Türkiye’nin 85 milyon 279 bin 553 kişilik toplam nüfusunun yüze 15,2’sini oluşturan gençlerin eğitim, istihdam oranlarını ülkenin refah payında önemli rol oynuyor. Küresel ve ülke genelinde yaşanan pandemi ve ekonomik krizler ise eğitim sürülerinde ve alınan verim üzerinde etkili olabiliyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2018-2022 dönemine ait Muhtemel Eğitim Süresi (MES) verilerini paylaştı. Buna göre, Türkiye’de ilkokula başlama çağındaki bir bireyin en yüksek eğitim seviyesini tamamlayana kadar eğitim hayatında geçirmesi muhtemel süre 2022 yılında 18,2 yıl oldu. İlkokul çağındaki bir bireyin ortaöğretimi tamamlayana kadar eğitimde geçirmesi muhtemel süre ise 12,7 yıl olarak hesaplandı.
En düşük muhtemel eğitim süresi Şanlıurfa ve Muş’ta gerçekleşti
Okul öncesi eğitimde ise 2018 yılında 1,2 yıl olan muhtemel eğitim süresi, 2022 yılında 1,6 yıla yükseldi. Böylece, okul öncesi eğitimde muhtemel eğitim süresi 2018-2022 yılları için yüzde 32,5 artış gösterdi. İl düzeyinde en yüksek muhtemel eğitim süresi 20,3 yıl ile İstanbul’da gerçekleşti. Bu ili, 20,1 yıl ile Karabük, 19,9 yıl ile Ankara, 19,6 yıl ile Bayburt ve 19,5 yıl ile Rize izledi. Aynı süreçte muhtemel eğitim süresi en düşük olan iller 15,2 yıl ile Şanlıurfa ve Muş olurken, bu illeri Şırnak, Ağrı ve Mardin izledi.
Muhtemel eğitim süresinin son 5 yılda en çok arttığı il Çankırı oldu
Muhtemel eğitim süresinin 2018-2022 yılları arasında en çok artış gösterdiği ilk beş il sırasıyla yüzde 8,2 ile Çankırı, yüzde 5,8 ile Gümüşhane, yüzde 5,2 ile Ağrı, yüzde 5,0 ile Van ve yüzde 3,5 ile Ardahan oldu. Aynı dönemde, muhtemel eğitim süresinin en çok düşüş gösterdiği iller sırasıyla yüzde 7,2 ile Eskişehir ve Antalya, yüzde 6,8 ile Düzce ve Isparta, yüzde 6,3 ile de Karabük ve Edirne oldu.
Cinsiyet eşitliği endeksi 5 yılda kadınlar lehine arttı
Endeksin en yüksek olduğu beş il sırasıyla 1,07 ile Çanakkale, 1,06 ile Bilecik ve İzmir, 1,05 ile Zonguldak ve Edirne oldu. Cinsiyet eşitliği endeksinin en düşük olduğu iller ise sırasıyla 0,88 ile Siirt, 0,90 ile Bitlis ve Şanlıurfa, 0,92 ile Muş ve 0,93 ile Batman oldu. Türkiye genelinde MES, 2022 yılında kadınlar için 18,3 yıl, erkekler için ise 18,1 yıl oldu. Her iki cinsiyette de en yüksek MES değeri İstanbul’da gerçekleşti. İstanbul’u, erkeklerde sırasıyla Bayburt, Karabük, Ankara ve Erzurum izlerken, kadınlarda sıralama Karabük, Ankara, Eskişehir ve Artvin oldu. Muhtemel eğitim süresinin erkeklerde en düşük olduğu il olan Ağrı’yı sırasıyla Şırnak, Muş, Şanlıurfa ve Iğdır takip etti. MES’in en düşük olduğu iller kadınlarda ise sırasıyla Şanlıurfa, Muş, Şırnak, Bitlis ve Siirt olarak gerçekleşti.
“Gençlerin eğitimi ekonomik kriz ve pandemi nedeniyle sekteye uğradı”
Öte yandan, TÜİK verilerine göre 25 yaş ve üzeri gençlerin ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora mezunlarının toplam nüfus içindeki oranı 2022 yılında yüzde 23,9 seviyesine ulaştı. Ancak gençlerin eğitiminin ekonomik kriz ve pandemi nedeniyle sekteye uğradığı görüldü. Habitat Derneği’nin Infakto RW (Infacto Research Workshop – Uluslararası Politika Akademisi) ortaklığıyla gerçekleştirilen ‘Türkiye’de Gençlerin İyi Olma Hali Araştırması’nda Araştırması’nda eğitimine devam eden gençlerin arasında aldıkları eğitimden memnun olanların oranı yüzde 50 olduğu ve 2023 yılında da en düşük değerine ulaştığı belirtildi. Araştırmada, öğrenciler arasına aldığı eğitimden en az memnun olanların yüksek lisans/doktora ve açık öğretim öğrencilerinin olduğu ifade edildi. Gençlerin yüzde 28’inin başka bir ülkede eğitimine devam etmekte olduğu aktarılan raporda, “Yüzde 43’ünün de başka bir ülkeye yerleşme isteği taşıdığını ortaya koydu. 2019 yılında sırasıyla yüzde 23 ve yüzde 25 olan bu oranlar, son dönemde kayda değer bir artış gösterdi. Yaşamına yurt dışında devam ettirmek isteyen gençlerin hedefledikleri ülkelerin birinci sırasında ise Almanya gelirken; bunu ABD, Fransa ve İngiltere izledi. Başka bir ülkeye yerleşme isteğinin en önemli nedeni de ‘daha iyi iş ve daha iyi eğitim olanakları’ olarak belirtildi. Öte yandan bu gençlerin ancak yarısı bu planlarını gerçekleştirebileceklerine inandı” değerlendirmesinde bulunuldu.