İMEAK Deniz Ticaret Odası (DTO) İzmir Şubesi’nin kasım ayı olağan meclis toplantısı, Meclis Başkanı Argun Gündüç yönetiminde, DTO Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Öztürk ve meclis üyelerinin katılımıyla gerçekleştirildi. Toplantıda, şubenin bütçe ve gelir dağılımı, gider politikaları, denizcilik eğitimi destekleri ile çevre ve sıfır atık çalışmaları ele alınırken, dünya ve Türkiye limanları gündemine ilişkin değerlendirmeler paylaşıldı.
Başkan Öztürk, kruvaziyer turizminde kurumlar arasında koordinasyon eksikliği bulunduğunu belirterek, ortak bir şekilde “ne yapılması gerektiğinin” değerlendirilemediğini ifade etti. Türkiye Kruvaziyer Platformu’nun yeniden aktif hâle getirilmesinin önemine dikkat çekti. İzmir’in kruvaziyer turizminde elde ettiği verileri paylaşan Öztürk, “Geçtiğimiz yılın Ocak–Ekim döneminde İzmir’e 56 kruvaziyer gemi ve 153 bin yolcu gelmişti. Bu yıl aynı dönemde 39 gemi ve yaklaşık 65 bin yolcu geldi. Yani yarıdan fazla bir düşüş var. İzmir, 2013’lerde 506 bin yolcuya ulaşmış bir limandı. Bugün 65 binlere gerilemiş durumdayız. Burada yanlış giden bir şey olduğu çok açık. Bunun çözümü için ortak bir akıl oluşturmak zorundayız” diye konuştu.
Kış sezonunda İzmir’e 20 sefer planlanıyor
Kuşadası’nda yılın ilk 10 ayında 501 kruvaziyer gemisinin 791 bin yolcuyla birlikte kente giriş yaptığını hatırlatan Öztürk, İzmir’in, Kuşadası ile Bergama arasında stratejik bir konumda yer aldığını ve hâlâ yüksek bir potansiyel taşıdığını vurguladı. Öztürk, MSC’nin İzmir’i programlarından çıkarmamasına ayrıca teşekkür ederek, Karşıyaka İskelesi’nden düzenlenen alternatif turların da önemli bir adım olduğunu sözlerine ekledi. Öztürk, MSC Lirica’nın kış sezonunda İzmir’e 20 sefer gerçekleştirmesinin planlandığını ve şimdiden ciddi bir yolcu kaydı bulunduğunu aktardı. Bu tür girişimlerin artması gerektiğini aktaran Öztürk, bu doğrultuda üzerinde çalıştıkları çeşitli projelerin de devam ettiğini ifade etti.
“İzmir Limanı büyük bir kapasiteye sahip”
İzmir Limanı’nın 26 rıhtımla hem yük hem de yolcu operasyonlarını aynı anda yürütebilecek büyüklükte bir kapasiteye sahip olduğunu dile getiren Öztürk, “Limanı’na ilişkin Türkiye Varlık Fonu ve ilgili kurumlar tarafından sürdürülen çalışmalar devam ediyor. Daha önce limanın tamamı için özelleştirme veya işletme devri modeli düşünülmüştü; ardından yolcu salonu, büyük liman ve konteyner operasyonlarının ayrıldığı bir model gündeme geldi. Şu anda ise Kruvaziyer Limanı’nın ayrı bir işletme modeliyle değerlendirilmesi üzerinde çalışılıyor ve çeşitli gruplarla görüşmeler sürüyor. İZKA’nın da bu konuda çok değerli bir çalışması var. ‘Türkiye’nin Üç Denizini Kapsayan Turizm Odaklı Yeni Ulaşım Vizyonu’ başlıklı proje kapsamında İzmir–İstanbul–Karadeniz hattında bir deniz yolu güzergâhı tasarlandı. İzmir, Çanakkale, İstanbul, Amasra, Sinop, Samsun ve Trabzon’u kapsayan bu rota, tıpkı Doğu Ekspresi gibi ülkenin doğal ve kültürel zenginliklerini denizden keşfetme imkânı sunuyor. Zor bir proje ama oldukça heyecan verici” diye konuştu.
Konuşmasının sonunda Türkiye limanlarında yılın ilk 10 ayında kaydedilen verileri paylaşan Öztürk, 2025 sonunda toplam yükleme ve boşaltma miktarının yaklaşık 540 milyon tona ulaşmasının öngörüldüğünü belirtti. Konteyner hacminin ise 14 milyon TEU seviyesinde gerçekleşmesinin beklendiğini söyledi.
“Navlun piyasalarında rahatlama yaşandı”
ABD ile Çin arasında yaşanan gerginliklerin ticaret sistemine yansımalarını yorumlayan Öztürk, “Yaklaşık iki hafta önce, Amerika’nın Çin’de üretilen gemilere ABD limanlarına girişlerinde ek vergi getirmesiyle başlayan sürece karşılık, Çin de buna kendi ek vergileriyle karşılık verdi. Bu gelişmelerin özellikle tahıl sevkiyatlarını nasıl etkileyeceği ve Çin üretiminin Batı’ya ulaşmasında yeni sorunlara yol açıp açmayacağına yönelik bir tartışma ortamı hakimken, Güney Kore’nin arabuluculuğunda taraflar sonunda anlaşmaya vardı ve karşılıklı vergiler kaldırıldı. Bu gelişme navlun piyasalarında büyük bir rahatlama yarattı. Çünkü uygulanacak ek vergiler maliyetleri ciddi şekilde artıracaktı. Bu olumlu etkinin yaklaşık bir yıl boyunca devam etmesi bekleniyor, ancak sonrasında tarafların nasıl bir anlaşmaya varacağı şu an için belirsiz” ifadelerinde bulundu.
“Transit serüvenleri ile navlunlar yeniden şekillenecek”
Panama Kanalı’nda kapasite artışına yönelik yatırımların hız kazandığını, Süveyş Kanalı’nda ise gemi geçişlerinin yeniden yükselişe geçtiğini belirten Öztürk, her iki kanaldaki bu hareketliliğin navlun fiyatları ile transit sürelerini yeniden şekillendirdiğine dikkat çekti. Öztürk, “Panama Kanalı’nda kapasiteyi artırmak için yeni yatırımlar yapılıyor; hedef 5 milyon TEU kapasitesine ulaşmak. ABD ve Çin arasında kanal üzerindeki etki alanı rekabetinin nasıl sonuçlanacağını zaman gösterecek. Bunların hepsi navlun piyasalarını etkileyen gelişmeler. Son dönemde Çin limanlarında ise daha önce görülmemiş seviyelerde bekleme süreleri yaşanıyor. 2022’nin ikinci çeyreğinden itibaren artmaya başlayan bu gecikmeler, gemilerin planlanandan çok daha uzun süre limanda kalmasına neden oluyor. Bu da doğal olarak sefer maliyetlerini ve navlunları artırıyor. Süveyş Kanalı’nda ise son dört aylık veriler incelendiğinde 4 bin 400’den fazla geminin yeniden Süveyş’i tercih ettiği görülüyor. Sadece ekim ayında 229 gemi geçiş yaptı. Temmuz–Ekim dönemini geçen yıl ile karşılaştırdığımızda yaklaşık yüzde 10’luk bir artış mevcut. Bu da Süveyş’in yeniden açılmaya başladığına işaret ediyor. Nitekim bazı hatlar direkt geçişlere döndü; CMA gibi bazı şirketler ise küçük tonajlı gemilerle deneme sürecinde. Bu durum transit sürelerini ve navlunları yeniden şekillendirecek” açıklamasında bulundu.
Orta Vadeli Program çerçevesinde yapılan kur değerlendirmesi sonrası oda bütçesinin yaklaşık 215 milyon TL olarak belirlendiğini açıklayan Öztürk, gelirlerin yüzde 92’sinin gemilerden alınan ücretlerden, yıllık ve mülki aidatların ise sadece yüzde 7’sinin toplam gelirde yer aldığını söyledi. Öztürk, bunun gemi acentelerinin odaya sağladığı katkının önemini ortaya koyduğunu ifade ederek kira gelirlerinin mevcut kiralanan alanlardan sağlandığını da dile getirdi.
