Bilindiği üzere, İhracat veya ithalat yapan firmalar açısından, işlemlere başlamadan önce dikkat etmeleri gereken en önemli noktalar, malın cinsi, kalitesi, özellikleri, fiyatı olmak üzere mal ile ilgili hususlar, bunlara ilave olarak, ödeme şekli, teslim şekli gibi teknik ve finansal konular olmaktadır.
Bütün bu konuları planlayıp programlayan firmalarımızın, genellikle unuttuğu veya önemsemediği diğer bir konuda, işlemlerini yaparken, hizmetinden yararlanacakları bankaların bu işlemlerdeki rolünü ve önemini dikkate almadan hareket etmeleridir.
Oysa, bankaların, dış ticaret işlemlerinin yürütülmesi sırasında çok önemli katkıları bulunmaktadır.
Öncelikle, istisnalar dışında, ödemelerin bankalar aracılığıyla yapılması yasal bir zorunluluktur. En azından, ithalatçı firmaların aldıkları veya alacakları mal bedelini ödemek için bir bankaya ihtiyaçları olacak, aynı şekilde ihracatçılarında, sattıkları veya satacakları mal bedelini tahsil edebilmeleri için bir bankada hesapları olması gerekecektir.
Bankaların, para transferinden çok daha önemli ve uzmanlık isteyen birçok konuda da gerek ihracatçı gerekse ithalatçı firmalara sağlayacakları çeşitli hizmetleri ve katkıları bulunmaktadır.
Bu hizmetleri tasnif etmek gerekirse;
1- İşlem aracılığı yapma;
Firmaların işlemlerine aracılık yapmak. Belgelerin gönderilmesi, gönderilen bu belgelerin ödeme veya poliçe kabulü karşılığında teslim edilmesini sağlamak ve bu işlemlerin sonucunda ödeme ve tahsilat işlemlerinin gerçekleşmesine aracılık yapmak. “Vesaik Mukabili Ödeme Şekli” ismi verilen bu ödeme şeklinde, alıcısına malları gönderen ihracatçı firmaların belgeleri bankalar aracılığıyla göndermesi nedeniyle, malları alıcısına ödeme yapmadan kaptırmamasını sağlayan bir hizmettir. İthalatçı firma ödeme yapmadıkça, banka belgeleri teslim etmemekte ve bunun sonucu olarak da firma malları alamamaktadır. Bu hizmet, aynı zamanda ithalatçı firmalar içinde önemli bir hizmettir. İthalatçı firmalarda, mallar gümrüğe geldiğinde ödeme yaparak belgeleri bankadan almaktadır. Başka bir ifade ile, ödeme yapacakları zaman mallar ve belgeler gelmiş olacak ve ödeme karşılıksız olmayacaktır.
2- İthalatçı adına, ihracatçı firmaya ödeme garantisi sağlamak;
Bankaların, firmalara sağladıkları en önemli bankacılık hizmetidir. Bilindiği gibi, dış ticaret işlemlerinde en önemli konu, ihracatçıların karşılaşabilecekleri tahsilat riskidir.
Bankalar;
a) akreditif açarak
b) Poliçelere aval vererek
c) Teminat mektubu düzenleyerek
İthalatçının yapacağı ödemeyi garanti etmektedirler. Bu hizmet ihracatçılara tahsilat garantisi sağladığı gibi aynı zamanda ithalatçılarında, bankaların garantör olması nedeniyle, mal almalarına imkân sağlamaktadır.
Buna ilave olarak, vadeli mal almak isteyen ithalatçı, satıcı firmanın bunu kabul etmemesini, bankalar aracılığıyla, akreditif açtırarak, kabul edeceği poliçeye bankasından aval temin ederek veya teminat mektubu talep ederek ihracatçısını ikna edebilir ve mal alabilir.
Bu yöntemler aynı zamanda ihracatçı firmalar açısından da çok önemlidir. Bankaların garantör olarak devreye girmesiyle, çekindikleri satışı yapıp kazanç elde etme şansına kavuşacaklardır.
3- Finansman sağlamak;
a) Dış ticaret işlemlerinin finansmanında kullanılmak üzere, Türk lirası veya döviz karşılığı, nakdi kredi açarak firmaların işletme ihtiyaçları için önemli destek sağlamak da bankaların verdikleri hizmetler arasındadır.
b) Bankalar, akreditif açarak, poliçelere aval vererek veya teminat mektubu düzenleyerek, ihracatçı firmalara tahsilat garantisi verirken aynı zamanda dolaylı olarak finansman imkânı da sağlamaktadırlar.
Şöyle ki;
Bu hizmetten yararlanan ihracatçılar, banka garantili alacakları doğduktan sonra,
a) Bu alacakları teminat gösterip kredi alma imkanına sahip olabileceklerdir.
b) Buna ilave olarak, banka avalli poliçeleri ciro edip başka bir firmaya devrederek, kendi borçlarını ödeme şansına sahip olacaklardır.
c) En önemli ve en etkili finansman yöntemi ise, vadeli yaptığı satıştan doğan banka garantili alacağını, herhangi bir bankada iskonto ettirerek (forfaiting) vadeyi beklemeden nakde çevirme imkânı olmasıdır. Böylece, hem vadeli mal almak isteyen müşterisinin talebini karşılayıp, vadeli mal satmış olacak, hem de iskonto yoluyla mal bedelini peşin almış olacaktır.
d) Bankaların ödeme garantisi vermeleri, İthalatçı firmalar için, daha sonra ödemek üzere vadeli mal alma imkânı ve dolayısıyla finansman sorunlarını çözüme şansı vermektedir.
Yukarıda özetlemeye çalıştığım gibi, bankalar hem ihracatçı firmalara hem de ithalatçı firmalara yapacakları ticaret bağlantılarında önemli destekler vermektedir. Bu destekler, bankaların itibarı, uluslararası tanınırlığı, muhabir ağlarının genişliği gibi temel kriterlere dayanmaktadır.
Firmalarımıza, dış ticaret işlemlerine başlamadan önce, olası sıkıntılara düşmemek için bankaları ile detaylı olarak görüşmelerini, onların desteğini almalarını ve ondan sonra hareket etmelerini öneririm.
Böylece, bankaların sağladığı desteklerden yararlanarak, yapacakları işlemlerdeki olası risklerden korunma ve ortaya çıkabilecek finansman ihtiyacını çözme fırsatını bulabileceklerdir.
