FİLİZ EROL
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, kasım ayı üretici ile market arasındaki fiyat değişimlerini, bu değişimlerin nedenlerini, aylık ve yıllık girdi fiyatlarındaki değişimleri değerlendirdi. Kasım ayında üretici ile market arasındaki fiyat farkının en fazla yüzde 548,1 ile limonda görüldüğünü açıklayan Bayraktar, “Limondaki fiyat farkını yüzde 423,6 ile portakal, yüzde 359,1 ile mandalina, yüzde 305,4 ile kuru soğan, yüzde 265,3 ile marul ve yüzde 215,4 ile yeşil soğan takip etti” dedi.
Limon üreticisinin mağduriyetinin devam ettiğini vurgulayan Bayraktar, “Geçtiğimiz günlerde Mersin’de yaşanan dolu hadisesi sonrası mayer limonda alım satım tamamen durdu. Aydın cinsi limonda hasat başladı ancak üreticilerimiz ürününe alıcı bulamıyor. Piyasanın canlanması ve narenciye ürünlerinin dalında kalmaması için üreticilerimiz kamu tarafından müdahale alımı yapılmasını bekliyor” diye konuştu.
Markette fiyatı en fazla artan ürün %69,2 ile salatalık
Limonun 6,5 kat, portakalın 5,2 kat, mandalinanın 4,6 kat, kuru soğanın 4,1 kat, marulun 3,7 kat ve yeşil soğanın 3,2 kat fazlaya satıldığını belirten Bayraktar, “Üreticide 2,10 TL olan limon 13,61 TL, 4,50 TL olan portakal 23,50 TL, 4,50 TL olan mandalina 20,66 TL, 3,50 TL olan kuru soğan 14,19 TL, 5,86 TL olan marul 21,41 TL, 7,71 TL olan yeşil soğan 24,33 TL markette satıldı” dedi.
Kasım ayında markette 37 ürünün 29’unda fiyat artışı yaşandığını aktaran Bayraktar, “6 üründe fiyat azalışı görülürken, 2 üründe fiyat değişimi yaşanmadı. Kasım ayında markette fiyatı en fazla artan ürün yüzde 69,2 ile salatalık oldu. Salatalıktaki fiyat artışını yüzde 62 ile kabak, yüzde 39,5 ile zeytinyağı, yüzde 38,5 ile antepfıstığı, yüzde 31,5 ile yeşil soğan takip etti. Markette fiyatı en çok düşen ürün ise yüzde 17,2 ile limon oldu. Limondaki fiyat düşüşünü yüzde 11,8 ile marul, yüzde 11,5 ile domates ve kırmızı mercimek, yüzde 2,5 ile elma izledi” ifadelerini kullandı.
Üreticide 29 ürünün 13’ünde fiyat artışı oldu
Kasım ayında üreticide 29 ürünün 13’ünde fiyat artışı olurken, 7’sinde fiyat düşüşü görüldüğünü dile getiren Bayraktar, “9 üründe ise fiyat değişimi olmadı. Geçen ay üreticide 7,71 TL olan marulun fiyatı yüzde 24,1 azalışla 5,86 TL düştü. Maruldaki fiyat düşüşünü yüzde 21,1 ile domates, yüzde 14,2 ile kuru fasulye, yüzde 11,2 ile kuru soğan ve yüzde 2,2 ile ıspanak izledi. Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 113,8 ile salatalıkta görüldü. Salatalıkta fiyat artışını yüzde 76,1 ile patlıcan, yüzde 54,8 ile kabak, yüzde 31,6 ile elma ve yüzde 25,1 ile zeytinyağı takip etti” sözlerine yer verdi.
“Maruldaki arz yoğunluğu fiyatların düşmesine neden oldu”
Marulda kasım ayında yaşanan arzdaki dönemsel yoğunluğun fiyatların düşmesine neden olduğunu vurgulayan Bayraktar, “Kuru fasulyede talepte yaşanan düşüş fiyatlarda gerilemeye sebep oldu. Tarım Kredi Kooperatifleri kuru soğanda alım fiyatını 9 TL olarak açıkladı. Ancak, ziraat odalarımızdan aldığımız bilgilere göre; Tarım Kredi Kooperatifleri alım kotasını az miktarda belirleyip, kotalar doldu gerekçesiyle alım yapmıyor. Kuru soğanda rekoltenin fazla olması, kısıtlı ihracat nedeniyle alım satımların rahatlamaması, üretici fiyatının kilogram başına 3 buçuk TLya kadar gerilemesine neden oldu. Kuru soğan üreticilerimiz Tarım Kredi Kooperatiflerinin açıkladığı fiyattan ürünün tamamını almasını ve Toprak Mahsulleri Ofisi’nin alım yapmasını bekliyor” diye konuştu.
“Zeytinyağı üretici fiyatı TARİŞ’in alım fiyatının altında kaldı”
Domateste ürün rekoltesinde görülen artış ve seralarda üretimin başlaması ile arzın artmasının, fiyatların gerilemesine neden olduğunu belirten Bayraktar, “Salatalık, kabak, patlıcan, sivri biberde arzdaki azalmaya bağlı fiyat artışı yaşandı. Zeytinyağında yeni sezonun başlaması ve bu yıl zeytinde ‘yok yılı’ olması nedeniyle girdi fiyatları, lojistik, işçilik gibi maliyetlerdeki artış, zeytinyağı fiyatlarını yükseltti. TARİŞ 0,5 asit zeytinyağı alım fiyatını 275 TL olarak açıkladı. TARİŞ’in alım fiyatı piyasa fiyatlarını etkiledi. Bu ay zeytinyağı üretici fiyatı TARİŞ’in alım fiyatının altında kaldı. Elmada hasadın tamamlanması ve ürünün soğuk hava deposuna girmesi fiyatlarda artışa neden oldu” ifadelerini kullandı.
“Mazot fiyatlarında istikrar sağlanması için vergiler düşürülmeli”
Kasım ayı aylık ve yıllık girdi fiyatlarındaki değişimi değerlendiren Bayraktar şu şekilde konuştu: “Odalarımız aracılığıyla girdi piyasalarından aldığımız fiyat verilerine göre kasım ayında, ekim ayına göre; ÜRE gübresi yüzde 4,8, amonyum nitrat gübresi yüzde 3,7, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 1,8, amonyum sülfat gübresi yüzde 1,3, DAP gübresi yüzde 1,2 oranında azaldı. Geçen yılın Kasım ayına göre, sadece ÜRE gübresinin fiyatı yüzde 2 azalırken, DAP gübresi yüzde 17,8, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 11,5, amonyum sülfat gübresi yüzde 8,1, amonyum nitrat gübresi yüzde 4,6 oranında arttı. Mazot fiyatı son bir ayda yüzde 5 azalırken, son bir yıla göre ise yüzde 58 oranında arttı. Tarımsal üretim faaliyetinin olmazsa olmazı mazot fiyatlarında istikrar sağlanması için vergiler düşürülmeli.”
“Tarımsal üretimde sürdürülebilirlik sağlanmalı”
Besi yeminin kasım ayında ekim ayına göre yüzde 2,76 artığını dile getiren Bayraktar, “Süt yemi yüzde 2,81 artarken, son bir yılda besi yemi yüzde 27,98 ve süt yemi yüzde 28,48 oranında arttı. Kasım ayında girdi fiyatlarında en fazla artış zirai ilaçta oldu. Zirai ilaç fiyatı son bir ayda yüzde 46,5 artarken, bir yıllık artış yüzde 64,5’e ulaştı. Gübre, yem, elektrik, zirai ilaç gibi girdiler de üreticilerimize makul fiyatlardan sağlanmalı. Tarımsal üretimde sürdürülebilirlik sağlanarak, üreticilerimizi ve tüketicilerimizi memnun edecek fiyatlara erişilmeli” sözlerine yer verdi.
