Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2025 yılının Mart ayı bütçe rakamlarına göre, bütçe açığı 2024 Mart ayında 208,9 milyar iken bu yıl 261,5 milyara yükseldi. Mart ayı gelirleri 766,3 milyar, giderleri ise 1.027,7 milyar olarak gerçekleşti. Gelirlerin %84’ü 645,1 milyar lira olarak vergi gelirlerinden oluşurken faiz dışı giderler 866,5 milyar, faiz giderleri de 161,2 milyar lira oldu. Geçen yıl Mart ayı faiz giderleri 74,6 milyar lira idi. Faiz giderleri artış oranı %116 oldu.
Yılın ilk üç ayında ise bütçe giderleri %45 artarken gelirlerinin %47 arttığı dikkat çekiyor. Faiz giderleri geçen yıla göre %85,2 artarak 250,4 milyardan 463,9 milyara yükselmiş bulunuyor. 2025 yılı bütçesinde toplam faiz giderleri 1.254 milyar’dan 1.950 milyara %55,5 oranında artacak şekilde programlanmış durumda. Bu da yaklaşık aylık 162,5 milyar lira faiz gideri anlamına geliyor. 2025 bütçe açığı ise 1,930,7 milyar açık olarak bütçelenmiş bulunuyor. Bu açığın %36’sı ilk üç ayda gerçekleşmiş durumda.
2025 yılının ilk üç ayında giderlerin iki büyük kalemini %67,45 ile personel giderleri ve cari transferler oluşturuyor. Personel giderleri %38,6 artarak 664,3 milyardan 920,7 milyara yükselerek giderlerin %29,50’sini; cari transferler ise %37,9 artarak 837,2 milyardan 1.183,2 milyara yükselerek toplam giderlerin %37,95’ini oluşturdu. Giderler içinde faiz giderlerinin payı da %14,88 seviyesinde.
Bütçenin toplamda %47 oranında artan gelirleri içinde vergi gelirleri %50,5 artarak 1.343,9 milyardan 2.022,7 milyara yükselirken, toplam gelirlerin %84’ünü oluşturdu. Geçen yıl bu oran %82 idi.
Aşağıdaki tabloda 2024 ve 2025 yıllarına ait Ocak Mart ayı bütçe kalemlerindeki gerçekleşmeler ve artış oranları yer alıyor.
2024-2025 OCAK-MART BÜTÇE GERÇEKLEŞMELERİ
| (milyon) TL | 2024 | 2025 | Artış % |
|---|---|---|---|
| Bütçe Giderleri | 2.150.680 | 3.117.586 | 45,0 |
| Faiz Hariç Giderler | 1.900.204 | 2.653.636 | 39,7 |
| Personel Giderleri | 664.320 | 920.721 | 38,6 |
| SGK Devlet Primi | 81.510 | 111.471 | 36,8 |
| Mal ve Hizmet Alımları | 118.734 | 187.083 | 57,6 |
| Cari Transferler | 837.168 | 1.183.248 | 41,3 |
| Sermaye Giderleri | 95.576 | 172.823 | 80,8 |
| Sermaye Transferleri | 5.054 | 33.981 | 572,3 |
| Borç Verme | 97.843 | 44.309 | -54,7 |
| Faiz Giderleri | 250.476 | 463.950 | 85,2 |
| Yedek Ödenekler | 286.861 | 286.861 | |
| Bütçe Gelirleri | 1.637.198 | 2.406.769 | 47,0 |
| Genel Bütçe Gelirleri | 1.577.889 | 2.323.684 | 47,3 |
| Vergi Gelirleri | 1.343.960 | 2.022.726 | 50,5 |
| Gelir Vergisi | 257.505 | 501.439 | 94,7 |
| Kurumlar Vergisi | 28.291 | 23.748 | -16,1 |
| Dahilde Alınan KDV | 221.918 | 351.728 | 58,5 |
| Özel Tüketim Vergisi | 283.153 | 393.594 | 39,0 |
| Banka Sigorta Mu. Ver. | 65.478 | 122.971 | 87,8 |
| İthalde Alınan KDV | 303.057 | 353.820 | 16,8 |
| Damga Vergisi | 32.519 | 51.396 | 58,0 |
| Harçlar | 50.323 | 78.407 | 55,8 |
| Diğer | 101.716 | 145.623 | 43,2 |
| Vergi Dışı Gelirler | 233.929 | 300.958 | 28,7 |
| Özel Bütçeli İdareler | 42.889 | 65.782 | 53,4 |
| Denetlem Kurumları | 16.420 | 17.303 | 5,4 |
Şubat ayındaki Bütçe yazımda da belirttiğim gibi Hazine ve Maliye Bakanlığı Ocak 2025’e kadar yayınladığı ve harcamalar ve gelirlerin detaylarını gösteren gelir gider ve özet excel tabloları bu ay da yayınlanmadı. Anlaşılan bu yılın bütçe sunumları daha özet bir şekilde yayınlanmaya devam edecek.
Gelir kalemlerine baktığımızda birinci sırada 257,5 milyardan %94,7 artarak 501,4 milyara yükselen Gelir Vergisi,
- İkinci sırada %39 artarak 283,2 milyardan 393,6 milyara yükselen Özel Tüketim Vergisi;
- Üçüncü sırada %16,8 artarak 303 milyardan 353,8 milyara yükselen İthalde alınan Katma Değer Vergisi;
- Dördüncü sırada da %58,5 artarak 221,9 milyardan 351,7 milyara yükselen Dahilde alınan Katma Değer Vergisi yer alıyor.
- Gelir kalemlerinde ise özellikle cari transferlerin detayına ulaşılacak verinin yayınlanmadığını düşünüyorum. Ya da sitede ben bulamamış da olabilirim. Ancak giderlere bakıldığında Personel giderleri, Cari Transferler ve Faiiz giderleri toplam 2.567,9 milyar lira ile giderlerin %82,3’ünü oluşturuyor.
