Kara delik, kütle çekiminin hiç bir madde veya elektromanyetik enerjinin kaçamayacağı kadar güçlü olduğu bir uzay-zaman bölgesidir. Albert Einstein’ın genel görelilik teorisi, yeterince yoğun bir kütlenin uzay-zamanı bükerek bir karadelik oluşturabileceğini öngörmektedir. Kaçışın olmadığı sınıra olay ufku denir.
MÖ 7yy’da paranın Lidya’lılar tarafından icadından bu tarafa, İnsanlığın iktisadi ilerleyişinde, “ayni” tabirinden “nakdi” tabirine ve de son bir iki asırdan bu yana, “kaydi” tabirine terfi eden parasal ve mali kaynak(finans) meselesi, iyiden iyiye küreselleşerek beşeriyetin kılcal damarlarına nüfuz ettiği bir sürecin hasadında, olay ufkundadır.
Hatırlardadır ki, Bretton Woods(1944), SDR( Special Drawing Rights-uluslararası rezerv varlığı 1969) sepetinin(ABD doları, Euro, Japon Yen’i, Sterlin, Çin Renminbisi piyasa döviz kurlarına göre teşkili) ardından petrol krizi(1973) ile rezerv para tabiri, ABD dolarına atfedildi.
Geleneksel üretim zemininde ‘finans kontrollü’, maliyet, rekabet, teknoloji yedeğinde yer değiştirebilirliğe haiz global iktisadi örgünün, Soğuk Savaş sonrasında, Hong Kong, Singapur gibi Finans merkezleri, Offshore Bankacılığı, Özelleştirmeler vb yeni liberal açılımlar ve Milenyum ötesinde aşırı genleşen yüksek riskli kaydi sermaye formasyonunun ABD’nden başlayan ‘tüketim’ menşeli modeli eşliğinde küresel serbest düşüşü sürüyor.
Bugün uluslararası siyaset, diplomasi, militer, mali, iktisadi, sosyal vb. münasebetlerin çok değil 80-90 yıl öncesinden öngörülemeyecek kadar skandal vari seyri, eski nesillerin hayatta olanları dışında kimseleri hayrete düşürmediği gibi bilakis kanıksanmış görünüyor.
Herhangi güncel haber bültenlerine gelişigüzel göz atıldığında başlıkların ekseriyeti dahi, bu değişimlerin aktüel birer delili mahiyetindedir.
- G 7 Maliye Bakanları, tarife dışı konuları büyük ölçüde kapsayan ortak bir bildiri üzerinde anlaşmaya varmak için (21.Mayıs.2025) Alberta, Banff’taki görüşmelere olumlu bir dönüş yaptı. Görüşmeler arasında, Ukrayna’ya destek, Çin de dahil olmak üzere ülkelerin piyasa dışı ekonomik politikalarından kaynaklanan tehdit ve mali suçlar ve uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadele yer aldı. (Reuters)
- Dünya Bankası ve IMF’nin Ukrayna konusundaki eylemleri, fiili olarak savaşın finansmanıdır. (Medvedev- St.Petersburg Uluslararası Forumu)
- ABD Dış İşleri Bakanı, Senato Dış İlişkiler Komitesindeki ifadesinde dış yardım ve diplomatik bütçelerdeki kesintilere yönelik eleştirileri savuştururken, ülkenin dünyadan çekilmediğini vurguladı. (Marco Rubio)
- Çin, ABD’nin çiplerini yasaklama girişimini “tek taraflı zorbalık ve korumacılık” olarak adlandırıyor. ABD’nin bu hamlesi, diğer ülkeleri gelişmiş bilgi işlem çipleri ve yapay zeka gibi yüksek teknoloji endüstrileri geliştirme haklarından mahrum bırakıyor. (Xinhua)
- Batı Avrupa’nın refahı büyük ölçüde, bu refahtan nispeten az pay alan ve adeta limon gibi suyu sıkılan insanların emeğiyle sağlanıyor. İşgücü piyasasının en alt basamaklarında yer alanlar için Avrupa Birliği, vadedilmiş topraklar olmaktan oldukça uzak. (NRC Handelsblad)
20.yüzyılda ortaya çıkan ve artık çözülme sürecine giren siyasi modeller, 21. yüzyıl seçmenlerinin çıkarlarını temsil etmekte yetersiz kalıyor. Demokratik mücadelelerde karşıtlık esasen ekonomi politikaları üzerinde şekilleniyorken, günümüzde ise siyasi tartışmalar giderek kültürel ve kimliğe dair namütenahi meseleler üzerinde yoğunlaşıyor.
