Yıllar önce İstiklal caddesinde bir kitapçının rafında, deniz tarihinde önemli bir kişilik olan Kaptan Francis Drake’in adını bir kitabın başlığında fark edince, doğal olarak ilgilenmiş ve çevirmeninin kim olduğunu merak etmiştim. Ama gördüm ki çevirmenin yerine bir yazar adı vardı: Şebnem Kaya. Bir Türk yazarıydı!.. İlk anda roman mı diye düşündüğüm kitabın aslında biyografi olduğunu görünce ise bende kıymeti daha da artmıştı. Çünkü ülkemizde bu tip kitapların her zaman çevirisine rastlarız. İlk defa böyle özgün bir araştırma ile karşılaşmıştım. Aradan geçen 15 yılda ise hala yabancı ünlü denizciler hakkında benzer bir çalışma var mı bilmiyorum? Ben daha rastlamadım doğrusu!..
Kitabın yazarının akademisyen olması ciddiyet bakımından daha da ilgimi çekmişti. Yazara ‘Yelken Dünyası’ dergisi adına ulaşmıştım. Son derece içten ve samimi olarak sorularımı cevapladı ve hikayesini anlattı. Kitap 16.yyılın efsanevi İngiliz korsanı Sir Francis Drake’in bir biyografisiydi. Aynı dönem yani 16’yyıl Osmanlı’nın Akdeniz’de önemli bir güç olduğu zamanlardı. Belki fark edilir ve aynı dönemin karşılaştırmalı bir başka çalışması yapılır diye düşüncemi belirtmiştim. Hala da aynı düşüncem devam ediyor. Maalesef aradan geçen bu 15 yıl boyunca bırakın bir yana bu konuda bir çalışmayı, başka yabancı bir denizcinin biyografisin başka bir çalışmaya rastlamadım.
Evet Şebnem hocanın ilettiklerinin ışığında Yelken Dünyası 2009 Temmuz sayısında “Drake ve Şeytan Çarmıhı” kitabını tanıtmak için bir yazı yazmıştım. Orada Şebnem Hoca: “İngilizlerin efsanevi denizcisi Francis Drake’in tarih açısından hem ünlü hem renkli ama çok önemli birisidir. Önemli çünkü askeri ve politik olarak İngilizlerin yayılmacı politikaları üzerinde çok etkilidir.” Diye kitabını anlatmaya başlamıştı. “Dünyada denizcilik edebiyatı çok ünlüyken” Şebnem Hoca’da bir katkıda bulunmak istemiş ve tüm yönleriyle araştırdığını ifade etmişti. Bu bakımdan çok kıymetlidir.
Kaptan Drake’in efsanevi GOLDEN HIND kalyonuna gelirsek: dünyada ünlü gemiler arasında önemli bir yere sahiptir. Tekne sağlam ve zamana göre hızlıdır. Kaptan’nın Atlantik geçişleri ve Karayipler seyirlerini bir kenara bırakırsak, 1577-1580 yıllarında söz konusu kalyon ile İngiltere Plymouth’tan hareketle Atlantiği kuzeyden güneye inip, Magellan Boğazını geçip Pasifiğe açılır. Ama kötü havaları ile namlı Horn Burnu’na yine büyük bir batı fırtınasıyla gerisin geriye sürüklenip belki de ilk kendisi Güney Amerika’nın güney ucunu gördü.
Sonra yeniden aynı boğazdan tekrar geçiş yapıp kuzeye San Francisco’ya kadar çıkar. Oradan batıya rota tutup Hawaii adalarının üzerinden Pasifik Okyanusu’nu geçer. Batı Asya ve Afrika’nın güneyi Ümit Burnu üzerinden İngiltere’ye döner. Bu sürede yüzden fazla adam kaybeder. Her şeyden önce bu askeri bir keşif gezisidir. O nedenle fetih ve ganimetler elde eder. Hayatında sadece bu ekspedisyon bile inanılmaz bir hikayedir. Kitaptan ayrıca korsanın iniş çıkışlı hayatını da öğreniyoruz.
İlginç bir not da benden: Daha sonraları GOLDEN HIND’ın çeşitli replikaları inşa edilmiştir. İlginç olan ise ülkemizde de bir idealist, Bartın’da söz konusu kalyonu inşa ettirmiştir. Boyu 30’m bile olmayan bu tekne 1990’ların başında klasik ahşap inşa tekniği ile inşa edilmişti. Turistik olarak kullanımı düşünülmüş ama çeşitli nedenlerle geçekleşmemiştir. Sonra yurtdışına satıldığını ve daha sonraları battığını anımsıyorum. Yelken Dünyası kapağında bu kalyon ölümsüzleşmiştir.
Kitap 208 sayfadır ve kendi içinde 15 başlık altına ayrılmış ve okunması oldukça rahattır. Kitap artık sahaflarda bulunabilir sanıyorum. Denizcileşmemiz geliştikçe, inanıyorum ki tekrar hatırlanması ve basılması ihtiyacı doğacaktır.
Drake ve Şeytan Çarmıhı, Şebnem Kaya, Phoneix, Haziran 2008, ISBN 9944-931-47-2
