Metalde piyasa dengelerini değiştirecek olan ABD hamlesiyle, bakırın arzında yaşanabilecek daralmaların fiyatları artırabileceği ifade edildi
ŞURA NUR SAVRANOĞLU
Son aylarda bakır fiyatlarında dikkat çeken bir artış yaşandığı açıklandı. Savunma, altyapı, enerji ve elektronik gibi birçok sektörde temel bir rol oynayan bakır, ABD’nin ulusal sanayi güvenlik altyapısı için de hayati bir unsur olarak ön plana çıkıyor. ABD Başkanı Donald Trump, ülkesinin bakır ithalatına ilişkin başlattığı soruşturmayla, ulusal sanayi açısından kritik önem taşıyan metalin üretimini ve tedarik zincirini yerlileştirerek, Çin ile rekabette yeni bir stratejik hamleye hazırlanmakta olduklarını ifade etti. Başkan Trump, 25 Şubat’ta ABD’nin bakır ithalatının ulusal güvenliğe etkilerini değerlendirmek üzere soruşturma başlatılması talimatını verdiğini duyurdu. Soruşturmanın gerekçesinde Çin’in küresel üretimdeki hakimiyeti ve tedarik zincirlerindeki kontrolüne işaret edilmesi, Washington yönetiminin ticaret savaşında yeni bir cepheyi açacağının işaretini verdi.
Tarife belirsizlikleri ekonomik endişe yaratıyor
ABD’nin bakır ithalatına yönelik soruşturmasının 270 gün sürecek olması, bakır ve diğer endüstriyel metallerin fiyatlarındaki belirsizlikleri artırıyor. Bu hamlenin uzun vadedeki etkilerine odaklanan uzmanlar, tarifelerin artması ve ekonomik büyümenin bir süre sonra yavaşlamasıyla birlikte bakır ve diğer metal fiyatlarının olumsuz yönde etkilenebileceğine dikkat çekti. Özellikle, ABD enflasyonunun kalıcı hale gelmesi durumunda, Fed’in faiz artırımlarına gitmesinin, metal talebini olumsuz yönde etkileyebileceği belirtildi. Çin ekonomisinin toparlanma sürecinde yaşadığı zorlukların da küresel metal talebinin zayıflamasına yol açabileceği ifade edildi. Çin’in büyüme hedeflerini tutturamaması dünya genelinde bakır ve diğer metallerin talebini düşürebileceğine ve bu durumunda metallerin uzun vadede daha düşük fiyatlarla işlem görmesine neden olabileceği açıklandı.
Tarife soruşturmasının küresel metal piyasalarına etkisi
ABD’nin bakır ithalatını ulusal güvenlik gerekçesiyle incelemeye alması, dünya genelindeki metal ticaretini doğrudan etkiledi. Trump yönetiminin bakır ithalatına yönelik başlattığı soruşturma kapsamında ABD’nin bakır talebi ve bu talebin karşılanmasında yaşanabilecek olası aksaklıkların araştırılmakta olduğu da vurgulandı. Piyasaların dengelerini değiştirecek olan ABD hamlesiyle bakırın arzında yaşanabilecek daralmaların fiyatları artırabileceği beklentisinin doğduğu da ifade edildi. Citigroup, kısa vadede bakırın 10 bin dolar/ton seviyelerini test edebileceğini öngördü. Fiyatlardaki artışın, özellikle ABD’ye bakır sevkiyatlarının hızlanmasıyla kısa vadede devam etmesinin beklendiği bildirildi. Bakır, gümrük vergilerinin etkisiyle ABD dışındaki fiziksel pazarda sıkılaşmaya devam edeceği ve bunun da fiyatları destekleyeceği belirtildi.
Bakır fiyatlarında yüzde 5 artış görüldü
ABD’deki gümrük vergisi soruşturmasının yanı sıra, küresel ekonomik belirsizlikler ve tedarik zinciri sıkıntıları, bakır fiyatlarındaki artışa katkı sağladı. Son bir ayda Londra Metal Borsası (LME) Endeksi yüzde 2,6 oranında yükselirken, bakır fiyatlarında yüzde 5 artışın yaşandığı belirtildi. ABD’deki fiyat artışının ise yüzde 12 seviyelerine ulaştığı açıklandı. Küresel piyasalarda yaşanan bu gelişmeler bakırın değerinin rekor seviyelere yaklaşmasına neden olurken, New York’ta bakır vadeli işlemlerinin pound başına 5,10 doları aştığı ve Mart 2024’teki rekor fiyatlara yaklaşmakta olduğu ifade edildi.
Endüstriyel metal fiyatları daha karışık bir seyir izledi
Londra Metal Borsası’nda diğer endüstriyel metallerin fiyatlarının daha karışık bir seyir izlediği açıklandı. Alüminyum fiyatlarının yatay seyrettiği ve 2 bin 680 dolar/ton seviyelerinde işlem gördüğü belirtildi. Kurşun fiyatının yüzde 2,8 oranında artarak 2 bin 70 dolar/ton seviyelerine tırmandığı ifade edilirken, çinkonun fiyatının sadece yüzde 0,10’luk bir düşüşle 2 bin 900 dolar/ton seviyesinin hemen üzerinde işlem gördüğü bildirildi. Kalay fiyatlarının ise yüzde 4,8 oranında bir artış göstererek 35 bin dolar/tona yaklaşmakta olduğu açıklandı. Nikel fiyatlarının son dönemde yüzde 0,5’lik bir artış yaşadığı ve 16 bin 325 dolar/ton seviyesinden işlem gördüğü belirtildi.
Shanghai Futures Exchange (SHFE) verilerinde ise, SHFE’de bakırın yüzde 0,1 kayıpla 79 bin 940 yuan/tondan (11.044,33 dolar) işlem gördüğü açıklandı. Alüminyumun yüzde 0,5 düşüşle 20 bin 870 yuan/tondan, çinkonun yüzde 0,1 artışla 24 bin 155 yuan/tondan, kurşunun yüzde 0,4 artışla 17 bin 675 yuan/tondan, kalayın yüzde 0,3 kayıpla 281 bin 870 yuan/tondan ve nikelin yüzde 0,3 kayıpla 133 bin 250 yuan/tondan işlem gördüğü belirtildi.
Dünyada metal üretiminde son durum ne?
Bakırın temel üreticisi olan Şili’de, devlet madencisi Codelco’nun ocak ayında bakır üretiminin yüzde 4 azalarak 102 bin 700 tona gerilediği belirtilirken piyasadaki arz endişelerinin artırdığına da dikkat çekildi. Analistler, Codelco’nun üretim düşüşü konusundaki uyarılarının ardından bakırda kısa vadeli bir destek sağlanabileceğini açıkladı. Öte yandan, Asya’daki metal stoklarında yaşanan ciddi azalmaların da dikkat çekici olduğu bildirildi. Özellikle büyük emtia tüccarları olan Trafi gura Group, Glencore Plc ve Gunvor Group gibi firmaların, Asya’ya ayrılmış büyük hacimli metalleri ABD’ye yönlendirdiği ve bunun Asya depolarındaki bakır seviyelerinin hızla erimesine yol açtığı açıklandı. LME’deki bakır varantlarının iptal edilmesinin, Asya’daki stoklardan metal çekme emirlerinin hızla artmasına neden olduğu ve bunun Asya piyasalarında büyük bir sıkışıklık oluşturduğu ifade edildi.
AB’den ABD’ye tarife misillemesi geldi
Küresel piyasalarda dalgalanmaları olumsuz yönde tetikleyecek olan bu gelişmeler üzerine Avrupa Birliği (AB), de kendi ekonomik hamlesini dünya pazarında devreye sokacağını açıkladı. Avrupa Birliği, ABD’nin gümrük vergilerine misilleme yaparak, denk miktarda ürüne karşı tedbir alınacağını duyurdu. AB, ABD’nin 12 Mart’ta yürürlüğe giren çelik ve alüminyum gümrük vergilerine karşılık vererek, 1 Nisan’dan itibaren ABD’den ithal edilen ürünlere yönelik tedbir alacağını bildirdi. Avrupa Komisyonu’nun açıklamasına göre, ABD’nin gümrük vergilerinden etkilenen ürünlere denk tutarda 28 milyar dolara tekabül eden ABD ürünlerine karşı tedbir alınacağı belirtildi. Açıklamada, Avrupa Komisyonu’nun ticaret anlaşmazlıklarına çözüm bulmak için müzakerelere açık olduğu ifade edildi. ABD’nin tüm ithal çelik ve alüminyuma getirdiği yüzde 25 ek gümrük vergisi, önceki istisnaların yürürlük tarihinin dolmasıyla birlikte devreye girdi. Gümrük vergisi yalnızca ham ürünü değil, çelik ve alüminyumdan mamul yüzlerce ürünü kapsıyor.
AB’den ABD’ye tarife misillemesi geldi
Türkiye demir-çelik sektörünün ocak ayında 2,3 milyar dolarlık ihracat yaptığı açıklandı. Küresel ekonomide devam eden belirsizliklere rağmen elde edilen sonuçların, 2025 yılında olumlu geçeceği belirtildi. Geçen yılın son aylarında gösterdiği başarılı performansla yılın ilk yarısındaki kayıplarını telafi eden Türkiye demir ve demir dışı metaller sektörü, 2025 Ocak ayında yüzde 7,8 artışla 1 milyar dolarlık ihracata imza attığı ifade edildi. 2024’ü yüzde 8,7’lik artışla kapatan Türkiye çelik sektöründe ise yüzde 12,4’lük büyümeyle 1,3 milyar dolarlık ihracat geliri elde edildiği duyuruldu.
Türkiye pazarındaki güncel piyasa verilerine bakıldığında 21 Mart 2025 tarihi itibarıyla, Borsa İstanbul’da metal fiyatları şu seyri gösterdi. Altının kilogram fiyatı 3 milyon 724 bin 868,18 TL, gümüşün kilogram fiyatı ise 40 bin 500 TL olarak belirlendi. Platin fiyatı 1 milyon 193 bin 957,79 TL, paladyum ise 1 milyon 157 bin 779 TL seviyelerindeyken, aynı tarihte altının ons fiyatı 3 bin 45,38 Amerikan doları, gümüşün ons fiyatı 33,10 Amerikan doları, platin 977,45 Amerikan doları, paladyum ise 947,35 Amerikan doları olarak işlem gördü. Avrupa Birliği para birimi olan euro bazında ise altının ons fiyatı 2 bin 790,18 euro, gümüşün 30,54 euro, platin 901,14 euro ve paladyum 874,07 euro olarak kaydedildi.
