İhracatçı, tekrar eden sorunlar çıkmazında

Ege İhracatçı Birlikleri başkanları, 2025 yılının ilk yarısının zorlu geçtiğinin ifade ederek, aynı sorunların devam ettiğine vurgu yaptı

Ege İhracatçı Birlikleri başkanları, 2025 yılının ilk yarısını değerlendirmek ve ikinci yarısıyla ilgili öngörülerini paylaşmak amacıyla ‘2025 Yılı İlk Yarı Değerlendirme Toplantısı’ düzenlediler. Kendi sektörleri özelinde değerlendirmelerde bulunan birlik başkanları, ihracatçıların yaşadığı sorunlara ilişkinde açıklamalara yer verdiler. 2025 yılının ilk yarısının zorlu geçtiğinin ifade edildiği toplantıda, aynı sorunların devam ettiği ancak artık bunların ötesine geçilmesi gerektiği vurgulandı.

Eskinazi: Tekrarın ötesine geçmemiz gerekiyor

Son bir yıldır dile getirilen sorunların güncelliğini koruduğu bir dönemde olduklarını belirten Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Başkanı Jak Eskinazi, “Artık tekrarın ötesine geçmemiz gereken bir eşikteyiz. İSO İmalat PMI verisinin haziran ayında yeniden daralma bölgesinde yer alması, üretim ve ihracat odaklı sektörlerdeki baskının devam ettiğini ortaya koydu. Ancak ilk yarı rakamlarımız ihracatçımızın tüm zorluklara rağmen üretimden ve dış pazarlarda var olmaktan vazgeçmediğinin en somut göstergesi. EİB’in 2025 yılının Ocak-Haziran döneminde ihracatı 9 milyar dolar olurken, sanayi ihracatımız yüzde 2 artışla 4,8 milyar dolar, tarım ihracatımız ise 3,5 milyar dolar olarak gerçekleşti. 6 ayda 209 ülke ve bölgeye ihracat gerçekleştirdik” dedi. 

En fazla ihracat yapılan ilk üç ülkeyi sıralayan Eskinazi, “Almanya 851 milyon dolarla ilk, ABD 792 milyon dolarla ikinci, İtalya yüzde 6 artışla 548 milyon dolarla üçüncü sırada yer alıyor. Ege Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliğimizden ise 2025 yılının ilk 6 ayında 259 milyon dolar ihracat gerçekleştirilmiş olup bir önceki yılın Ocak-Haziran dönemine göre yüzde 27 artış gerçekleşti. 2025 Ocak-Haziran dönemi itibari ile en fazla ihracat pamuk, suni sentetik örme kumaş, yatak çarşafları ve halıdan gerçekleştirildi. En fazla ihracatı yüzde 69 artışla Çin’e yaptık. Çin’den sonra en fazla ihracat yaptığımız ülkeler sırasıyla Pakistan, Bangladeş, Ürdün, Vietnam ve İtalya olarak sıralanıyor” diye konuştu.

Sertbaş: Yapısal sorunlar etkisini sürdürüyor

Ege Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Başkanı Burak Sertbaş ise konuşmasında “2025 yılının ilk yarısını zorlanarak kapadık. 2024’ten miras kalan yapısal sorunlar bu yıl da etkisini sürdürüyor. İçerde yüksek maliyetler, enflasyonla paralel gitmeyen döviz kuru, dışarıda ise Avrupa pazarındaki durgunluk, bölgesel savaşların ihracat üzerindeki baskısı ve genel belirsizlik ortamı etkili oldu” dedi.

Türkiye’nin, 1 Ocak- 30 Haziran döneminde geçtiğimiz yıla göre yüzde 6 azalarak 8,1 milyar dolar seviyesinde ihracat gerçekleştirdiğini ifade eden Sertbaş, “Bu da yaklaşık 563 milyon dolarlık bir kayba işaret ediyor. İhracatçımız düzeni ve istihdamı müşterisini korumak adına elinden geleni yapıyor. Olmayacak fiyatlarda olmayacak mallar satıyor. Yılın geri kalan kısmında pazar koşullarında ve döviz kurunda bir değişiklik olmazsa 16 milyar doları biraz geçeriz. 2022 yılındaki 21 milyar doların üstündeki ihracatımıza baktığımızda ne kadar gerilediğimizi göz önüne koyabiliriz. Uzun yıllar boyunca ihracat ve istihdam gücüyle otomotivin ardından ikinci sırada olan sektörümüz son dönemlerde kimya sektörünün gerisine düştü. Bu yılın ilk yarısında da elektronik ve çelik sektörleriyle aynı seviyeye geldi. EHKİB olarak da ilk 6 ayda ihracatımız yüzde 5 azaldı. 650 milyon dolar ihracat gerçekleştirdik. Bu tempoyla gidersek 1,3 milyar dolar ihracata ulaşırız. Bu şartlar altında sektörün toparlanma umudu 2026 yılına kaldı” ifadelerinde bulundu.

Tezcan: 2025’te de zorluklar sürüyor

Ege Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcısı Haluk Tezcan, 2024 yılının hem dünyada hem ülkemizde zorluklarla geçtiğini belirtti. Tezcan, 2025’te de bu zorlukların sürdüğünü ifade ederek, “Ancak yaşanan tüm gelişmeler, üretim ve ihracatın ne kadar hayati olduğunu bizlere bir kez daha gösterdi” dedi.

Haluk Tezcan, “2025 Yılı İlk 6 Ay İhracat Rakamlarına bakıldığında 10 yıl önce yıllık 6,7 milyar dolar olan sektör ihracatını 12,6 milyar dolar ile bugün 2 katına çıkarak önemli bir başarıya imza attık. Bu başarı, ülkemizin yaşadığı zorluklar dikkate alındığında sektörümüzün ne denli güçlü olduğunu ortaya koymaktadır.  Yine 6 aylık rakamlara baktığımızda Türkiye geneli sektör ihracatımız yılın ilk yarısında 6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,6’lık bir artış söz konusu. Ege İhracatçı Birlikleri olarak ise hububat sektöründe 2024 yılı ihracatımız 972 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2025 yılı ilk 6 ayında ihracat rakamımız yüzde 14 artışla 572 milyon dolara ulaştı. Yıl sonunda tekrar 1 milyar dolar seviyesini geçeceğimizi öngörüyoruz” ifadelerini kullandı.

Ocak-haziran döneminde en çok ihracat gerçekleştirilen alt sektörleri açıklayan Tezcan, “Bitkisel yağlar toplam 311 milyon dolarlık ihracatla ilk sırada yer aldı. Geçen yıla göre miktarda yüzde 6, değerde yüzde 23 artış kaydedildi. İkinci sırada ise küspeler, hayvan yemleri ve evcil hayvan mamaları yer alıyor. 72,8 milyon dolarlık ihracatla ikinci sırada. Bu kalemde değer bazında yüzde 4, miktar bazında yüzde 12 artış yaşandı. Evcil hayvan mamaları sektörü dikkat çekici bir ivme yakalamış durumda. Türkiye genelinde yapılan ihracatın yüzde 60’ı birliğimiz tarafından gerçekleştiriliyor. Ayrıca sektörde görülen cari açığın, son yıllarda hız kazanan yaş mama yatırımlarıyla azalacağı öngörüyoruz. Üçüncü sırada da çikolatalı şekercilik ürünleri yer alıyor. Bu alt sektörde miktarda yüzde 5 düşüş yaşansa da değer bazında yüzde 27’lik bir artışla 52 milyon dolar ihracat gerçekleştirdik” dedi.

Işık: Lisanslı depoculuk ve ihtisas borsacılığını gerçekleştirmeliyiz

Kuru meyve sektörünün 2025 yılının ilk yarısında genel anlamda istikrarlı bir büyüme performansı sergilediğini aktaran Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Mehmet Ali Işık, “İhracat gelirlerimiz yüzde 3 artışla 852 milyon dolara ulaştı. Yüzde 3 az bir rakam olmakla birlikte kuru meyve sektörü sürdürülebilirliğin ülkemizdeki en güzel örneklerinden bir tanesi. Ürettiğimiz ürünün yüzde 75’ini ihracata gönderiyoruz. Yüzde 25’i iç piyasaya gidiyor. Bu bizi hem üretimde hem ihracatta dünyada lider pozisyona getiriyor” diye konuştu.

Konuşmasında küresel ısınmanın etkilerine değinen Işık, “Küresel ısınmanın önüne geçemiyoruz. Bunun etkilerini en ağır yaşayan sektörlerden bir tanesiyiz. Geçen sene kayısımız yaklaşık 130 bin ton civarındaydı bunun 70 bin tonunu ihraç ederek 50 bin ton stokladık. Bu sene 36 yıl tarihinde görülmeyen bir olay yaşandı ve kayısımızın yüzde 95’i gitti ve neredeyse sıfır denecek bir durumda. O 50 bin ton bahsettiğimiz stok bizim bu sene can suyumuz oldu. Bizler lisanslı depoculuğu ve ihtisas borsacılığını gerçekleştirmek zorundayız. Ürün bol olduğunda ihracat fiyatları yüzde 40-50 değer kaybediyor. Çok ucuz fiyata stoklarımızı boşaltmış oluyoruz. İşte fiyat istikrarını yakalayalım. Raflarda ürünleri devamlı tutun pazarları kaybetmemek ve o ülkelerin tüketicilerine olan sorumluluğumuzu yerine getirmek için yapmak zorunda olduğumuz en önemli çalışmalardan bir tanesi lisanslı depoculuk ve ihtisas borsacılığı” dedi. 

Uygun: Tüketici ülkelere yapılan ihracat %11 arttı

Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçılar Birliği Başkanı Emre Uygun ise 2024/2025 sezonuna haziran ayı sonu itibarıyla siyah zeytin ihracatının geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 20 artarak 149 milyon dolar olduğunu belirtti. Uygun, “Yeşil zeytin ihracatımız yüzde 36 artarak 47 milyon dolar, zeytinyağı ihracatımız ise yüzde 45 azalarak 196 milyon dolar; toplamda sektör ihracatımız 155 ülkeye toplam 266 milyon dolar olarak gerçekleştirildi. İspanya ve İtalya gibi üretici ülkelere yönelik gerçekleştirilen zeytinyağı ihracatımızda geçen yılın aynı dönemine göre miktar bazında yüzde 65 düşüş yaşanırken, tüketici ülkelere yapılan ihracat yüzde 11 artış gösterdi. Bu bize Türk zeytinyağının katma değeri yüksek pazarlarda ilginin arttığını ve markalı ihracat potansiyelinin giderek arttığını gösteriyor” ifadelerinde bulundu.

Avrupa Birliği’nin Türkiye’den yapılan zeytinyağı ithalatında uyguladığı yüksek gümrük vergilerinin, rekabet gücünü zayıflattığını vurgulayan Uygun, “Fas ve Tunus gibi ülkelere sıfır gümrükle tanınan bu avantajın Türkiye’ye de sağlanması gerekiyor. Bu nedenle, güncellenmesi gündemde olan Gümrük Birliği Anlaşması’nda zeytinyağının öncelikli konular arasında yer almasını bekliyoruz. En az 60 bin tonluk gümrüksüz bir kota tahsisi talep ediyoruz. Benzer şekilde, Birleşik Krallık ile yürütülen Serbest Ticaret Anlaşması müzakerelerinde de zeytin ve zeytinyağının stratejik ürün olarak değerlendirilmesi, bu önemli pazarda yerimizi güçlendirecek” dedi.

Alimoğlu: İkinci yarı için umutlarımızı koruyoruz

Ege Maden İhracatçıları Birliği’nin ilk 6 aylık performans verilerini açıklayan Ege Maden İhracatçıları Birliği Başkanı İbrahim Alimoğlu, “İhracatımız yüzde 10’luk artışla 623 milyon dolardan 685 milyon dolara yükseldi. Metalik cevherler ihracatında yüzde 20, mineral maddeler ihracatında ise yüzde 2 artış yaşadık. Doğal taş ihracatımız ise, yüzde 11’lik artışla 328 milyon dolardan 364 milyon dolara çıktı. Ham ve blok halinde doğal taş ihracatımız yüzde 6 artarken, işlenmiş doğal taş ihracatımız ise yüzde 12 arttı. Doğal taş ihracatımızda birim fiyatımız da yüzde 5 artış gösterdi. İhracatımızın yaklaşık yüzde 53’ünü doğal taş, yüzde 22’sini metalik cevherler ve yüzde 21’ini mineral maddeler oluşturuyor.  Doğal taş ihracatımızın üçte birini 116 milyon dolarla ABD’ye gerçekleştirdik. İlk 6 aylık dönemde ABD’ye olan ihracatımız yüzde 17 arttı. İkinci sırada yer alan Çin’e olan ihracatımız yüzde 11 üçüncü sıradaki Fransa’ya ise yüzde 1 artış gösterdi” dedi.

Fiyat rekabetinde agresif davranan ülkelerin yanında, bazı pazarlarda zorlandıklarını ifade eden Alimoğlu, “Buna rağmen, Türk doğal taşının kalite ve çeşitlilik açısından dünya çapında büyük ilgi görüyor. İş birliği ve yeniliklerle, önümüzdeki ikinci yarı için umutlarımızı koruyoruz. Avrupa’da inşaat sektörünün toparlanması, ABD’de devam eden talep ve Orta Asya’daki projelerin canlanması, ihracatımıza pozitif yansıyabilir. Bu beklentilerin gerçekleşmesi, küresel ekonomik ortam ve ülkemizdeki mali istikrara bağlı. Sektörün geleceğinde en büyük öneme sahip meselelerden biri mevzuat düzenlemeleri. Günümüzde, bir maden işletmesini faaliyete geçirmek için 8 bakanlık ve 21 farklı kurumdan izin almak gerekiyor. Özellikle, yeni maden kanunu taslağında devlet haklarına ve orman bedellerine getirilen yükler sektörümüzü tehdit eder boyutta. Bu konuda, Maden Platformu çatısı altında yürüttüğümüz hukuki mücadelemiz devam ediyor” diye konuştu.

Girit: Daha az balığı daha yüksek fiyata sattık

Ege Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği Başkanı Bedri Girit, “Geçtiğimiz yıl birliğimiz 3,8 milyar dolarlık bir ihracat gerçekleştirdi. Bu senenin ilk 6 aylık performansında ise ihracatta 1,8 milyar doları geçmiş durumdayız. Su ürünlerindeki geçen seneyle performansımızı karşılaştırdığımız zaman daha az balığı daha yüksek fiyata sattığımız ortaya çıkıyor. Üyelerimizin performansında yüzde 15 iyileşme var. Süt ve süt ürünlerinde yüzde 30 bir büyüme var. Yanlış politikalar nedeniyle Süt tozu maalesef üreticilerin elinde kaldı. Daha sonra bakanlık yine destek vererek ucuz fiyata ihracatçılarımıza sattı. Kanatlı etlerinde bir azalış söz konusu ama bu azalış ticari unsurlardan kaynaklanmıyor. Dünyadaki kuş gribi vakaları ağır geçti. Ondan ötürü dünya salgın hastalıklar teşkilatının direktifleri doğrultusunda Türkiye de ilan etti. Bu nedenle tedbirler gereği yumurta gönderemedik” dedi. Bedri Girit, 2025 yılını 4,1 milyar dolar ihracatla kapatmayı hedeflediklerini söyledi.