Küresel ısınma vardı, yoktu derken birden kendimizi yazın ortasında bulduk. Hava durumu ile ilgili mühendisler, durumun hesaplamasını yapıyorlardır. Hava sıcaklığı birden bu kadar yükselince, balkonluklarda, saksılarda, hatta yükseltilmiş bahçe bölümlerinde sulama biçimlerimizi tekrar gözden geçirmemiz sorun olarak tekrar karşımıza çıkmaktadır.
Yaşadığımız bölgeler az su kullanımını gerektiriyorsa, en önemlisi kullandığımız saksılar ince, delikli, pişmiş toprak olmamalıdır. Bu saksılar terlemeyi olanaklı hale getirdiklerinden su kaybını kolaylaştırırlar. Bunun yanında geçen senelerde, çuval içinde patates yetiştirdiğimizi de tekrar hatırlatmamızda fayda var. Buradaki ana fikir, geçirgenliği olabildiğince fazla oluşmasını sağlayarak, patates bitkisinin durağan nem tarafından yumrularının çürümesini önlemektir. Çok kıymetli ve nemden etkilenen bitkiler haricindeki bitkiler, teneke, plastik, seramik gibi çeşitli materyallerden yapılmış saksılarda yetiştirilebilir.
Saksılar açısından en önemli ayrıntı, fazla suyun dışarı atılması için gerekli olan deliklerdir. Burada hemen belirtelim. Büyük bir saksının alt bölümlerinde, ne kadar kum, saksı parçaları koyarsanız koyun bazen bu deliklerin kapanmasını engelleyemeyebilirsiniz. Bu arada da toprak kaybını da engellemek için boşaltma deliklerini çok da genişletemezsiniz. Saksıların altlarına koyacağınız tabaklar ise, durağan sular nedeniyle sivrisineklerin çoğalma bölgeleri olabileceğini unutmayalım.
Çok büyük saksılarda, yetiştirebileceğiniz bir sürü bitki var. En başta süs bitkilerini unutmayalım. Hatta harika bir su bahçesi bile oluşturabilirsiniz. Biraz hayal gücü ile inanılmaz güzellikler meydana getirebilirsiniz. Bizim en çok alıştığımız ve papirüs olarak adlandırdığımız Japon şemsiyelerini örnek olarak verebiliriz. Su bahçeleri ileride bambaşka bir yazı konusu olacak diye düşünüyoruz. Su bitkilerini bir yana bırakırsak lahana, salatalık, salata, ayçiçeği, mısır, baklagiller gibi değişik sebzelerden tutun da, sukulentlere, kaktüslere kadar bir yığın bitkiyi kullanabilirsiniz. Hele de sık yolculuklara çıkan, sulamayı unutan birisi iseniz, sukulent ve kaktüslere ayrı bir önem verebilirseniz.
Kışın don olan bölgede yaşıyorsanız bu bitkileri içeri almak daha kolay olacaktır. Hemen burada bir parantez açalım: Sukulentlerin, soğuklar başlamadan, belle yerlerinden çıkartılıp kışı aydınlık bir yerde geçirmeleri sağlanabilir. Sukulentler için diğer bir olasılık ise ilkbaharda saksılarla toprağa dikmek, daha sonra sonbaharda saksılı bir şekilde topraktan çıkarılarak limonluklara almaktır. Müge Ekmekçioğlu Urla’da çiçeklikte yetiştirdiği, çiçek açan kaktüsünü (Mammillaria spinosissima) bizimle paylaştı
Bu saksıların toprağı doğal olarak çarşıdan pazardan satın alınabilir. Bizim gibi evden bir şeyler yapalım diyorsanız. Bu durumda %50 olgun kompost, %50 geçirgen bahçe toprağı öneririz. Yalnız burada ufak bir bilgi verelim. Permakültür,diğer deyişle sürdürülebilir bitki yetiştirme kurallarına uygun olarak, derinlerde toprağın içine konacak ince dal parçaları suyun yavaş salınımını sağlayacaktır. Organik maddelerden zengin bir toprak varsa, kompost ve kırık dal parçaları özellikle sebze yetiştirmek için bolca kullanılan gübrelerin de bitkilerin köklerinin yanmasını önleyecektir. Saksılarda ektiğiniz sebzelerin, ayda bir defa gübreleme gerektirebileceğini unutmayın.
Sulama sırasında dikkat edeceğiniz önemli noktalardan bir tanesi sulamanın ölçüsü ise diğeri ise sıklığıdır. En önemlisi, saksıların, çiçekliklerin çok çabuk kuruduklarını unutmayalım. Bitkilerin geri dönüşülemez şekilde kurumalarına fırsat vermeyin. Belli bir noktadan sonra bitkileri tekrar canlandırmak imkansız hale geliyor. Saksı, kap, çiçeklik adı ne olursa olsun, bitkileri sulayacağınız zaman kabın hacim olarak beşte biri kadar su vermeniz gerekir. Çok büyük saksılarda bakacağınız bitkileri dikerken hepsini aynı derinliğe dikmeye dikkat edin. Dikimden sonra kalınca bir kompost tabakası ya da toprak örtüleri serpmenizde hiçbir sakınca yoktur.
Saksı, kap, kase gibi malzemelerde sukulent gibi bitkiler yetiştirecekseniz daha çok kum, çakıl; rezene gibi kökleri devamlı ıslak olmasından hoşlananlarda daha çok kompost kullanmanız gerekecektir. Burada rezene ismini tekrarlamamızın sebebi, kötü bir refakatçi bitki olup, diğer sebzelerin yanında gelişmesine fırsat vermemesindendir. Dolayısı ile kısıtlı bahçelerde saksılarda yetiştirilmesi her zaman daha uygun olacaktır.
Bitkilere ne kadar toprak koymak gerekir derseniz? Her zaman düşündüğünüzden fazla olmasında zarar yok diye düşünüyoruz. Bu konuda en güzel örneği Paris’de La Fayette mağazasında görebilirsiniz. Gidenlerin bir çoğu bakmayı akıl etmezler ama çatısında harika bir çatı bahçesi oluşturulmuştur. Buradaki mantık şudur: Bitkilerin köklerin rahat gelişebilmeleri ve kurumamaları için elden geldiğince toprak açısından cimri davranmamak lazımdır.
Bu haftaki çorbada tuzu olanlardan önce, Mösyö Thibault Mounsaveng “New York Central Parc”dan dağ defnesi Kalmia rotundifolia fotoğrafı yollamış. Arkasından Fadime Can hocamız balkonlukta harika yetiştirilmiş para ağacı (Crassula ovata) kültivarı fotoğrafını bizle paylaşmış. Sayelerinde bu hafta da sayfamız şenlendi.
Keyifli Bahçeler….
