Yaşam döngüsü, canlılar için içgüdüsel olarak çoğalmayı gerektirir. Bitkileri de, bundan ayrı tutamayız. Bu nedenle çiçek açan bir bitki, yemiş ve arkasından da tohum oluşturmaya başladığında, enerjisinin önemli bir kısmını buraya harcar. Yalnızca güzel çiçek açması nedeni ile ilgimizi çeken bitkilerin, solan çiçekleri kesildiğinde, tekrar ve hızlıca çiçek açtıklarını gözleriz. Yediveren olarak adlandırılan gül bitkilerini, buna en güzel örnek olarak verebiliriz.
Solmuş bir gül çiçeğini kesmezsek ne olur? Yavaş yavaş, çiçek kurumaya başlar; arkasından çiçeğin dalında da beslenme bozukluğu oluştuğundan, dal da kahverengi ve siyah renge bürünür. Renk değiştiren bu dala hastalık yapan gözle görülemeyen canlıların girmesi ve yuva yapması kolaylaşır.
Eylül ayının ikinci yarısında gülünüz hangi cins olursa olsun solmuş çiçeklerini budamayı kesin. Birincisi, gül bitkisi kesilen bölgelerden yeni filizler verecektir. Bu filizler, kışın sert geçmesi durumunda, ya da yüksek bölgelerde havanın birden soğuması durumunda zarar görebilirler; ikincisi de, sonbaharda bitkiye yemiş (burada kuşburnu) verme fırsatını da bırakmamız gerekecektir.
Doğru gül fidanını, doğru yere ekmeniz durumunda gülünüz fazla bir bakım gerektirmeden bahçenizi yıllarca renklendirecektir. Bakım gerektirmeden deyince yanlış anlamayın, bu kadar cömert bir bitkiyi unutun da demiyoruz. Budama ve solmuş çiçeklerin kesilmesi, güllerin en önemli bakım kalemini oluşturmaktadır.
Neden mi, bir düşünün bakalım? Bir kere böcekler kurumuş çiçeklerin içlerinde kendilerine yuva ya da yumurtalarını saklayacak bölgeler oluşturabilirler. Senenin 9 ayı çiçek açan bir bitkiniz varsa, solmuş gülleri kesmek bitkinin içinde dolaşan hava akımlarını düzeltme, dolayısı ile kalıcı nem nedeni ile oluşan mantar hastalıklarından korunmak için alabileceğiniz en güzel önlemdir. Doğal olarak solmuş çiçekleri düzenli kesilen bir gül daha dengeli bir şekilde boy atacaktır.
Güllerinizi satın aldığınızda, seceresini etiketinden okuyabiliyorsanız hemen söyleyelim. Gülünüz “çay hibridleri” veya “Floribunda” çeşitlerindense kesinlikle solan çiçeklerini acımayın kesin. Sarmaşık güllerin, kurumuş çiçeklerini kesmeniz elzem değildir. Nasıl budayacağız? Dala paralel olan eksenine 45 derece olacak şekilde, bir boğum ya da dalın 2 ya da en fazla 3 mm üstünden tek seferde kesmeniz uygun olacaktır.
Kıymet verdiğiniz bitkilerde budama ya da aşılama yapacaksanız Kesme işleminde kullanacağınız tüm aletlerin çok keskin olmaları gerektiği gibi, söz konusu aletlerin %70’lik alkol ile temizlemeniz gerekecektir. Daha önce kabuklu bitlerle enfekte olmuş bitkileri budadıysanız alkol ile aleti kesinlikle kısa süreli olsa da, yakmanız önerilir.
Birazcık güllere benzeyen başka çiçeklere de göz atarsak, Dahlia ya da ayçiçeği ailesinden çiçekler gibi çok dallı çiçeklerde, çiçeği taşıyan sapın ana gövdeye kadar olan bölüm takip edilir. Daha sonra bu yan dal, yaprak boğumundan kesilebilir. Dalın çıktığı yer iyi belirlenmezse, bir çok bitki arasında bazen bahçıvan istemediği dalları kesebilir.
Çiçeklerin hemen altlarından bitkileri budamanın en önemli amacının çiçek verme sürelerini uzatmak olduğunu unutmadan, diğer bitkilere de bir göz atalım. Alev çiçeği (Phlox), sonbahar yıldızı (Aster), kirpi otu (Echinacea), ikbal çiçeği (Sedum spectabile) gibi çok yıllık bitkilerde, daha doğrusu toprak üstündeki yeşil kısmı yok olabilen ama bir sonraki baharda tekrar yeşerecek olan çiçekler yerlerinde bırakılabilir.
Bu çiçekleri yerinde bırakmak, bitkinin soğuğa dayanıklılığını arttırır. Ayrıca, bu bitkilerin kuru çiçekleri ve tohumları uçuş böcekleri, kelebekler, arılar gibi bir yığın bitkinin tozlaşmasını kolaylaştıran böceğe de yem olurlar. Genel olarak budadığınız bitki artıklarını komposta atmanız ya da bitkisel toprak örtüsü (malç) olarak kullanmanız tavsiye edilir.
Bazı bölgelerde ise hodan, ayçiçeği, kozmos gibi bitkilerin tohumları deli gibi yayıldıklarından, solan çiçekleri bahçenizdeki sayılarını azaltmak için vakit kaybetmeden kesilmelidir. Gelincik gibi, tek dalda, tek çiçek veren bitkilerde ise, dalın çıktığı yerden keserseniz çiçek verme süresini arttırmış olursunuz.
Bu hafta da çorbada tuzu olanları unutmayalım. Evren kardeşimiz bize bostanının son mahsullerinin fotoğrafını yollamış. Bu güzel fotoğrafı ıskalamak olmazdı.
Renklerin canlılığı insana neredeyse hayata daha bir başka bağlıyor. Arkasından Fadime can hocamız solan güllerini yollamış, yazdığımız yazıya uysun diye.
Saadet Kurç ise harika bir gül ve solmakta olan halini bizimle paylaşmış. Bunları internette rahatlıkla bakabilirsiniz. Yazın ikinci yarısı, solan güllerle beraber Behçet Necati’nin “Solgun Bir Gül Oluyor” şiirini tekrar gündeme getiriyor.
Alıp alıp geliyorum, uyumuyor bütün gece
Kımıldıyor karanlıkta ne zaman dokunsam
Solgun bir gül oluyor dokununca.Keyifli Bahçeler…
