Sağlık Bakanlığı, 3-9 Eylül Halk Sağlığı Haftası dolayısıyla hafta boyunca etkinlikler düzenleyecek
Her yıl 3-9 Eylül tarihleri arası Halk Sağlığı Haftası olarak belirlendi. Hafta boyunca halk sağlığı konularında toplumu bilgilendirmeye ve toplumun farkındalığını artırmaya yönelik çalışmalar yapılmaktadır. 2024 yılında Halk Sağlığı Haftası’nın ana teması ‘Sağlığını erteleme, harekete geç’ olarak belirlendi. Ana tema kapsamında her gün için ayrı olacak şekilde etkinlikler düzenlenmesi, toplumun bilgilendirilmesi ve toplumda farkındalık oluşturulması hedeflendi.
3 Eylül Salı günü ‘Aşının Gücüne İnan, Aşılan’, 4 Eylül Çarşamba günü ‘Farkında Ol, Taramanı Yaptır, Kanseri Engelle’, 5 Eylül Perşembe günü, ‘Emzirmek Annenin, Anne Sütü Bebeğin Sigortasıdır’, 6 Eylül Cuma günü ‘Ekranı Değil, Hayatı Yaşa’, 7 Eylül Cumartesi günü ‘Her Adımında Aile Hekimin Yanında’ 8 Eylül Pazar günü, ‘Alışkanlıklarımızı Değiştiriyoruz, Sağlıklı Besleniyoruz’ 9 Eylül Pazartesi günü ise ‘Sağlıklı Anneler, Sağlıklı Nesiller’ programları gerçekleştirilecek.
Aşı, insan sağlığını korumanın en etkili yöntemi
Aşı, hastalığa yakalanmadan önce kişinin bağışıklık kazanmasını sağlamak amacıyla yapılan ir. Aşı, insanları hastalıklardan ve onun kötü sonuçlarından koruyabilmek için sağlam ve risk altındaki kişilere uygulanır. Aşılamayla özellikle bebeklerde ve çocuklarda bulaşıcı hastalıkların ortaya çıkışı önlenebilir. Bu hastalıklardan kaynaklanan ölümlerin ve engelliliğin önüne geçilebilir. Aşılama her yıl milyonlarca insanın hayatını kurtaran en başarılı, etkili ve düşük maliyetli sağlık müdahalelerinden biridir. İnsanlık tarihinde büyük salgınlara ve ölümlere yol açan pek çok hastalık günümüzde aşının gücüyle ve aşılama çalışmalarının başarısıyla artık görülmemektedir. Örneğin, çiçek hastalığı 1977 yılından itibaren aşılama sayesinde tamamen yok edilmiş, hastalık etkeninin yok edilmesi üzerine 1987 yılında çiçek aşısı uygulamalarına ihtiyaç kalmadığından aşılama tüm dünyada durduruldu.
Aşı, insana çok faydalı bir keşiftir. İnsan sağlığını korumanın en etkili yöntemlerinden biridir. Aşı sayesinde pek çok bulaşıcı hastalığı önlemek, hatta bazısını yeryüzünden silmek mümkündür. Aşının prensibi şudur: Hastalık etkeni, hastalık yapıcı özelliğinden arındırılmış bir hâlde vücuda verilir ve bağışıklık sistemi uyarılır. Vücut daha sonra o mikropla tekrar karşılaştığında bağışıklık sistemi mikrobu tanır ve aşılanma sayesinde daha önceden geliştirdiği metotla o mikroplarla savaşır. Nasıl savaşır? Antikorlarla. Aşı, yani antijen vücuda ilk verildiğinde bağışıklık sistemimiz ona karşı antikorlar üretir. Antijenin şeklini de hafızasına kaydeder. O antijen, yani mikrop vücuda tekrar girdiğinde, onunla savaşacak antikorlar hızlı bir şekilde yeniden üretilir.
Önemli faydalarından biri toplum bağışıklığına etkisi
Genellikle aşılar bebeklik ve çocukluk çağında yapılmaktadır. Bunun nedeni, kişiyi mümkün olan en erken dönemde bulaşıcı hastalıklardan korumak. Yetişkinlik döneminde de yapılan aşılar vardır. Aşının en önemli faydalarından biri toplum bağışıklığına etkisidir. Yani aşı sayesinde bağışıklık kazanmış kişiler, toplumda hastalığa duyarlı kişileri de korumaktadır. Ülkemizde, bağışıklama çalışmaları ‘Genişletilmiş Bağışıklama Programı’ adı altında sürdürülmekte ve şu anda T.C. Sağlık Bakanlığı Ulusal Çocukluk Dönemi Aşı Takvimi’nde 13 hastalığa (boğmaca, difteri, tetanos, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, verem, çocuk felci, hepatit B, hepatit A, suçiçeği, Hemofilus influenza tip b’ye bağlı hastalıklar ve streptokokus pnömoniya’ya bağlı invaziv pnömokokal hastalıklar) karşı aşı yer alıyor. Aşılama takvimini tamamlayan bir çocuk; difteri, boğmaca, tetanos, çocuk felci, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, suçiçeği ve aşı ile önlenebilen hastalıklarla oluşan karaciğer iltihabı, karaciğer yetmezliği, siroz ve karaciğer kanserinden, yaygın verem hastalığından, menenjitten, zatürreden, orta kulak iltihabından ve tüm bu hastalıklar sonucu oluşabilecek ölüm ve engellilikten korunuyor. Ülkemizde uygulanmakta olan bebeklik ve çocukluk dönemi aşı takvimi, Bağışıklama Bilimsel Danışma Kurulunun tavsiyeleri doğrultusunda ve dünyadaki bilimsel gelişmeler takip edilerek oluşturulmaktadır.
Tüm çocukların aşılanmaları son derece önemli
Son yıllarda tüm dünyada erişkin bağışıklaması da en az çocukların aşılanması kadar önemseniyor. Erişkinlerde morbidite (hastalık) ve mortalite (ölüm) ile sonuçlanabilecek birçok hastalık aşı ile önlenebilmektedir. Bu nedenle her genç, yetişkin ve yaşlı kimse bağışıklamadan yararlanmalıdır. Bazı hastalıklar için risk grubunda yer alan erişkinler sağlık kuruluşlarına başvurarak yapılması gereken aşılar konusunda bilgi edinebilir ve aşılanabilir. Ulaştığımız yüksek aşılama oranları ile birlikte aşılama programımızda yer alan tüm aşı ile önlenebilir hastalıklarda önemli düşüşler sağlandı. Örneğin, ülkemizde 2002 yılından bu yana yürütülmekte olan kızamık eliminasyon programı kapsamında gerçekleştirilen yoğun aşılama çalışmaları sayesinde kızamık vaka sayılarında önemli bir azalma kaydedilmiş olmasına rağmen hâlen dünyada ve ülkemizde kızamık virüsü dolaşımı devam ediyor. Virüs dolaşımının devamlılığında rol oynayabilecek olan aşısız veya eksik aşılı tüm çocukların kızamık
Aşılar ‘Aşı Takip Sistemi’ ile takip ediliyor
Ülkemizde uygulanan aşılar, Dünya Sağlık Teşkilatı (DST) tarafından onaylanan iyi üretim Prosedürleri kurallarına uygun üretilmiş ve uluslararası referans laboratuvarlarında test edilmiş aşılar. Ayrıca, aşılar teslim alınıp kullanıma sunulmadan önce ulusal referans laboratuvarlarımızda da test edilerek uygunluğu kanıtlanıyor. Aşılama çalışmalarının başarısında, üretim aşamasından başlayıp uygulanacak kişiye ulaştırılana kadar aşıları muhafaza etmenin etkisi de büyük. Aşılar ülkemizde tüm aşamalarda elektronik takip sistemi olan ‘Aşı Takip Sistemi’ ile takip edilmekte, uygun ısı aralığında korunuyor. Aşı buzdolapları ve soğuk hava depolarının ısıları da elektronik ortamda anlık olarak takip ediliyor ve soğuk zincir kırılmaları engelliyor.
Aşı uygulamaları; Aile Sağlığı Merkezleri, Toplum Sağlığı Merkezleri, Sağlıklı Hayat Merkezleri, Göç Sağlığı Merkezleri, Seyahat Sağlığı Merkezleri ve hastanelerde yapılıyor. Ulusal Çocukluk Dönemi Aşı Takvimi’nde yer alan aşılar ile risk gruplarında yer alan kişilere yönelik uygulanan aşıların önemli bir bölümü T.C. Sağlık Bakanlığı sağlık tesislerinde ücretsiz olarak uygulanmaktadır. Toplumda bir hastalığa karşı ne kadar çok kişi aşı olmuşsa o hastalığın görülme olasılığı, o hastalığın neden olduğu ölümler, o hastalığın neden olduğu engellilik durumları ve o hastalıkla mücadele için harcanan para o kadar azalır. Sağlık sistemi daha az etkilenir. Aşı olmak, kişinin hem kendine hem de topluma karşı sorumluluğudur. Aşılama her çocuk ve yetişkin için yaşamsaldır, herkesin sağlıklı yaşama hakkı vardır.
