Sosyal medya, anneliğin yeni vitrinine dönüşürken, birçok anne bebeğinin yüzünü emojilerle kapatıyor. Yaşar Üniversitesi’nden Doç. Dr. Pelin Aytemiz Karslı, bu tercihin, bazen mahremiyet, bazen de nazara karşı dijital bir savunma amacı taşıdığını söyledi. Karslı, annelerin paylaşımlarında emoji kullanmasının yalnızca gizliliği sağlama amacı taşımadığını, aynı zamanda eski inançların dijital bir yorumu niteliği taşıdığını dile getirdi. Emojinin inancın güncellenmiş hali olarak ortaya çıktığını söyleyen Karslı, bazı annelerin emoji kullanma tercihinin çevresel faktörlerden dolayı olduğunu söyleyerek, sosyal medya takipçilerinden gelen iyi dileklerin bu tercihte etkili olduğunu belirtti. Karslı, böyle davranışların annelerin içini rahatlattığını dile getirdi.
Anneliğin dijital temsili
Doç. Dr. Karslı, “Göz Değmesin Diye: Instagram’da Annelik, Mahremiyet ve Nazar” konulu araştırmasında, Instagram’da annelerin bebek fotoğraflarını paylaşırken yüzlerini emojilerle kapattıkları görsel kompozisyonların anlamlarını ele aldı. Özellikle dijital bir nazar boncuğu işlevi gören emojiler üzerinden, anneliğin dijital temsili ile geleneksel nazar inanışının nasıl iç içe geçtiğini inceledi. Bu araştırması için yürüttüğü dijital etnografi kapsamında 65 Instagram profilini analiz etti. Ayrıca araştırmanın devamı olarak 110 anne ile anket çalışması gerçekleştirdi.
“İnancın güncellenmiş hali”
Görsel etnografi temelli araştırmasında, annelerin görünürlük ile mahremiyet arasında kurdukları hassas dengeyi ve dijital annelik deneyimi ile geleneksel inanışlar arasındaki müzakere süreçlerini inceleyen Karslı, “Bu paylaşım biçiminin yalnızca nazar inancına değil, aynı zamanda dijital varlık ve görünürlükle ilişkili bir alan mücadelesi olduğunu düşünüyorum. Aynı zamanda inancın güncellenmiş hali. Bebeklerin yüzüne koyulan gülen yüzler, kalpler ya da çiçek emojileri, sembolik bir koruma görevi görüyor” dedi.
Geleneksel inanç ve modern kaygı bir arada
Bazı annelerin ise emoji kullanma tercihini çevresel faktörlerden dolayı kullandıklarını söylediklerini dile getiren Karslı, “Sosyal medya takipçilerinden gelen ‘göz değmesin’, ‘maşallah’ gibi yorumlar da bu tercihte etkili oluyor. Bu durum anneler için aynı zamanda bir iç rahatlatma yöntemi. Anneler paylaşmak istiyor çünkü anılar birikiyor. Ama bir yandan da ‘ya biri kötü niyetle bakarsa?’ diye ikileme düşüyor” ifadelerini kullandı. Bu noktada bebeklerinin yüzünü emojiyle kapatan annelerin hem geleneksel inançları hem de modern gizlilik kaygılarını bir arada yaşadıklarını belirten Karslı, bu davranışın kültürel mirasın sosyal medya üzerinden nasıl evrildiğini gözler önüne serdiğini dile getirdi.
