COP 28, 198 ülke tarafından imzalanmış olan BM çerçeve anlaşmasının 30 Kasım ile 12 Aralık 2023 tarihleri arasında Birleşik Arap Emirlikleri’nde yapılan toplantısıdır. Bu toplantıda birbiriyle kesişen 4 ana tema ele alınmakta; iklim değişikliğinin nedenleri ile başa çıkma ve ısınan dünya üzerindeki etkiyi yönetmek amacıyla çalışmalar yapılmaktadır. Aşağıda iklim zirvesinde ele alınan kritik başlıklar aktarılmaktadır.
Ulusal Okyanus ve Atmosfer Yönetimi (NOAA) adlı kuruluşun çalışmalarına göre verilerin toplandığı 1850’li yıllardan bugüne Eylül 2023 ayı kayıtlara giren en sıcak Eylül ayı olmuştur. Ancak Eylül istisnai bir ay değildir. Araştırmayı yapan kuruma göre 2023 yılı dünyada yaşanan en sıcak yıl olmuş ve % 99 olasılıkla tarihe de en sıcak yıl olarak geçecektir. NOAA yöneticilerinden Dr. Sarah Kopnick’e göre; Eylül 2023, 2001-2010 yılları arasında Temmuz ayı ortalamalarından dahi daha ılık geçmiştir. COP 28’de ele alınan 4 ana tema teknoloji ve inovasyon, kapsama-dahil etme sınırlarda yaşamak durumunda kalan topluluklar-toplumlar ve finansman olarak belirlenmiştir. COP 28’in ana önceliklerine aşağıda ışık tutulmaktadır.
- İklim değişikliğine dair eylemler hakkında ilk küresel değerlendirme. Uluslararası iklim hedeflerinin büyük bir bölümü Paris Anlaşması ve BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinde bulunmaktadır. COP 28’in tarihinden yaklaşık 3 ay önce BM Genel Sekreteri hedeflerin tutturulmasında “ne yazık ki yönünden sapılmış” ifadesini kullanmıştır.
Gutteres bilimin etrafında bütünleşmenin çözüm olduğuna dair yorumunun altını çizmiştir. 2030 yılına ilişkin hedeflere dair COP 28 küresel bir durum değerlendirmesi yaparak, detaylı bir biçimde ilerlemeyi ölçecek, başarısız olunan alanları tanımlayacak, son olarak da verilen sözlerin eyleme dönüşmesini sağlamak üzere çalışmalarını güçlendirecektir.
- Enerji geçişini hızlandırmak. 1.5 derece hedefini tutturabilmek için fosil yakıtlardan salınan emisyonların miktarını düşürmek elzemdir. COP 28’in gerçekleştiği sıralarda emisyon düzeyleriyle ilgili veriler yanlış bir yönü işaret etmektedir. Earth Science System Data adlı bilimsel dergideki bir çalışmaya göre sera gazı emisyonları tüm zamanların en yüksek düzeyinde. Aynı çalışma sonuçlarına göre emisyonların artış oranında bir azalma olmakla birlikte, Paris Anlaşmasında ortaya konan hedeflerin durumu ise tehlikede. İçinde bulunduğumuz 10 yılın kritik olduğu, insanların neden olduğu küresel ısınmanın beklenebileceği veya aşılabileceği belirtilmiştir.
COP 28’in gündeminde kapsayıcı ve sürdürülebilir bir biçimde enerji geçişinin hızlandırılması bulunmaktadır. Tartışmanın odaklanacağı alanlar arasında yenilenebilir enerjinin hızlı bir biçimde yaygınlaştırılması, yanısıra hidrojen yakıtının kullanımı ve karbon tutma teknolojilerinin emisyonların azaltılmasında nasıl yenilikçi etkiler yaratacağı tartışılmaktadır. Aynı zamanda, COP 28’e katılan delegelerin enerji geçişinin gelişmekte olan ülkelere ve azınlık gruplarına eşit bir biçimde nasıl fayda getireceğini, böylece kimseyi geride-dışarıda bırakmamanın nasıl sağlanacağı tartışılacaktır.
- İklim eylemlerinin merkezine insanı koymak. İklim değişikliği insanların sağlığını önemli derecede etkilemektedir. Hava kirliliği, temiz suya erişim veya ihtiyaç duyulan emtialara erişim engelleri, insan sağlığı için tehdit oluşturmaktadır. İlk defa bir COP zirvesinde bu konuda bir inisiyatif başlatmış, “yaşamları ve toplumların direncini ve istikrarını korumak” olarak adlandırılmıştır.
- İklim finansmanı ve hizmet ticareti üzerine etkileri. Tarihsel olarak küresel ticaret faaliyetleri küresel ölçekte sera gazlarının artışına katkıda bulunmaktadır. Bu katkı, üretim ve lojistikten oluşmakta, büyüklük olarak da emisyonların %25’lik bir bölümünü oluşturmaktadır. COP 28’deki ticaret günü değer zinciri üzerinde bulunan tüm bileşenleri dikkate alarak emisyonların azaltılmasında ticari faaliyetlerin potansiyelini anlamaya çalışmakta; aynı zamanda elektrikli araçlar ve plastik olmayan ambalajlar için pazarı büyütmeyi hedeflemektedir.
1.5 derece hedefini geçerli kılabilmek için iklim eylemlerinin finansmanını sağlamak elzemdir. Çok sayıda gelişmekte olan ülke iklim krizinden orantısız bir biçimde etkilenmekte, ihtiyaç duydukları mali kaynaklara ulaşmakta güçlükler yaşamaktalar. COP 28 bünyesinde sürdürülebilir kalkınma finansmanı için bir gün tahsis edilmiştir.
İklim değişikliği ile ilgili daha geniş bir liderlik anlayışına ihtiyaç duyulmaktadır. COP 28 başkanı Dr. Sultan Al Jaber, iklim değişikliği ile mücadelede şehirlerin yöneticilerinin ön planda olduğunu, COP 28’de yüzlerce yerel liderin bir araya gelmesiyle yeni, birden fazla katmanı bulunan ortaklıkları, hızlı bir enerji geçişini, iklim finansmanını sağlamayı, insana odaklanmayı, uluslararası bir mecrada yerel seslerin duyulmasını sağlamanın öneminin altını çizmiş durumdadır.
Gelecek 10 yıla bakıldığında küresel ölçekte risk değerlendirmede iklim ve çevre riskleri ilk sırada bulunmaktadır.
