E-ticarette temsilci atamayana af yok. Yalnızca yurtdışı platformları değil, yurtdışı satıcılar da temsilci bulunduracak. TEMU’ya erişim engeli yolda…
SEDA GÖK
Ticaret Bakanlığı’nın e-ticarette 1 Nisan’da yürürlüğe aldığı düzenleme kapsamında yurtdışından Türkiye’ye satış yapan satıcılar ve e-ticaret platformlarına temsilci bulundurma zorunluluğu getirilmişti. Başta en fazla e-ithalatın yapıldığı Çinli Temu olmak üzere birçok platform ve satıcının henüz temsilcilik açmadığı öğrenildi. Bu durum halk sağlığı ve kanserojen ürün denetimi gibi kritik konularda muhatap bulunmasını zorlaştırırken edinilen bilgiye göre Bakanlık, temsilcilik bulundurmayan firmalara erişim engeli getirmek için kolları sıvadı. Bakanlık yasalara uygun olmayan platform ve ürün linklerini kapatmak için Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na (BTK) başvuracak. BTK ise başvuruyu Erişim Sağlayıcıları Birliğine bildirecek. Karar 24 saat içinde sulh ceza hakiminin onayına sunulacak, hakim kararını en geç 48 saat içerisinde açıklayacak. Erişimi engellenen satıcıların mahkemeye 7 günlük itiraz süresi bulunacak.
Ticaret Bakanlığı’nın “Uzaktan İletişim Araçları Yoluyla Piyasaya Arz Edilen Ürünlerin Piyasa Gözetim ve Denetim Yönetmeliği” 1 Nisan 2025 tarihinde yürürlüğe girdi. Yönetmelik ile getirilen en önemli uygulamalardan birisi imalatçısı Türkiye’de olmayan ve bir ithalatçı üzerinden piyasaya arz edilen ürünleri için Türkiye’de yerleşik bir iktisadi işletmeci bulundurulması zorunluluğu oldu. Mevcutta sipariş verilen ürünlerde bir sorun yaşanması halinde vatandaş muhatap bulamazken, bakanlık ise müşteriyi yanıltan tanıtımları durdurmak için resmi muhatap bulamıyor. Ayrıca gümrüklerde sağlık denetlemesi de yapılamazken, bu durum halk sağlığı ve kanserojen denetimi konularında riske sebep oluyor.
200 bin beyanname alarmı
E-ithalat kapsamında yurtdışından sipariş verilen her bir eşyaya satıcısı tarafından belge düzenlenmesi gerekirken, birçok gönderi için belge düzenlenmediği ve bu durumun kontrolünde güçlük yaşandığı belirlendi. Bunun yanında Türkiye’ye 2024 yılında 21 milyon civarı e-ticaret gönderisi farklı ülkelerden ulaşarak beyana konu edilirken, bu gönderilerin her birinin konu edildiği beyanlarda bir paketin içinde farklı göndericilere ait gönderiler de işleme konu edildi. Yani gümrük işlemleri esnasında aranma koşulu veya beyan zorunluluğunun teyiti günlük ortalama 200 bin civarındaki beyannamenin tek tek kırmızı hat kriterinde kontrolünü gerektiriyor. Bu yöndeki denetimlerin gerekli sistem altyapısı ve beşeri yapı nedeniyle yalnızca Türk gümrük idarelerinde değil dünya genelinde uygulanabilir seviyede olmadığı değerlendirildi.
İthalata denetim gelecek
Bu zorunluluğun muhatabı yurtdışı menşeli e-ticaret platformlarında satış yapan satıcılar olsa da e-ticaret platformlarının kendilerinin de satıcıları için bu görevi üstlenmesi mümkün kılındı. Yönetmeliğin yayımlanması sonrasında özellikle yurtdışı menşeli Temu gibi e-ticaret platformlarına yönelik bilgilendirme faaliyetleri yürütülürken, platformlarında satıcılarına gerekli bilgilendirmeleri yapmaları hatırlatıldı. Temu platformu henüz temsilcilik açmazken Türkiye’nin uyarılarını da dikkate almadı. Yönetmeliğin yürürlük tarihi olan 1 Nisan sonrasında Türkiye’de henüz temsilci atamayan satıcıların tespitine yönelik çalışmalar yürütülürken, yükümlülüğünü yerine getirmeyen satıcılara erişim engeli uygulanacak. Ayrıca, şikayet, ihbar ve denetim gibi araçlar ile Yönetmeliğin bu hükmüne uyulmadığının yaygın olarak görülmesi halinde ithalatta da denetim yoluna gidilecek.
