Deri ve deri mamulleri sektörünün zor süreçten geçtiğini belirten Zandar, enflasyonla uyumlu döviz kuru artışının gerekli olduğunu vurguladı
Döviz kurlarının Türkiye’de enflasyon karşısındaki kan kaybı 2024 yılının ilk dört aylık döneminde sürdü. Türkiye’de 2024 yılının Ocak-Nisan döneminde Tüketici Fiyat Endeksi’ndeki (TÜFE) artış yüzde 18,72’ye ulaşırken, döviz kurundaki yükseliş yüzde 11 seviyesinde kaldı. Mevcut tablodan en fazla olumsuz etkilenen sektörlerin başında Türk deri ve deri mamulleri geliyor. Ege Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği (EDDMİB), deri mamulleri sektöründe yaşanan sorunları paylaştığı basın toplantısı düzenledi. Toplantıda değerlendirmelerde bulunan EDDMİB Yönetim Kurulu Başkanı Erkan Zandar, deri ve deri mamulleri sektörünün zor süreçten geçtiğini aktardı. Zandar, 2024 yılının ilk 4 aylık diliminde deri ürünlerinde totalde yüzde 28, ayakkabı ürünlerinde yüzde 29, mamul deri ve kürklerde yüzde 11, saraciyede yüzde 29, deri kürk ve konfeksiyonda yüzde 36 düşüş olduğunu belirtti.
Maliyetler arttı ihracat azaldı
Üretim ve personel maliyetlerinin arttığını belirterek bir fabrikanın yüzde 40 oranında olması gereken genel giderlerinin yüzde 62’lere çıktığını vurgulayan Zandar, “Deri ve deri mamulleri yoğun bir emek sektör. Yanımızda nitelikli olmayan personel çalıştıramıyoruz. Bu personellerin hiçbiri de asgari ücretle çalışmıyor. Yaklaşık iki yıldan beridir de asgari ücrete yapılan zam oranında biz de personelimize zam yapmak zorunda kalıyoruz. Emek yoğun bir sektör olduğumuz için malzeme harici giderlerimiz de oluyor. Bugün ortalama 26 dolarlık kilogram başı ayakkabı ihracatı yapıyorsak bunun içinde 16 doları sadece genel giderler. Bunun üstüne malzeme, firma kârı, finansman maliyeti ve belki bina kirası gelecek. Arada kalan rakam bu geri kalan her şeyi kapsıyor” diye konuştu.
Maliyetlerin yüzde 40’ı geçmemesi gerekirken işletme genel giderlerinin yüzde 62’ye çıktığını belirten Zandar, “Bu durumda sektördekiler ödemelerini yapamaz hale geldi. İşletme genel giderleri yüzde 62’ye kadar çıkmış bir işletmenin şu anda ihracat yapması, piyasada fiyat tutturması, para kazanacak finansman maliyetlerini ödemesi ve kirasını ödemesi mümkün değil. Sektör ihracat yapamıyor. Çünkü bunun üzerine geri kalan bütün masrafları koyduğunuzda fiyat tutturmanız mümkün değil. Açıkçası şu anda sadece bizim değil bütün emek yoğun sektörlerin durumu ve özeti bu. 2024 yılında kurdaki değişim enflasyon oranında olursa ve biz ocak ayında yine yüzde 40- 50 asgari ücret zammıyla karşılaşırsak sektördeki bu yüzde 62’lik oran 72’lere çıkabilir. Ondan sonra bu fabrikaların hepsi kapanacak ve bu firmaların hepsi yurt dışında bir yerlerde üretim yapacak” dedi.
“Kumar oynuyoruz”
İç piyasada döviz kurunun 50 TL’nin altında hesaplanmadığını söyleyen Zandar, “İhracatçıya ise 35 TL’den hesaplanıyor. 2020-2021’de yaşadığımız dengesizlik, üreticilerin lehine söndü. Bir anda kur patladı, asgari ücret çok düşük kaldı, çok ucuz işçilik oldu. 2021’de yaşadığımız ücretlerin çok düşük olduğu dönemdeki denge şu an tersine döndü. İhracatçıya, iç piyasa hizmet yapana yarıyor. Ben şu anda işçime zam yapamam. 40’tan hesapladık, önümüzdeki haftalarda sevkiyat başlıyor hala 35’lerdeyiz. İthalatçılar olarak kumar oynuyoruz, bunun adı kumar. Bu şartlar devam etmesi gerekirse dışarıya gideriz. Yeni iş veren olmadığı bir yerde yeni personele de gerek kalmayacak” ifadelerine yer verdi. Üretimde beş yıllık planlama istediklerini dile getiren Zandar, “Kendi özelimde baktığımda ben beş yıllık üretim yapmıyorum, yeni işletmelerde açılmıyor. Emek yoğun sektör için planlama yapılmalı. Planlama belli olsun, biz de önümüzü görelim. Kura bağlı bir gelecek olmaz” ifadelerine yer verdi.
Alternatif pazar ‘Suudi Arabistan’
Tüm satışların 2019 yılı pandemi döneminde düştüğünü söyleyen Zandar, “Asıl önemli olan ise 2019 pandemi öncesi değerlerin de altına düşmüş olmamız. İhracat yaptığımız ülkeler arasında en büyük pazarımız Almanya ve İtalya. Bu 2 pazardaki düşüş oranları genele paralel olarak Almanya’da yüzde 12, İtalya’da yüzde 23, Rusya’da ise yüzde 72. Rusya geçen sene bizim en büyük pazarımızdı. Fakat bu sene çok büyük bir düşüş var. Bu da birçok kişinin işsiz kaldığı anlamına geliyor. Önümüzdeki yıl için pazar payını büyütecek ülkeleri kontrol ettik. Burada önümüze çıkan en çarpıcı ülke, özellikleriyle ilişkilerimizin bu arada çok artmaya başladığı Suudi Arabistan pazarı ortaya çıkıyor. Ama Suudi Arabistan pazarı 55 milyonluk bir nüfus. Sadece Suudi Arabistan’la koca bir sektörü kurtaramayız. Bu ülkelerle ilgili şu anda çalışmalar yapmaya başladık. Avrupa’da çok büyük bir artış beklenmiyor. Bu da bizim pazar paylarımız büyümeyecek demek anlamına geliyor. Üreticilerimiz de önümüzdeki birkaç yıl içinde sadece Avrupa’ya çalışırlarsa önlerinde çok temiz bir tablo yok” dedi.
| Deri mamulleri için OSB talebi |
| İstanbul ve İzmir’in Deri Ürünleri Organize Sanayi Bölgesi’ne (OSB) ihtiyacı olduğunu belirten EDDMİB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Halil Gündoğdu, “Türkiye’de ithalat rakamlarının yüksek bir ek vergi ile artıyor. Uzak Doğu’da sanayici 10 TL’ye mal alıyorsa Türkiye’de 16 TL’ye alıyor. Türkiye’deki işçilik maliyetlerinde ciddi artış var. Bu noktada kümelenme şart. Önceden en büyük rakibimiz Uzak Doğu’ydu ama bugün Avrupa oldu. Portekiz’deki ayakkabı üreticisi fiyat açısından rakip olabiliyor. Biz Uzak Doğu’daki fiyatları zaten yıllardan beri tutturamıyoruz. Ancak biz Avrupa’daki üreticiden en azından yüzde 25-30 daha düşük fiyat verebiliyorduk. Sabit giderlerimiz sürekli artıyor. Bu fiyatlarla rekabet etmemiz mümkün değil. İhracatçıya destek istiyoruz ancak üretimi öyle devam ettirebiliriz. En büyük sıkıntımız işçilik giderleri ve sabit giderlerimizdeki artış. İşimizi deride inanılmaz bir fiyat düşüşü olmasından dolayı sürdürebiliyoruz. O fiyat avantajıyla şimdilik ihracat yapabiliyoruz. Eğer emek yoğun sektörler ihracatına devam edecekse muhakkak destek yapılması gerekiyor. Ayrıca Ege ve İstanbul’da fiziki sorunlarımız da var. Küreselleşme olmadan yan sanayiler gelişemiyor ve ileriye gidemiyor” sözlerine yer verdi. |
