Enflasyon rakamları, baz etkisinin görülmeye başlayacağı bilinen Temmuz ayından itibaren gerek tüketici gerekse de üretici fiyatlarında beklendiği şekilde gerilemeye başladı. Tüketici fiyatları 2023’ün ilk altı ayında %31,14 artmışken, bu yılın ilk altı ayındaki artış %28,76 oldu. Keza üretici fiyatları da 2023’ün ilk 6 ayında %24,27 artarken, bu yıl %21,81 oranında arttı.
TÜFE geçen yılın Temmuz ayında %9,49 artarken, bu yılki artış beklenenin altında %3,24 oldu. Beklenti %4’ün üzerinde bir artış idi. Üretici fiyatları da aynı dönemde %8,23’den %1,94’e geriledi. Bu gelişmeler sonucu yıllık bazda TÜFE %61,78 artarak gerileme eğilimini devam ettirdi. Önümüzdeki ay da baz etkisi ile gerileme büyük olasılıkla devam edecek. ÜFE de %41,37 ile gerilemeye başladığının bir işareti oldu. Kira ve benzeri artışların hesabında kullanılan oniki aylık ortalamalara göre değişim oranları da TÜFE’de %65,93; ÜFE’de ise %47,55 oldu. 12 aylık oratalamalara göre enflasyondaki artış ise devam ediyor. Yılbaşında %54,72 olan bu oran her ay yükselmeye devam etti ve Temmuz sonunda %65,93’ olarak belirilendi.
2024 yılındaki gelişmeler bir önceki aylık artışların altında ya da üstünde kalınacağına göre değişim gösterecek. Ağustos, Eylül ve Ekim ayları 2023 yılında sırasıyla %9,09; %4,75 ve %3,43 olarak gerçekleşmiş ve Eylül sonunda enflasyon %55 seviyesine gelmişti. Özellikle de Ağustos’un %9’un üzerindeki rakamı devre dışına çıkacağı için gerileme sürecek. Ancak bu gerileme uygulanan politikalardan ziyade fiyat artışlarının tarihi akışının bir yansıması olarak ortaya çıkmış olacak.
Önümüzdeki 5 ay içinde yıl sonu enflasyonunun %50 seviyesine gelmesi için beş ayda fiyatların %16,5 artması gerekecek. Bu rakam ise aylık ortalama %3,1 artışa tekabül ediyor. Yıl sonu %40 için 5 ayda fiyatların %8,73 artması gerekecek ki bu da aylık ortalama %1,68 seviyesinde bir artış olması durumunda mümkün olacak.
Aylık %2 seviyesinde bir ortalama artışı yakalamak mevcut konjonktür ve uygulanan yöntemler kapsamında zor olacak gibi gözüküyor. %3 ortalama olasılığı daha yüksek. Bu da yıl sonu enflasyonunun %45 ile %50 arasında olabileceğine işaret ediyor.
Alttaki tabloda 2022 yılından itibaren aylık artışlar ve onun yanında da bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranları yer alıyor. Bu tabloyu her ay enflasyon verileri açıklandıkça güncelleyip sizlerle paylaşmaya devam edeceğim. Veriler ve değerlendirmenin TUİK rakamlarında göre yapıldığını da hatırlatmak isterim.
TÜKETİCİ ENFLASYONU TABLOSU
| Aylar | 2022 Aylık Artış | 2022 Bir önceki yıla göre artış | 2023 Aylık Artış | 2023 Bir önceki yıla göre artış | 2024 Aylık Artış | 2024 Bir önceki yıla göre artış |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ocak | 11,10 | 48,69 | 6,65 | 57,68 | 6,70 | 64,86 |
| Şubat | 4,81 | 54,44 | 3,15 | 55,18 | 4,53 | 67,07 |
| Mart | 5,46 | 61,14 | 2,29 | 50,51 | 3,16 | 68,50 |
| Nisan | 7,25 | 69,97 | 2,39 | 43,68 | 3,18 | 69,80 |
| Mayıs | 2,98 | 73,50 | 0,04 | 39,59 | 3,37 | 75,45 |
| Haziran | 4,95 | 78,62 | 3,92 | 38,21 | 1,64 | 71,60 |
| Temmuz | 2,37 | 79,60 | 9,49 | 47,83 | 3,23 | 61,78 |
| Ağustos | 1,46 | 80,21 | 9,09 | 58,94 | ||
| Eylül | 3,08 | 83,45 | 4,75 | 61,53 | ||
| Ekim | 3,54 | 85,51 | 3,43 | 61,36 | ||
| Kasım | 2,88 | 84,39 | 3,28 | 61,98 | ||
| Aralık | 1,18 | 64,27 | 2,93 | 64,77 |
2023’ün Temmuz baz etkisi devreden çıktı. Şimdi Ağustos’un %9,09’luk baz etkisinin devreden çıkışını bekleyeceğiz..
Üretici fiyat endeksleri ve değişimler de çok önemli. Üretici fiyatları artışı yıllık bazda %41,37 seviyesine gerilemiş durumda. ÜFE’deki altı aylık artış %21,81. Yıl sonu yüzde 40 seviyesine inmesi için önümüzdeki 5 aylık artışı %14,93 olması gerekiyor. Bu da aylık ortalama olarak %2,82’lik bir artışa denk geliyor. Gerçekleşme olasılığını yüksek olarak kabul edilebilir. Geçen yıl son beş ayda ortalama ÜFE aylık artışı %3,04 olmuştu.Aşağıdaki tablo da yukarıdaki tüketici fiyat gelişmelerinin üretici kısmını yansıtıyor..
ÜRETİCİ ENFLASYONU TABLOSU
| Aylar | 2022 Aylık Artış | 2022 Bir önceki yıla göre artış | 2023 Aylık Artış | 2023 Bir önceki yıla göre artış | 2024 Aylık Artış | 2024 Bir önceki yıla göre artış |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ocak | 10,45 | 93,53 | 4,15 | 86,46 | 4,14 | 44,20 |
| Şubat | 7,22 | 105,01 | 1,56 | 76,61 | 3,74 | 47,29 |
| Mart | 9,19 | 114,97 | 0,44 | 62,45 | 3,29 | 51,47 |
| Nisan | 7,67 | 121,82 | 0,81 | 52,11 | 3,60 | 55,66 |
| Mayıs | 8,76 | 132,16 | 0,65 | 40,76 | 1,96 | 57,68 |
| Haziran | 6,77 | 138,31 | 6,50 | 40,42 | 1,38 | 50,09 |
| Temmuz | 5,17 | 144,61 | 8,23 | 44,50 | 1,94 | 41,37 |
| Ağustos | 2,41 | 143,75 | 5,89 | 49,41 | ||
| Eylül | 4,78 | 151,50 | 3,40 | 47,44 | ||
| Ekim | 7,83 | 157,69 | 1,94 | 39,39 | ||
| Kasım | 0,74 | 136,02 | 2,81 | 42,25 |
Tabloya baktığımızda, üretici Fiyatlarının son üç ayda %2’nin altında kalmış olması sevindirici. Burada da 2023’ün Ağustos ayından itibaren sırasıyla %5,89; ve %3,4’lük aylık yüksek artışlar söz konusu. Dolayısıyla burada da baz etkisinin önemli bir rol oynayacağını söyleyebiliriz.
Geçen yazımda kullandığım son cümleyi bu yazıda da tekrarlamanın doğru olacağını düşünüyorum: Hükümetin kaybettiği yerel seçim sonrası izlediğini öne sürdüğü sıkı para politikasının devam edeceği, ancak bu yaklaşımda tasarruf önlemleri konusunda ciddi adımların atılmayacağını varsayıyorum. Bu nedenle de devletin harcamaları ve bütçe açığının büyümesi enflasyonu geriletmede aksi yönde etki yapacaktır kanaatindeyim.
