Suudi Arabistan’a 1980’lerde ud ihracatı yaparak baba mesleğini yaşatan müzik aleti imalatçısı Özkan Çakan, Çin’den gelen ucuz ithal ürünlerin üretimi ve ihracatı azalttığını söyledi
SEREN KARAŞAHİN
İzmir’in Konak ilçesinde bulunan Basmane semtinde enstrüman dükkanı olan 56 yaşındaki müzik aleti imalatçısı Özkan Çakan, 45 yıldır baba mesleğini yaşatıyor. Dönemin koşullarında üretimi kademeli olarak azaltan zanaatkar Çakan, artık sadece bağlama ve ud üretimi yapıyor. İthalatın yerli üretimi azalttığını söyleyen imalatçı, üretim yapan elemanların yetişmediğini ve mesleğin birkaç dönem sonra biteceğini dile getirdi. Çakan, 80’li yıllarda Suudi Arabistan’a ud ihracatı yaptığını belirtirken, Çin’den alınan ucuz ithal ürünlerin, üreticileri üretim yapmamaya ittiğini ifade etti. Türkiye’nin ekonomik koşullarında ailelerin çocuklarını müzik aletlerine yöneltemediğine dikkati çeken Çakan, enflasyonun yüksek olmasının etkisinin satışları ve kar oranlarını etkilediğini söyledi. Çakan, devletin müzik aleti imalatçılarına destek vermesini vurguladı.
Babasından yadigar mesleği 45 yıldır yapan Çakan, 23 yıldır aynı dükkanda üretim ve satış yapıyordu. Yeni dükkanına ise bu yıl taşınan Çakan, kira giderlerini toplu verdiği için yeni yıldan itibaren kâr durumlarının ortaya çıkacağını söyledi. Mesleğe yeni başladığı zamanlar çeşitli müzik aletlerini imal eden Çakan, “Babamızla beraber mandolinle başladık. Keman, bağlama, ud, davul ve def imalatı yaptık. Şuan ud ve bağlamanın imalatını yapmaya devam ediyoruz. 1980’li yıllarda Suudi Arabistan’a ud ihracatı yapıyordum. Fakat savaşlar sonrası durgunluk oldu, şimdi ise eski talep yok” diye konuştu. Müzik aletleri sektörünün, gelen zamların çok yansıtılmadığı bir alan olduğunu vurgulayan Çakan, hem imalatçı hem de mağazacı olarak ekonomik açıdan memnun olmadığını söyledi. Bazı malların fiyatlarını birkaç senedir yükseltmediklerini aktaran Çakan, üretimi azaltıp fason üretimle mağazacılık yaptığını ama bunun da kârlı olmadığını söyledi. Çakan, asgari ücretle geçinen vatandaşların da çocuklarına 10 bin TL’ye gitar alamayacağını belirterek, bu durumun alım gücünün düştüğünü gösterdiğini ifade etti.
İthalata kota talebi
Müzik aleti imalatçısı sorunları arasında orman yangınlarından etkilenen ağaçlar sebebiyle istenilen malzemeyi bulamamak, yüksek enflasyon, usta yetişmemesi ve yurtdışındaki ucuz işçilikten ötürü ithalata yönelim yer alıyor. Müzik aleti sektöründeki sorunlardan bahseden Çakan, “İthal edilen mallar Türkiye’deki üretimi bitiriyor. Üreticilerin ve satıcıların müzik aletlerini Çin’den alması daha rahat geliyor. 80 ve 90’lı yıllarda gitar üretimi yapıyorduk. Ülkemize Çin’den gitar malzemesi çok alındığı için biz bırakmak zorunda kaldık. Burada aldığımız gitar burgusu fiyatına o zamanlar gitar alınıyordu. Bizi yönetenlerin ithalata kota koyması lazım. Ürettiği ürün Çin’den alınandan daha pahalı oluyorsa üretici üretmez. Ayrıca imalatçıya devlet desteği yapılması gerek” dedi.
İnternet satışı rekabeti bozuyor
Yüksek zamların malzeme alımını etkilediğini söyleyen Çakan, kaliteli malzeme bulamadıklarını ve internetteki rekabetin mağazacılık yapan esnafı etkilediğini dile getirdi. İnternetten müzik aleti satışlarında aracıların kazandığını ve pazardaki hakimiyetin büyük firmalar ile merdiven altı üretim yapan yerlerde olduğunu ifade etti. Şimdiki işçiliğin çok pahalı olduğunu ve Türkiye’de müzik aletleri imalatçısı olarak ihracat yapamadıklarını dile getiren Çakan, 15 senedir yurtdışına ürün satmadığını söyledi. Günümüzde Arap ülkelerine az da olsa ud satışı yapanların olduğunu belirten Çakan, kendisinin de ihracat yaptığı dönemde sayının daha fazla olduğunu ifade etti. Yeni müzik aleti üreticilerinin yetişmediğini ve imalatçı olarak ancak bir iki nesil daha çıkabileceğini öne süren Çakan, insanların hem yeterince kazanamadığı hem de değer görmedikleri için bu işi seçmediğini dile getirdi.
Gitarlar 2,5, bağlamalar 3 bin TL’den başlıyor
Özkan Çakan’ın dükkanında gitarların fiyatları ortalama 2,5 bin TL’den başlayarak 25 bin TL’ye kadar çıkarken bağlamalarda ise 3 bin TL’den 55 bin TL’ye kadar giden bir fiyat skalası bulunuyor. Özel üretim bağlamalarda ve elektro gitarlarda da 150-300 bin TL’ye varan ürünler yer alıyor. En çok satılan müzik aletlerinin bağlama ve gitar olduğunu söyleyen Çakan, gitarları yurtdışından satın aldıkları için fiyatların standart olduğunu dile getirdi. En ucuz gitarın 2,5 bin TL’den satıldığını ama önereceği gitarların 5-6 bin TL bandında olduğunu belirten Çakan, merdiven altı ve kalitesiz müzik aletlerine karşı dikkatli olunması konusunda alıcıları uyardı.
