Türkiye, 26 Avrupa ülkesi arasında en düşük asgari ücrete sahip beşinci ülke konumunda yer alıyor
Eurostat Minimum Wage Statistics’in ve International Labour Organization (ILO) raporlarına göre son on yılda asgari ücretler, ülkelerin ekonomik koşulları, enflasyon oranları ve sosyal politikalarına bağlı olarak farklı oranlarda artış gösterdi. 2014-2024 yılları arasında Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Türkiye’deki asgari ücret artışlarını incelediğimizde, belirgin farklılıklar ortaya çıkıyor. Türkiye’deki yüksek enflasyon oranları ve döviz kuru dalgalanmaları, asgari ücretin alım gücünü etkiledi. Örneğin, euro cinsinden asgari ücret son iki yılda yüzde 87 oranında artmasına rağmen, Türkiye hâlâ 26 Avrupa ülkesi arasında en düşük asgari ücrete sahip beşinci ülke konumunda.
Türkiye’de 2022 ve 2023’te yıllık enflasyon oranları %70’i aştı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan enflasyon verilerine göre, 2014-2024 yılları arasında Türkiye’de yıllık enflasyonun özellikle 2021 sonrası hızlandığı görülüyor. 2022 ve 2023 yıllarında yıllık enflasyon oranları yüzde 70’i aştı, bu durum asgari ücretin reel alım gücünü ciddi ölçüde etkiledi. 2024 yılında enflasyon bir miktar gerilemiş olsa da, yüksek enflasyon dönemlerinde asgari ücret artışları çalışanların yaşam maliyetlerini karşılamada yetersiz kaldı. 2014 yılında brüt asgari ücret bin 134 TL (yaklaşık 362 euro) seviyesindeydi. 2024 yılı itibarıyla bu rakam 17 bin 2 TL’ye (yaklaşık 464 euro) yükseldi. TÜİK verilerine göre, bu dönemde nominal asgari ücrette yaklaşık yüzde 1,100 oranında artış yaşandı. Ancak aynı dönemde yıllık enflasyon oranları ve kur dalgalanmaları göz önüne alındığında, reel alım gücü açısından farklı bir tablo ortaya çıkıyor.
Polonya’da asgari ücret 2024’te %9,5 oranında arttı
Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde asgari ücretler, ülkeden ülkeye büyük farklılıklar gösteriyor. Temmuz 2014’te Lüksemburg’da aylık asgari ücret bin 921,03 euro iken, Temmuz 2024’te bu rakam 2 bin 570,93 euroya yükseldi; bu da yıllık ortalama olarak yüzde 3’lük bir artışa denk geliyor. Benzer şekilde, İrlanda’da 2014’te bin 461,85 euro olan asgari ücret, 2024’te 2 bin 146,30 euroya ulaştı ve yıllık ortalama yüzde 3,9 oranında arttı. Hollanda’da ise 2014’te bin 495,20 euro olan asgari ücret, 2024’te 2 bin 134,08 euroya yükselerek yıllık ortalama yüzde 3,6 oranında bir artış gösterdi. Ancak, bazı AB ülkelerinde asgari ücret artış oranları daha yüksek oldu. Örneğin, Polonya’da 2014’te 404 euro olan asgari ücret, 2024’te 997 euroya çıkarak yıllık ortalama yüzde 9,5 oranında arttı. İspanya’da ise 2014’te 752 euro olan asgari ücret, 2024’te bin 323 euroya yükseldi ve yıllık ortalama yüzde 5,8 oranında bir artış kaydedildi.
Türkiye’de toplu iş sözleşmesi kapsamı oldukça düşük
ILO’nun 2024-25 Küresel Ücret Raporu’na göre, Türkiye’de toplu iş sözleşmesi kapsamı oldukça düşük; 2024 verilerine göre bu oran sadece yüzde 14,80. Bu durum, asgari ücret civarında çalışanların oranının yüksek olmasına neden oluyor. AB ülkelerinde ise toplu iş sözleşmesi kapsamı genellikle daha yüksek, en düşük Bulgaristan’da yüzde 20, Karadağ’da yüzde 40, Sırbistan’da yüzde 30-35 civarında. Avrupa’nın gelişmiş ülkelerinde ise bu oran İtalya’da yüzde 99, Fransa’da yüzde 98 ve Almanya’da yüzde 77 oranında. 2014 yılında Türkiye’den daha düşük asgari ücrete sahip 14 ülke varken, 2024 yılında bu sayı 4’e düştü. 2024 itibarıyla Türkiye’de brüt asgari ücret 464 euro seviyesindeyken, Avrupa Birliği’nde bu rakam ortalama bin euroyu aştı. Türkiye’nin en yakın olduğu ülkeler Bulgaristan (477 euro), Karadağ (533 euro), Sırbistan (544 euro) olarak sıralanıyor. Ancak satın alma gücü paritesine göre yapılan hesaplamalarda, Türkiye’nin asgari ücret sıralamasında daha gerilerde yer alıyor. TL’nin döviz kurları karşısındaki değer kaybı, asgari ücretin euro ve dolar cinsinden değerini düşürdü, bu da Türkiye’deki asgari ücretin AB ülkeleri ve ABD ile karşılaştırıldığında daha düşük seviyelerde kalmasına neden oldu.
ABD’de asgari ücret artışı
ABD’de federal asgari ücret, Temmuz 2014’te aylık 920 euro iken, Temmuz 2024’te bin 173 euroya yükseldi; bu da yıllık ortalama yüzde 2,5’lik bir artışa denk geliyor. Ancak, ABD’de asgari ücret eyalet bazında farklılık gösterebilir ve bazı eyaletler federal asgari ücretin üzerinde oranlar belirler.
