Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2024 yılı Nisan ayı bütçe rakamlarına göre, aylık bütçe açığı 177,83 milyara ulaştı ve toplam ilk dört ayın açığı 691,3 milyar lira oldu. Nisan ayı gelirleri 595,8 milyar, giderleri ise 773,6 milyar olarak gerçekleşti. Gelirlerin %81,58’i 487,9 milyar lira olarak vergi gelirlerinden oluşurken faiz dışı giderler 659,6 milyar, faiz giderleri de 114,0 milyar lira oldu. Geçen yıl Nisan ayı faiz giderleri 31 4,5milyar lira idi.
İlk dört ayda bütçe giderlerinin %102,35 artarken gelirlerinin %110,13 artması açığı devam ettirdi. Ancak faiz giderlerinin geçen yıla göre %169,69 artarak 135,1 milyardan 364,5 milyara yükselmiş olması dikkat çekiyor. 2024 yılı bütçesinde toplam faiz giderleri 646,1 milyar’dan 1.254 milyara %94 oranında artacak şekilde programlanmış. Bu da yaklaşık aylık 100 milyar lira faiz gideri anlamına geliyor. İlk dört ayda gerçekleşen açık ise ortalama aylık 170 milyarı geçmiş durumda
2024 yılının Ocak-Nisan dönemi giderlerinin iki büyük kalemini %69,11 ile personel giderleri ve cari transferler oluşturuyor. Personel giderleri %141,07 artarak 362,4 milyardan 873,7 milyara yükselerek giderlerin %29,88’ini; cari transferler ise %79,40 artarak 639,5 milyardan 1.147,3 milyara yükselerek toplam giderlerin %38,23’ünü oluşturdu.
Bütçenin toplamda %110,1 oranında artan gelirleri içinde vergi gelirleri %112,08 artarak 863,7 milyardan 1.831,8 milyara yükselirken, toplam gelirlerin %82,1’ini oluşturdu. Geçen yıl bu oran %81,3 idi.
Aşağıdaki tabloda 2023 ve 2024 yıllarına ait Ocak – Nisan ayları bütçe kalemlerindeki gerçekleşmeler ve artış oranları yer alıyor.
2023-2024 OCAK -MART BÜTÇE GERÇEKLEŞMELERİ
| (milyon) TL | 2023 | 2024 | Artış |
|---|---|---|---|
| Bütçe Giderleri | 1.445.197 | 2.924.323 | 102,35% |
| Faiz Hariç Giderler | 1.310.042 | 2.559.819 | 95,40% |
| Personel Giderleri | 362.416 | 873.688 | 141,07% |
| SGK Devlet Primi | 56.204 | 107.489 | 91,25% |
| Mal ve Hizmet Alımları | 101.816 | 164.181 | 61,25% |
| Cari Transferler | 639.502 | 1.147.289 | 79,40% |
| Sermaye Giderleri | 81.740 | 153.329 | 87,58% |
| Sermaye Transferleri | 38.694 | 8.863 | -77,10% |
| Borç Verme | 29.671 | 104.980 | 253,81% |
| Faiz Giderleri | 135.154 | 364.504 | 169,69% |
| Bütçe Gelirleri | 1.062.701 | 2.233.011 | 110,13% |
| Genel Bütçe Gelirleri | 1.024.107 | 2.160.467 | 110,96% |
| Vergi Gelirleri | 863.739 | 1.831.816 | 112,08% |
| Teşeb. ve Mülkiyet Geliri | 75.263 | 56.378 | -25,09% |
| Özel Gelirler Bağışlar | 7.373 | 32.003 | 334,03% |
| Faizler, Paylar ve Cezalar | 70.899 | 233.167 | 228,87% |
| Sermaye Gelirleri | 5.273 | 4.127 | -21,73% |
| Alacaklardan Tahsilat | 1.559 | 2.977 | 90,92% |
| Özel Bütçeli İd. Gelirleri | 27.726 | 53.332 | 92,36% |
| Düzenleyici ve Denetleyici Kurum Gelirleri | 10.868 | 19.211 | 76,78% |
| Bütçe Dengesi | -382.496 | -691.312 | 80,74% |
| Faiz Dışı Denge | -247.342 | -326.808 | 32,13% |
● Yukarıdaki tablodaki cari transferlerin alt kalemlerine baktığımız zaman 1.147,3 milyar liralık giderin 112,8 milyar lirası görevlendirme gideri ve bu rakamın 78,5 milyar lirası da KİT görevlendirme giderleri;
● 275,1 milyardan %103 artarak 560,2 milyar liraya çıkan hazine yardımları, – ki bu son rakamın içinde 187,1 milyar lira devlet sosyal güvenlik katkısı ve 36,6 milyar lira da sosyal güvenlik açığı finansmanı yer alıyor. Sosyal güvenlik açığı finansmanı 2024 yılı için 385,6 milyar olarak öngörülmüş bulunuyor.
● 86,7 milyar lira SSK 5 puan indirimi giderleri, 30,9 milyar lira da emeklilere ek ödeme bulunuyor.
● Tarımsal destekleme ödemelerinin de %38,6 artarak 33,0 milyardan 45,8 milyara yükselmiş olması dikkat çekiyor.
● Hane halkına yapılan diğer transferlerde azalma var. Bu gider 77,2 milyardan 56,7 milyara gerilemiş bulunuyor. Sermaye giderleri %87,6 artarak 81,7 milyardan 153,3 milyara, borç verme işlemleri %258,8 artarak 29,7 milyardan 104,9 milyara yükselmiş bulunuyor. Bu kalemde KİT sermayesinin 18,6 milyardan 74,9 milyara yükselmiş olması bu artışın başlıca nedeni olarak gözüküyor.
● Gelir kalemlerine baktığımızda birinci sırada 225,1 milyardan %84,11 artarak 414,5 milyara yükselen ithalde alınan Katma Değer Vergisi,
● İkinci sırada %101,6 artarak 188,9 milyardan 380,7 milyara yükselen Özel Tüketim Vergisi;
● Üçüncü sırada %123,23 artarak 164,8 milyardan 367,9 milyara yükselen Gelir Vergisi;
● Dördüncü sırada da %196,8 artarak 99,1 milyardan 294,1 milyara yükselen dahilde alınan katma değer vergisi yer alıyor.
● Özel Tüketim vergisi alt kalemlerinde motorlu taşıtlardan alınan ÖTV %51,18 artarak 90,1 milyardan 136,2 milyara; petrol ve doğalgaz ürünlerinden alınan ÖTV %328,4 artarak 25,2 milyardan 108 milyara; alkollü içeceklerden alınan ÖTV %50,2 artarak 14,9 milyardan 22,3 milyara; tütün mamullerinden alınan ÖTV %107,5 artarak 40,5 milyardan 84,1 milyara; dayanıklı tüketim ve diğer mallardan alınan ÖTV de %68,2 artarak 16,2 milyardan 27,3 milyara yükselmiş durumda.
● Gelirlerin %82,03’ü Vergi Gelirleri; Gelir ve Kazanç Üzerinden Alınan Vergiler %18,63; Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Vergileri %35,60 ve Uluslararası Ticaret ve Muamelelerden Alınan Vergiler de toplam vergilerin %21,54’ünü oluşturuyor.
● Rakamsal büyüklükleri yukarıdaki seviyede olan bir bütçede, pazartesi günü açıklanan tasarruf tedbirleri ile nereye varılmak istendiğinin rakamsal olarak açıklanmamasını da bir anlamda açıklıyor.
