Nisan ayına da geldik. Ramazan Bayramınızı gönülden kutluyoruz. Yazılarımız az biraz aksadı. Kusurumuza bakmayın. Yazıyı uzatmamak için geç kalmış olsak da, Ay Takvimi izleyicileri için 10, 14, 25 ve 27 Nisan günlerinde bahçe işlerimizi durduracağımızı bildirelim. 1 ile 3 ve 19 ile 30 Nisan günleri çıkan Ay, buna karşılık 4-18 Nisan tarihleri arasında inen Ay süreci olduğunu anımsatalım.
Budamalarda inen Ay dönemi en uygunu olup, yemiş ağaçları için yemiş günleri; buna karşılık gül için çiçek günleri en iyisidir. Bunların yanında tohum ekimleri için ise yükselen Ay ya da çıkan Ay dönemini tercih etmemiz gerekecektir.
Nisan ayında da tohum ve fide konusuna dalalım isterseniz. Tohumları çimlendirdiğiniz zaman sönümleme olmazsa, bebek fidanınız hızlıca olgunlaşmaya çalışır. Bu nedenle, viyollerde ya da ufak kaplarda fazla kalamazlar. Kışın son ayı ya da baharın ilk bir ayı tohumları yeşertmek için özellikle amatör bahçıvanlar açısından en uygun zaman dilimidir.
Bu işten para kazanan dostlar, yılın her ayı aslında yeterli olanaklar ya da koşullar sağlandığında tohumları çimlendirebilirler. Kısa bir süre sonra çimlenen tohumlar, hızla gelişmeye başlarlar ve kabına sığmaz duruma gelebilirler. Daha büyükçe bir kaba ya da saksıya alınmazlarsa önce en alttaki yapraklar sararmaya kurumaya başlarlar. Bu arada verdiğiniz su hemen ve tamamen dışarıya çıkar. Söz konusu durumları bir inceleyelim isterseniz.
Çimlendirmenin yapıldığı dar alanda oluşan kökler, önce aşağı doğru büyür, daha sonra yanlara doğru gelişmeye devam eder. Yeşeren tohumların önce aşağı doğru büyümesi, şaşırtmanın daha kolay yapılmasını sağlar.
Geçmiş yazılardan da hatırlayacağınız gibi, aslında çift çenekli bitkilerde kazık kök oluşturarak kök sisteminin aşağı doğru yol alması olağan bir durumdur. Ancak kök ana bölümünün Lübnan sedirindeki gibi, kayaya rast gelmesi ya da domatesin koltuk alımından elde ettiğimiz çelikleri suda köklendirdiğimizde, köklerinin yanlara doğru büyümesi gibi ayrıcalıklı durumları da unutmayalım.
Fideye verdiğiniz su, hemen viyol dışına çıkıyorsa artık fideyi başka bir kaba alma zamanı gelmiştir. Fidenizin bulunduğu kaptaki toprak içinde, yer yer hava cepleri oluşur. Su verdiğiniz zaman bu ceplerde su birikintileri meydana gelir. İşte söz konusu birikintiler olmazsa toprak ve fideler hemen kurur.
Doğal olarak bu bilgiler ışığında, bir saksı içindeki kök/toprak oranı kök lehine ne kadar fazla ise kuruma olasılığı o kadar fazladır. Zaten kök artışı ile toprağın su tutamaması birbirlerinden ayrılmaz ikiz konudur. Bu nedenle viollerden köklerin dışarıya çıktığını gördüğünüzde de, şaşırtma yaparak fidenize yer değiştirme zamanının geldiğini anlayabilirsiniz. Son olarak fidenizin ana gövdesi odunlaşıyorsa başka bir saksıya geçirme zamanı kapınıza dayandı demektir.
Galatasaraylı ağabeyimiz Barış Manço’nun zihnimize kazıdığı domates, biber, patlıcan fidelerini ancak 4 yaprak çıkarınca daha büyükçe bir saksıya alabiliriz. Yeni saksının çapı eski saksının 2 mislinden fazla olmamalıdır. Doğal olarak bu formül, çap/derinlik oranları dengeli olanlar için geçerlidir. Fideyi saksıya geçirirken nazik olmamız önemlidir. Özellikle, fide topraktan çıkarırken sapına ve köküne zarar vermemeye özen göstermemiz gerekir. Kökler birbirlerine ya da kendi aralarında girift hale gelirse bunları elimizle açmamız gerekir.
Kuşadası civarında çok gördüğümüz gibi, tohumlar çok kumlu alüvyonlu toprakta çimlendirilmiş ise fideyi naylon tüpten ya da viyolden çıkarınca suya koyarsanız tüm toprak akıp gidebilir. Fidedeki toprak çok kumlu ise bu durumda önce dikim yaptıktan sonra saksıyı suya batırmak daha akılcı bir yöntem olacaktır.
Yalnız bu yöntem diğer deyişle saksıyı suya batırarak devamlı alttan sulamak saksının suyunun iyice süzülmesi sağlanmazsa köklerin çürümesine neden olabilir. Eğer Egenin iç bölgelerinde ya da Marmara bölgesinde yaşıyorsanız, geçen seneleri dikkate alarak ortalama olarak hesaplayacağınız son don tarihini bulabilirsiniz. Bağa, bahçeye, tarlaya bu tarihten sonra dikim yapmanız yerinde olacaktır.
Bu hafta gazetemizin baskı kalitesini göstermek için yine kırmızı tonlarında bir şeyler bulalım istedik. Aramaya gerek olmadan, Okşan kardeşimiz erguvanlarıyla imdadımıza yetişti. Arkasından da yılanyastığıgillerden kırmızı Arum ya da Calla, bilimsel adıyla Zantedeschia, güzel Türkçemizle gelin çiçeklerini yollamış, sağ olsun.
Keyifli Bahçeler…
