Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) ile Akademetre Research tarafından ortaklaşa oluşturulan AVM Endeksi’nin eylül ayı sonuçları açıklandı. Her ay düzenli olarak yayınlanan verilere göre ciro endeksi, Eylül 2025 döneminde, bir önceki yılın aynı ayı ile karşılaştırıldığında ve enflasyondan arındırılmamış olarak incelendiğinde yüzde 26,5 oranında artarak 4 bin 264 puana yükseldi. Ancak, Eylül 2025 için açıklanan yıllık enflasyon oranının yüzde 33,29 olduğu dikkate alındığında, metrekare verimlilik endeksindeki artışın enflasyonun altında kaldığı görüldü. Bu durum, reel anlamda AVM cirolarında sınırlı bir daralmaya işaret ediyor. Bir önceki aya göre değerlendirildiğinde, AVM metrekare verimliliği yüzde 2,8 oranında daralma gösterdi. Kategoriler bazında incelendiğinde, teknoloji kategorisinde yüzde 10,8 oranında artış yaşanırken, yiyecek-içecek kategorisinde yüzde 7,7 oranında düşüş kaydedildi. Bu veriler, tüketicinin özellikle gıda dışı harcamalarda teknolojiye öncelik verdiğini, ancak artan yaşam maliyetleri nedeniyle yeme-içme harcamalarını kısmaya yöneldiğini gösteriyor.
“Cüzdan her geçen gün reel olarak biraz daha küçülüyor”
Ekonomist Fatih Keresteci, eylül endeks dönemine yönelik şu açıklamaları yaptı: “AVM ciro endeksi 2025 yılı eylül ayında, geçen yılın aynı dönemine göre nominal olarak yüzde 26,5 büyüdü. TÜFE enflasyonu ile arındırıldığında reel olarak yüzde 5’lik bir daralma var. Kategori bazında bakınca, son dönemde sıklıkla olduğu üzere, keskin ayrışmalar var. Şöyle ki, yıllık değişim oranlarına göre giyim yüzde 33,4 büyüme ile ilk sırada yer alıyor ve reel olarak da pozitif büyüyen tek kategori. Onu yüzde 29 artış ile teknoloji, yüzde 27,7 ile yiyecek-içecek ve yüzde 26,2 ile hipermarket kategorileri takip ediyor. Son aylarda hep olduğu üzere diğer ile ayakkabı kategorileri listenin en alt iki sırasını teşkil ediyor. Tekrar tekrar dile getiriyor olabiliriz ancak ayakkabı kısmı nominal olarak da büyümekte zorlanıyor, ki bu noktada yapısal bir problem gördüğümüzü yinelemek istiyoruz. Öte yandan AVM ziyaretçi sayısı geçen yıl ile aynı seviyede kalırken bir önceki aya oranla yüzde 3,2 düşüş kaydetmiş. Tüketim ekonomisinde bir durgunluk yaşadığımızı uzun zamandır dile getiriyoruz. TÜİK’in ticaret verileri aksini söylüyor ve canlı bir tabloya işaret ediyordu. Ancak, TCMB Başkanı Karahan’ın gerçekleştirdiği sunumda kayıt dışı payın azalmasından dolayı çok canlı rakamlar gördüğümüzü belirtmiş, aslında ticaretin o kadar da güçlü olmadığına vurgu yapmıştı. TCMB, PPK notlarında da iç tüketimin dezenflasyonist olduğuna işaret ederek bizim görüşlerimizi teyit etmiş oldu. Bizce cüzdan her geçen gün reel olarak biraz daha küçülüyor. Ücret artışlarının olmadığı bir zaman diliminde enflasyonun da öngörülerin üzerinde seyrettiğini dikkate alırsak cüzdan küçülmesini teyit edebiliriz. Cüzdan küçülünce tüketici de kaçınılmaz olarak tercih yapmak zorunda kalıyor. Bu arada tüketici davranışını anlamak için tüketimdeki motivasyon değişimini de doğru okumamız gerekiyor. Eskiden tüketimin ana kaynağı ihtiyaçları karşılamak idi. Şimdi, tüketim bir yandan mutluluk kaynağı olurken diğer yandan statü edinme aracı haline geldi. Giyim ve elektronik kategorilerindeki göreli canlılığı bu güdüyle açıklayabiliriz. Bununla birlikte, her tercih bir vazgeçiş anlamına geliyor. Diğer ve ayakkabı kategorilerindeki zayıflık da tam olarak bunun sonucu. Tüketim ekonomisine giren birçok yeni kavram aslında tüketici davranışlarındaki değişimin bir sonucu. Tüketim ekonomisini yorumlarken Mevlana’nın ‘Dünle beraber gitti cancağızım, ne kadar söz varsa düne ait; Şimdi yeni şeyler söylemek lazım!’ sözünü düstur edinmemiz gerekiyor. Zira 2020’lerden itibaren hem dünyada, ancak daha da çok ülkemizde tüketici davranışı dramatik bir şekilde değişti ve değişmeye de devam ediyor.”
Eylül 2025 döneminde metrekare verimlilik endeksi, Ağustos 2025 dönemi ile karşılaştırıldığında ve enflasyondan arındırılmadan incelendiğinde yüzde 2,8 oranında azalış göstererek 4 bin 264 puana düştü. AVM Endeksi verileri üçüncü çeyrek bazında geçtiğimiz yılın üçüncü çeyreği ile karşılaştırıldığında yüzde 31 oranında artış göstererek 2025 üçüncü çeyrek döneminde 4 bin 130 puana yükseldi.
Metrekare verimliliğinde en yüksek artış giyim kategorisinde
Eylül ayında, kategoriler bazında m2 verimliliğinde en yüksek artış giyim kategorisinde yaşandı. Giyim kategorisi m2 verimliliği geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre enflasyondan arındırılmadan yüzde 33,4 oranında bir artış kaydetti. Geçtiğimiz yılın eylül ayı ile karşılaştırıldığında AVM’lerdeki teknoloji kategorisinde yüzde 29, yiyecek içecek kategorisinde yüzde 27,7, hipermarket kategorisinde yüzde 26,2, diğer kategorisinde yüzde 17,9 ve ayakkabı kategorisinde yüzde 2,2’lik bir artış yaşandığı görüldü.
Eylül 2025 döneminde kategoriler bazında metrekare verimlilik endeksi, Ağustos 2025 dönemi ile karşılaştırıldığında ve enflasyondan arındırılmadan incelendiğinde; teknoloji kategorisinde yüzde 10,8, hipermarket kategorisinde yüzde 2,4, giyim kategorisinde yüzde 0,8’lik artış görülürken, ayakkabı kategorisinde yüzde 3, yiyecek içecek kategorisinde yüzde 7,7 ve diğer kategorisinde yüzde 7,7’lik azalış yaşandı.
Ziyaret sayısı endeksinde değişim yok
Eylül 2025 verileri bir önceki yılın aynı ayı ile karşılaştırıldığında ziyaret sayısı endeksinde değişim görülmedi. Eylül 2025 döneminde ziyaret sayısı endeksi bir önceki ay Ağustos 2025 ile karşılaştırıldığında yüzde 3 oranında bir azalma gözlemlendi. Ziyaret sayısı endeksinde üçüncü çeyrek bazında geçtiğimiz yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında yüzde 1’lık azaldı.
