Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2024 yılı Şubat ayı bütçe rakamlarına göre, Ocak ayında 150,719 milyar lira olan açık, Şubat ayında da 153,798 milyar lira olarak geçekleşti ve ilk iki aylık bütçe açığı 304,517 milyar lira oldu. Şubat ayı gelirleri 536,107 milyar, giderleri ise 689,905 milyar oldu. Gelirlerin %75,78’i 406,291 milyar lira olarak vergi gelirlerinden oluşurken faiz dışı giderler 635,075 milyar, faiz giderleri de 54,830 milyar lira oldu. Geçen yıl Şubat ayı faiz giderleri 34,2 milyar lira idi.
İlk iki ayda bütçe giderlerinin %105,13 artarken gelirlerinin %127,08 artması müspet bir gelişme olarak görülüyor. Ancak faiz giderlerinin geçen yılın ilk iki ayına göre %216,51 artarak 55,583 milyardan 175,923 milyara yükselmiş olması dikkat çekiyor. 2024 yılı bütçesinde toplam faiz giderleri 646,1 milyar’dan 1.254 milyara %94 oranında artacak şekilde programlanmış. Bu da yaklaşık aylık 100 milyar lira faiz gideri anlamına geliyor. İlk iki ayda gerçekleşen açık ise ortalama aylık 150 milyarı geçmiş durumda..
2024 yılının Ocak ayı giderlerinin iki büyük kalemini %71,29 ile personel giderleri ve cari transferler oluşturuyor. Personel giderleri %145,05 artarak 187,873 milyardan 460,379 milyara yükselerek giderlerin %31,58’ini; cari transferler ise %70,25 artarak 340,064 milyardan 578,951 milyara yükselerek toplam giderlerin %39,71’ini oluşturdu.
Bütçenin toplamda %127,08 oranında artan gelirleri içinde vergi gelirleri %113,55 artarak 432,446 milyardan 923,492 milyara yükselirken, toplam gelirlerin %80,07’sini oluşturdu. Geçen yıl bu oran %85,20 idi.
Aşağıdaki tabloda 2023 ve 2024 yıllarına ait Ocak – Şubat ayları bütçe kalemlerindeki gerçekleşmeler ve artış oranları yer alıyor.
- Yukarıdaki tablodaki cari transferlerin alt kalemlerine baktığımız zaman 578,951 milyar liralık giderin 52 milyar lirası görevlendirme gideri ve bu rakamın 37 milyar lirası da KİT görevlendirme giderleri;
- 67,2 milyardan %112,39 artarak 285,198 milyar liraya çıkan hazine yardımları, – ki bu son rakamın içinde 93,8 milyar lira devlet sosyal güvenlik katkısı ve 36,6 milyar lira da sosyal güvenlik açığı finansmanı yer alıyor. Sosyal güvenlik açığı finansmanı 2024 yılı için 385,6 milyar olarak öngörülmüş bulunuyor.
- 55,519 milyar lira SSK 5 puan indirimi giderleri, 14,4 milyar lira emeklilere ek ödeme bulunuyor.
- Tarımsal destekleme ödemelerinin de %38,39 artarak 19,6 milyardan 27,1 milyara yükselmiş olması dikkat çekiyor.
- Hane halkına yapılan diğer transferler %1,05 artarak 37,9 milyar seviyesini korurken; Sermaye giderleri %82,62 artarak 27,8 milyardan 50,8 milyara, borç verme işlemleri %318 artarak 15,4 milyardan 64,2 milyara yükselmiş bulunuyor. Bu kalemde KİT sermayesinin 9,88 milyardan 47,2 milyara yükselmiş olması bu artışın başlıca nedeni olarak gözüküyor.
- Gelir kalemlerine baktığımızda birinci sırada 103,9 milyardan %83,95 artarak 191,3 milyara yükselen ithalde alınan Katma Değer Vergisi,
- İkinci sırada %113,21 artarak 87,5 milyardan 186,6 milyara yükselen Özel Tüketim Vergisi;
- Üçüncü sırada %178,8 artarak 62 milyardan 172,9 milyara yükselen Dahilde Alınan Katma Değer Vergisi;
- Dördüncü sırada da %123,86 artarak 76,9 milyardan 172,35 milyara yükselen Gelir Vergisi yer alıyor.
- Özel Tüketim vergisi alt kalemlerinde motorlu taşıtlardan alınan ÖTV %89,77 artarak 33 milyardan 62,7 milyara; petrol ve doğalgaz ürünlerinden alınan ÖTV %317,423 artarak 12,95 milyardan 54 milyara; alkollü içeceklerden alınan ÖTV %56,10 artarak 8 milyardan 12,5 milyara; tütün mamullerinden alınan ÖTV %70,1 artarak 25,5 milyardan 43,3 milyara; dayanıklı tüketim ve diğer mallardan alınan ÖTV de %75,47 artarak 7,3 milyardan 12,8 milyara yükselmiş durumda.
- Gelirlerin %83,79’u Vergi Gelirleri; Gelir ve Kazanç Üzerinden Alınan Vergiler %16,9; Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Vergileri %36,23 ve Uluslararası Ticaret ve Muamelelerden Alınan Vergiler de toplam vergilerin %19,12’sini oluşturuyor.
