Genel devlet harcamaları 2025 yılında bir önceki yıla kıyasla GSYH’ya oran olarak 2,5 puan azalarak yüzde 34,2’ye gerilemesi bekleniyor.
2025 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programının Onaylanması Hakkında Karar Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla 30 Ekim 2024 tarihli Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlandı. By kapsamda, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığınca hazırlanan ekli 2025 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nın onaylanmasına karar verildi. Buna göre, genel devlet harcamalarının 2025 yılında bir önceki yıla kıyasla GSYH’ya oran olarak 2,5 puan azalarak yüzde 34,2’ye gerilemesi bekleniyor. Bu dönemde cari harcamaların 0,9 puan, yatırım harcamalarının 0,7 puan, sermaye transferlerinin 1,1 puan azalacağı; cari transferlerin ise 0,1 puan artacağı öngörülüyor. Bu gelişmeler doğrultusunda, GSYH’ya oranla genel devlet açığının 2025 yılında bir önceki yıla göre 1,9 puan azalarak yüzde 2,9’a gerileyeceği tahmin ediliyor.
2025’te bütçe açığı artacak
2025 yılında merkezi yönetim bütçe gelirinin 12 trilyon 800,3 milyar TL olması hedeflenmekte, bütçe harcamaları ise 14 trilyon 731 milyar TL’ olarak programlandı. Söz konusu gelir tahmini ve öngörülen harcama büyüklüğü sonucunda bütçe açığının 1 trilyon 930,7 milyar TL ile GSYH’ya oranı 3,1 olacağı öngörülüyor.
Bütçe harcamalarının için öngörülen ödeneğin 583,7 milyar TL’si deprem bölgesinin yeniden inşası ve afetlere karşı dayanıklılığın artırılmasına yönelik harcamalardan oluşuyor. Söz konusu harcamalar hariç tutulduğunda bütçe açığının GSYH’ya oranının 2,2 seviyesinde olması bekleniyor.
2025 yılı personel gideri, sosyal güvenlik kuruluşlarına devler pirimi giderleri ile personele ilişkin yedek ödeneğin toplamından oluşan harcamalar belirlenirken genel maaş artış oranınında toplu sözleşmede kararlaştırıldığı üzere ocak ayında yüze 6 temmuz atında ise yüzde 5 oranında uygulanacağı dikkate alınmış, ayrıca enflasyon tahminine bağlı olarak oluşabilecek farkların etkisi göz önünde bulunduruldu. Bu çerçevede, toplam personel harcamalarının 3 trilyon 937,2 TL, GSYH’ya oranının ise bit önceki yıla göre 0,4 puan azalarak yüzde 6,4 olacağı öngörülüyor.
Türkiye 2025’te cari harcamalarda tasarrufa gidecek
2025 yılı için mal ve hizmet alım giderleri 1 milyon 23,7 milyar TL olarak belirlendi. Söz konusu cari harcamalarda tasarruf yapılması ve verimsiz harcama alanlarının tasviye edilmesi politikalarıyla uyumlu biçimde olması kararlaştırıldı. Bu kapsamda mal ve hizmet alım giderlerinin GSYH’ya oranla bir yıla göre 0,1 puan azalış göstermesi bekleniyor.
Cari transferlerin 2025 yılında 5 trilyon 813,4 milyar TL ile GSYH’ya oran olarak yüzde 9,4 seviyesinde olması öngörülüyor. Cari transfer harcamalarının üçte ikisi sağlık ve sosyal güvenlik sistemine yapılan transferler ile genel bütçe vergi gelirlerinden mahalli idareler ve fınlara aktarılar paylalarında oluşuyor. Bu kapsamda sağlık ve sosyal güvenlik sistemine yapılacak transferler 2 milyon 253,3 milyar TL, mahalli idareler ve fonlara aktarılacak paylar 1 trilyon 680 milyar TL olarak öngörüldü. Ayrıca KİT’lere ve kamu bankalarına görevlendirme giderleri olarak sırasıla 503,5 milyar TL ve 220 milyar TL, tarımsal amaçlı transferlere 135 milyar TL ve afetlere dirençli şehirler projesi için 120 milyar TL ödenek ayrıldı.
Programa ayrıca, 2025 yılında, ekonomide yeniden dengelenme sürecinin devamında, enflasyonun kademeli olarak düşürüşmesi, yatırım, ,istihdam, üretim ve ihracatı odağa alan yağısal reformlarla verimlilik kazanımları yoluyla istikrarlı büyümenin sağlanması amaçlanıyor. Bu kapsamda büyümenin üretken alanlara yönelik yatırımlarla desteklenen, kalıcı refahın ve uzun dönemli büyümenin temel kaynağı olan toplam faktör verimlilik artışlarına dayalı ve talep yönlü enflasyonist baskı oluşturulacak bir kompozisyonda sağlanması amaçlanıyor.
Program çerçevesinde; fiyat istikranının sağlanmasına yönelik ekonomi politikalarında güçlü eşgüdüm ve uyum esas alan, depren bölgesinde yeniden yapılandırmanın hızla tamamlanmasını önceliklendiren, adil paylaşımı gözeten etkin maliye politikası çerçevesi ve yapılan dönüşüm adımlarıyla üretim faktörlerinde topyekün bir iyileşmesinin sağlanması yoluyla büyüme potansiyelinin artırılmasını hedefleyen bir uygulama zemini oluşturacak.
Genel devlet harcamaları gerileyecek
Genel devlet harcamalarının 2025 yılında bir önceki yıla kıyasla GSYH’ya oran olarak 2,5 puan azalarak yüzde 34,2’ye gerilemesi bekleniyor. Bu dönemde cari harcamaların 0,9 puan, yatırım harcamalarının 0,7 puan, sermaye transferlerinin 1,1 puan azalacağı; cari transferlerin ise 0,1 puan artacağı öngörülüyor.
Bu gelişmeler doğrultusunda, GSYH’ya oranla genel devlet açığının 2025 yılında bir önceki yıla göre 1,9 puan azalarak yüzde 2,9’a gerileyeceği tahmin ediliyor. Aynı dönemde, genel devlet faiz dışı dengesinin ise 2,2 puan iyileşerek yüzde 0,4 fazla vermesi bekleniyor. 2025 yılında kamu kesimi borçlanma gereğinin GSYH’ya oranla bir önceki yıla göre 2,2 puan azalarak yüzde 2,7 seviyesinde gerçekleşeceği, program tanımlı kamu kesimi açığının ise 2,7 puanlık bir iyileşmeyle yüzde 0,2’ye gerileyeceği öngörülüyor. AB tanımlı genel yönetim borç stokunun GSYH’ya oranının 2025 yılı sonunda yüzde 25,3 seviyesinde gerçekleşmesi bekleniyor.
Enflasyonun yıl sonunda %17,5’e gerilemesi bekleniyor
Bu kapsamda OVP’de (2025-27) öngörülen çerçeveyle uyumlu olarak, iktisadi faaliyette dengelenmenin devamıyla 2025 yılında büyümenin yüzde 4,0 oranında gerçekleşmesi hedefleniyor. Para ve maliye politikalarının eşgüdümüyle enflasyonun yıl sonunda yüzde 17,5’e gerilemesi bekleniyor. Mal ve hizmet ihracatındaki artışın devamı, yerli üretim ile ithalatta dışa bağımlığı azaltacak politikaların uygulanması ve hizmet gelirinini yükselmesiyle tutarlı olarak cari işlemler açığının GSYH’ya oranının yüzde 2,0 olarak gerçekleşmesi öngörülüyor. Bu çerçevede cari işlemler açığının finansman kalitesini artırmaya yönelik, teknolojik transferi sağlayan uluslararası yatırımlar başta olmak üzere uzun vadeli sermaye girişlerinin öne çıkarılması amaçlanıyor.
