Türkiye metal sanayi ihracatında önemli bir gösterge olan ve İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) tarafından hazırlanan ‘TR-METALENDEKS Türkiye Metal Sanayi İhracat Endeksi’nin kasım ayı sonuçları açıklandı. Kasımda TR-METALENDEKS global piyasalarda yaşanan durgunluktan, jeopolitik ve siyasi gelişmeler ve yurtiçindeki ekonomi politikalarından olumsuz etkilendi. Metal sanayi ihracat miktar endeksi, ekim ayındaki yükselişin ardından tekrar yönünü aşağı çevirdi. Endeks ekim ayında 137,3 puan iken kasım ayında 131,3 puana geriledi. Kasım ayında ihracat değer endeksi 166,5 puandan 158,1 puana indi.
İhracat birim fiyatları yükseldi
Kasım ayında TR-METALENDEKS miktar ve değer alt endeksleri düşerken, ihracat birim fiyatları ise düşüşlere rağmen durağan kalmayı başardı. Metal sanayi ihracat birim değer endeksi ekim ayında 121,3 puan seviyesinden çok ufak bir düşüşle kasım ayında 120,4’e geriledi. İhracat ortalama birim fiyatları da ekimde 4,53 dolar/kilogram(kg) iken kasım ayında 4,50 dolar/kg olarak gerçekleşti. Kasımda dünya metal fiyatları önemli ölçüde düşmesine ve çelik, bakır ve alüminyum fiyatlarındaki gerilemeye karşın ihracat birim fiyatlarının yüksek seviyelerde tutunması dikkat çekti.
Metal ihracatı değer olarak miktar ve fiyat gelişmelerine bağlı kalmaya devam ediyor. Ancak miktar ve birim fiyatları yılın son çeyreğinde de dalgalanma gösteriyor, ihracat pazarları durağan kalma eğilimini sürdürüyor. Aynı anda jeopolitik gelişmeler ve çatışmalar da talebi sınırlıyor. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) seçimleri sonrası artan korumacılık endişelerinin de damga vurduğu piyasada yılın son ayında talebin yine zayıf kalacağı tahmin ediliyor. Büyük merkez bankalarının faiz indirimlerine devam etmesi beklenirken, jeopolitik gelişmeler ve çatışmaların ekonomik toparlanmayı baskılamayı sürdüreceği tahmin ediliyor. ABD seçimleri sonrası olası ticaret savaşları da endişe yaratırken, metal fiyatlarının bir süre daha zayıf kalacağı tahmin ediliyor. İhracat endekslerinde kalıcı toparlanma için bir süre daha beklenmesi gerektiği görüşü ağır basıyor.
ABD başkanlık seçimi küresel ekonomiyi etkiledi
2024 yılı genelinde etkili olan jeopolitik gelişmeler kasım ayında etkisini artırırken, Rusya-Ukrayna savaşında ilk kez balistik füzeler kullanılması özellikle Avrupa pazarında beklentileri ve faaliyetleri olumsuz etkiledi, Avrupa genelinde enerji fiyatları yeniden yükseldi. Öte yandan Kasım ayında önemli siyasi gelişmeler de yaşandı. ABD başkanlık seçimlerini Trump’ın kazanması ile ticarette korumacılık endişeleri arttı ve ticaret savaşlarının işaretleri gelmeye başladı. Avrupa’da ise Almanya ve Fransa’da hükümetlerin dağılması en önemli gelişmeler oldu. ABD başkanlık seçimlerinin sonuçları küresel ekonomide de ilk etkilerini göstermeye başladı. ABD doları beklendiği gibi değer kazandı, euro düştü, emtia ve metal fiyatları ise güçlü dolar ve zayıf talep ile geriledi. Kasım ayında ABD ve İngiltere merkez bankaları faiz indirmeye devam ederken, faiz indirimlerinin süreceği mesajları verildi.
Küresel sanayi PMI verisi kasımda yeniden 50 puana çıktı ve nötr alanda kaldı. Sanayi PMI verileri ABD’de 50, Çin’de 51,5, Euro Bölgesi’nde 45,2 ve Japonya’da 49 puan oldu. Kasım ayında sınırlı toparlanmalar yaşansa da faiz indirimlerinin sanayilerdeki toparlanmaya katkısının zaman alması bekleniyor. Özellikle Euro Bölgesi sanayi için jeopolitik riskler ve yapısal sorunlar sınırlayıcı olmaya devam edecek.
Küresel metal sanayi üretim PMI verisi 47,6 puana indi
Kasım ayında yaşanan ekonomik, siyasi ve jeopolitik gelişmelerin ve beklentilerin oluşturduğu koşullar içinde küresel metal sanayinde faaliyetler zayıf kalmaya devam etti. Küresel metal sanayi üretim PMI verisi 48 puandan 47,6 puana indi, üretimde daralma sürdü. Alınan siparişler PMI verisi ise 46,5 puandan 49,5 puana çıktı. Avrupa metal sanayi PMI verileri de kasım ayında zayıf kaldı. Avrupa metal sanayi üretim PMI verisi 44’ten 41’e inerken, alınan siparişler PMI verisi ise 38 puandan 40 puana yükseldi. Avrupa’daki metal sanayi verilerinin yüksek daralmaya işaret etmesi Türk metal sanayi ihracatı için de endişe yaratmaya devam ediyor.
Sanayi üretiminde ivme kaybı görülüyor
Türkiye’de ekim ayından sonra kasım ayında da aylık enflasyon beklentilerin üzerinde geldi ve yıllık enflasyon 2024 sonu hedefinden uzaklaştı. TCMB 2024 ve 2025 yıl sonu enflasyon hedeflerini yukarı yönlü güncellerken, enflasyondaki düşüşün sağlanması için uygulanan sıkı para politikalarının tahminlerden daha uzun sürebileceği görülüyor. Yurtiçinde talebin sınırlanmasını hedefleyen sıkılaştırma politikaları sonucu reel sektör zorlanmaya devam ediyor. Yurtdışı pazarlarda da toparlanma öteleniyor. Tüm bu gelişmeler çerçevesinde sanayi üretiminde de ivme kaybı görülüyor. Öte yandan Türk lirasının kasım ayında da reel olarak değerlenmesi ile birlikte finansman maliyetlerinin yüksek kalması ihracatı ve ihracatçıyı zorlamaya devam ediyor.
İhracat siparişleri kasımda sınırlı düşüş gösterdi
Her ay yapılan beklenti anketi ile oluşturulan beklenti endeksi kasım ayı sonuçlarında ihracat pazarlarında toparlanma işareti henüz görülmezken, yurtiçinde uygulanan sıkılaşma politikalarının stoklarda azaltıcı etkileri görülmeye başlandı. Kasım ayı beklenti endeksine göre, alınan ihracat siparişleri kasım ayında sınırlı düşüş gösterdi. Pazarlarda durağanlık devam ederken, siyasi ve jeopolitik gelişmeler pazarları baskılamayı sürdürüyor. Kasım ayında alıcıların fiyat baskısı ve fiyat indirim talepleri devam ederken, metal fiyatları ise geriledi. Kasım ayında alınan siparişlerde ihracat birim fiyatları çok sınırlı ölçüde düştü. Sipariş alınan müşteri sayısındaki genel daralma eğilimi ise yavaşlayarak sürüyor. Alınan ihracat siparişlerindeki kar marjları artan küresel rekabetin baskısı altında kalmaya devam ediyor. Kasım ayında kar marjlarında düşüş yavaşlarken, alınan ihracat siparişlerinde tahsilat süreleri kasım ayında durağan kaldı.
Ekonomideki sıkılaştırma politikalarının etkisi ile yurtiçinden alınan siparişler kasım ayında düştü, üretim sınırlı ölçüde azaldı. Alınan siparişlerdeki düşüş üretimi sınırlarken, Türk lirası cinsinden üretim maliyetlerinde artışlar kasım ayında yavaşlayarak devam etti. Ham madde ve girdi stokları bir önceki aya göre sınırlı düşüş gösterirken, yurtiçi ve ihracat siparişlerinin oluşturduğu ihtiyaca bağlı olarak ham madde ve girdi stokları durağanlaştı. Yurtiçi ve yurtdışı zayıf talep neticesinde nihai ürün stokları ise eylül ve ekim aylarından sonra kasım ayında da sınırlı ölçüde düştü.
