararak ya da keserek atın. Dalın kestiğiniz alt ucunu tarçına bulayın, arkasından yarı yarıya kum toprak karışımına dikin. Lavanta çeliği en kolay tutan bitkilerden olduğu için, çelikle lavanta çoğaltma, gençlerle, küçük çocuklarla beraber yapılabilecek etkinliklerden bir tanesidir.
Sırası gelmişken boğumların altından mı, üstünden mi keseceğiz? Bu konuyu açığa çıkarmamız gerekecek. Yaprak boğumları, bitki büyüme hormonlarından çok zengindir. Bu nedenle, budamaları boğumun biraz üzerinden yapıyoruz, 45 derece açıyla verev olarak gerçekleştiriyoruz. Çelik yaptığımız zaman ise, kesimizi yaprak boğumunun hemen altından yapıyoruz böylece büyüme hormonlarından zengin yaprak boğumlarından köklenmenin daha kolay olmasını bekliyoruz.
Bu hafta çorbada tuzu olanlardan Mehmet Tuncel, Güney Amerika yollarını arşınlarken patatesin anavatanında, patates kurutan bir kızılderili hanımın fotoğrafını kaydetmiş. Diğer fotoğrafta ise Ayşenur İshakoğlu bizimle çiçekleri yasemin gibi kokan bir Natal eriğini paylaşmış. Her ikisine de buradan teşekkür ediyoruz.
Keyifli Bahçeler….
