Geçen haftaki yazımda Şehit Gazeteci Hasan Tahsin’i anarken Konak Atatürk Meydanı’nın kuzeyindeki, meydana değer katan İlk Kurşun Anıtı’nın yapılışından ve anıtı açan 6. Cumhurbaşkanı Korutürk’ten de söz etmiştim.
Bu defa Konak Atatürk Meydanı’ndaki (hala birçok yerde “Konak Meydanı” olarak geçen bu meydanın adı “Konak Atatürk Meydanı”dır ve yanlış yazan-anan ilgililerin düzeltmesi gerekir. Meydana konulan tabelada da meydanın adı Konak Atatürk Meydanı olarak belirtilmektedir) İzmir Saat Kulesi’nden söz edeceğim.
Bir mücevher gibi: İzmir Saat Kulesi
Konak Atatürk Meydanı’nın orta yerinde yer alan bir mücevher gibi İzmir’e değer katan Saat Kulesi, bugün çağdaş İzmir’in sembolüdür fakat 2. Abdülhamit’in tahta çıkışının 25. Yılı hatırasına 1901’de İzmir Valisi Kıbrıslı Kamil Paşa, Bahriye Mirlivası Said Paşa ve Belediye Başkanı Eşref Paşa’dan oluşan bir komisyon tarafından yaptırılmıştır. Benim ilgimi çok çeken yanı ise bu eserin, çok güzel ve mücevher gibi olmasının yanında, Osmanlı Padişahı’na atfen yapılmış olmasına karşın sonradan çağdaş İzmir’i sembolize eden bir eser haline dönüşmesidir.
Saat Kulesinin inşaatını mimar Raymond Charles Pere yapmıştır. Yaklaşık 1 yıl süren yoğun çalışmalardan sonra, 1 Eylül 1901 yılında İzmir’in simgesine dönüşen Çeşmeli Saat Kulesi’nin açılışı yapılmıştır.
Tabanı 81 metrekare olan ve dört basamaklı mermer bir platform üzerine yapılan Saat Kulesi 25 metre yüksekliğinde, dört katlı ve sekizgen planlıdır. Platformu beyaz mermerden, diğer yapıları ise kesme taştan yapılmıştır. Sekizgen platformun dar kenarlarında, dörder küçük sütun üzerine oturan sebiller yer alır. At nalı kemerli, baldeken biçimli sebillerin üçer çeşmesi, kurnası ve ortasında fıskiyeleri vardır. Fıskiyelerden ikisi günümüze ulaşmamıştır. Saat Kulesi’nin kolonları Kuzey Afrika temasını taşır. Kulenin saati Alman İmparatoru 2. Wilhelm tarafından hediye edilmiştir. Saat Kulesi’nin dışı baklava dilimi kabartmalarla bezenmiştir ve dış yüzeye dört tane 75 cm çapında saat eklenmiştir.
İki kez zarar gördü
Kule, 1974 yılındaki 5,2’lik depremde hasar almış ve Kulenin saati depremin meydana geldiği saat olan 02.04’te durmuştur. İki yıl içinde Kule dönemin İzmir Belediye Başkanı İhsan Alyanak’ın girişimiyle onarılmış ve saati günümüzde de halen çalışır durumdadır.
Saat Kulesi, 15 Temmuz 2016’daki sözde cemaat, aslında yıkıcı-terörist unsurun (FETÖ) darbe girişimini önleyici eylemler sırasında saat ve çeşmeleriyle zarar görmüş, 2019 Şubat ve Eylül ayları arasında onarılmıştır.
Önünde fotoğraf çektirmeyen var mı?
İzmirlilerin ve daha çok İzmir’i ziyarete gelen yerli ve yabancı turistlerin hatıra fotoğrafı çektirmeden yanından ayrılmadığı Saat Kulesi 1 Eylül’de 125 yaşını tamamlıyor. Uzun saltanat döneminde 1. Meşrutiyet’le parlamentoya cevaz veren fakat çabucak fesheden, İttihat Terakki’ye, 2. Meşrutiyet’e boyun eğen; istibdatçı boyutuna karşın çağdaş eğitim kurumlarına da cevaz veren; Osmanlı’nın en uzun süre saltanat süren az sayıda padişahından birisi olan; enteresan bir kişiliğe sahip 2. Abdülhamit, tahta çıkışının 25. Yılı onuruna yapılan İzmir Saat Kulesi’nin bugün çağdaş İzmir’in sembolü olduğunu bilse acaba nasıl karşılardı? Kuşkusuz bu tablo da onun enteresan kişiliğinin bir parçasıdır.
Saat Kulesi, rölöve edilen Vilayet, Konak Yalı Camii ve İlk Kurşun Anıtı; Konak Atatürk Meydanı’na hususiyet katan eserler. Konak Atatürk Meydanı, o eserlerle anlamlı. İnşallah depremde hasar gördüğü için yıkılan İzmir Büyükşehir Belediyesi ana hizmet binası ve İzmir Emniyet Müdürlüğü de yeniden güzel birer mimariyle yapılır ve Konak Atatürk Meydanı’nın çehresi boyut kazanır ve güzelleşir. Cumhuriyet Meydanı, Gündoğdu Meydanı ve Konak Atatürk Meydanı; bu çırılçıplak nefis meydanlar İzmir’i “İzmir” yapan değerler.
