Tekel bayi esnafı, kartlı alışverişlerde kâr marjları %8 olursa komisyon almayacaklarını söylerken, zincir marketler de sigaralardan %3 ek ücret almaya başladı
SEREN KARAŞAHİN
Tütün ürünlerine gelen zamların uygulanmasının ardından tekel bayilerde fiyat farklılıkları meydana geldi. Sigara gruplarının zamları aynı gün yapmaması markalar arasında fiyat farklılıklarını doğurdu. Henüz zam gelmeyen sigara gruplarına tekel bayilerin kendi uyguladıkları zamlarla vatandaşlar fiyatı yüksek sigaralarla karşılaştı. Müşteriden satış başına komisyon alan bayiler, bazı sigaralarda fiyat listesinin açıklanmamasına rağmen zamlı fiyat yansıtıyor. Bir tekel bayide zam gelmeden önce kartla komisyonsuz bir şekilde 92 TL’ye alınabilen sigara, bir başka bayide 99 TL’ye tüketiciyle buluşuyor. Zam geldikten sonra ise 92 TL olan sigara 95 TL’ye satılmaya başlandı. Uygulamanın yasak olmasına rağmen toptancı bir zincir markette mağaza reyonundaki bilgilendirme yazısında bazı sigara grubundaki tütün ürünlerinde kartla ödemelerde yüzde 3 komisyon alındığı görüldü.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bu uygulamanın cezai yaptırımı olduğunu ifade ederken sigarayı komisyon uygulamadan ve liste fiyatına sadık kalarak satan tekel bayi esnafı da bu uygulamayı yapanların, vatandaşlar tarafından yetkililere şikayet edilebileceğini dile getirdi. Tekel Bayileri Yardımlaşma Derneği Başkanı Erol Dündar TİCARET Gazetesi’ne yaptığı açıklamada işletmelerin komisyon uygulamasının kendilerini korumak için yaptıkları bir eylem olduğunu dile getirerek, “Etik değil. Biz liste yayınlanmadan zamlı geçmeyin diyoruz fakat bizim müdahale edebileceğimiz bir şey değil. Ticari taksiler ve bankalar da komisyon alıyor. Yasaksa herkesten bu yasağı bekleyin. Kâr marjımızı yüzde 8’e çıkarın. Komisyon alınmasın” ifadelerini kullandı.
“Etik değil fakat zararına ticaret yapılıyor”
Banka, ticari taksi ve PTT’den Hızlı Geçiş Sistemi (HGS) bakiye yükleme işleminde hizmet bedeli adı altında komisyon kesildiğini ifade eden Dündar, bir toptan marketin bir sigara grubundaki tütün ürünü alımında yüzde 3 komisyon uyguladığı söyledi. Komisyonlu ürün satan bayilere yaptırım uygulanmasının çifte standart olduğunu söyleyerek açıklanan sigara satış fiyatı listelerinin bir taban fiyat olduğunu belirten Dündar, listenin bağlayıcı olmadığını dile getirdi. Bayilerin de kartlı ödemelerde satış fiyatına komisyon eklemesinin kendilerini korumak için yaptıkları bir uygulama olduğunu dile getiren Dündar, “Esnaf rafını koruma derdinde. Etik değil. Biz liste yayınlanmadan zamlı geçmeyin diyoruz fakat bizim müdahale edebileceğimiz bir şey değil” ifadelerini kullandı.
Vatandaşlara diğer sektörlerde komisyonun yansıtılabildiğini ama sigarada yansıtılınca tepki gösterildiğini dile getiren Dündar, “Ticari taksiler ve bankalar da komisyon alıyor. Yüzde 20-30 karları var. Yasaksa herkesten bu yasağı bekleyin. PTT de komisyon alıyor. Çifte standart var. Büyük sermayeye ses çıkarılmıyor zaten can çekişmekte olan ve ayakta kalma mücadelesi veren küçük esnafa bir darbe de siz vuruyorsunuz” dedi. Komisyon uygulamasının yapılmaması için satış başına kazançlarının yükseltilmesini talep eden Dündar, “Zarar etmemek için 2 TL alınıyor. Kâr marjımızı yüzde 8’e çıkarın. Komisyon alınmasın. 100 TL’ye satılan sigarada bize kalan 4 TL. Yüzde 3 bankaya giderken yüzde 1,33’ü pos ve rulo gideri, aylık hizmet bedelleri ve katkı payını da toplayınca 33 kuruş zarar ediyoruz. Zararına ticaret yapıyoruz” ifadelerini kullandı.
TESK uyarmıştı
Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu, (TESK) Ticaret Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığına ulaştırdığı soruyla, sigaranın perakende satışında hizmet bedeli adı altında ücret alınmasının bir diğer deyişle komisyon kesilmesinin mevzuata uygun olup olmadığını sormuştu. TESK, 20 Aralık 2024’te yayınladığı genelgede gelen cevabı paylaşarak, üye işyerlerinin vatandaştan kullanım dolayısıyla komisyon veya benzeri bir isimle ilave bir ödemede bulunmasını isteyemeyeceğini duyurmuştu. Bunun tersi davranılması halinde üye işyerinin anlaşma yaptığı kuruluşlar tarafından üye işyeri sözleşmesinin feshedilip bir yıl süreyle yeni bir sözleşme yapılamayacağı paylaşılmıştı.
Cezai işlem uygulanıyor
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de bazı işletmelerin, bankaların komisyon oranlarının yüksekliğini gerekçe göstererek nakit ödemeye göre daha yüksek bir fiyat talep ettiğini ve bu gerekçeyle vatandaştan ek ödeme istenmemesinin önem taşıdığını söylemişti. Vatandaşlardan yüksek tutarlı fark ödemesi istenen durumların Gelir İdaresine ihbar edilmesi durumunda denetim yapıldığı ve cezai işlem uygulandığı ifade edilmişti.
