Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi (İTBF) Psikoloji Bölümü’nden Prof. Dr. İbrahim Şenay, paranın dijitalleşmesi ve kredi kartlarının yaygınlaşmasının davranış ekonomisi ve alışkanlıklar üzerindeki etkilerini değerlendirdi. Son yıllarda artan mobil ödeme metoduyla karşılaştırıldığında, nakit para kullanmanın aynı ürüne daha fazla para harcama alışkanlığını azaltan bir faktör olduğunu ifade eden Prof. Dr. İbrahim Şenay, “Ancak kredi kartında da olduğu gibi önümüzdeki yıllarda mobil ödeme yapanların daha fazla para harcayabilme istekliliği de kaybolabilir. Burada belirleyici olan şahısların yeni para ödeme metotlarıyla ne kadar tecrübesi olduğu. İnsanların yeni ödeme metoduyla olan tecrübesi arttıkça yeni ödeme metotları nakit parayla insan davranışı üzerinde aynı fonksiyona sahip olmaya başlıyor gibi görünüyor” ifadelerini kullandı.
Kredi kartlarının ilk çıktığı yıllarda kredi kartı kullananların nakit para kullananlara göre belli bir ürüne daha fazla para verme isteğine, para harcarken daha az rahatsızlık hissetme hissine sahip olduklarını dile getiren Prof. Dr. Şenay, “Daha fazla para harcama alışkanlığına sahiptiler. Ancak yıllar içerisinde bu alışkanlık azaldı ve artık kredi kartı veya nakit kullananlar arasında para harcama davranışında bir fark göremiyoruz” dedi.
Para sayması istenen insanların güç ve kontrol isteği tetikleniyor
Bazı araştırmaların para sayması istenen insanların diğerlerine göre daha fazla güç ve kontrol isteğinin tetiklendiğini gösterdiğini vurgulayan Prof. Dr. Şenay, “Bu bireyler daha az sosyalleşme ihtiyacı duyuyor ve daha bencil davranabiliyor. İnsanlarda kredi kartına dokununca aynı etkinin meydana gelmediğini görüyoruz. Bu araştırmalara göre, paraya dokunmamayı bir alışkanlık haline getiren insanlar daha az bencil ve daha sosyal biri olabilirler” diye konuştu.
Son zamanlardaki araştırmaların, günümüzde artık kredi kartı kullanımındaki artışın, tüketici harcamalarında bir fark yaratmadığını gösterdiğini kaydeden Prof. Dr. Şenay, “Ancak tabii kredi kartı ödeme tecrübesi düşük olanlarda böyle bir tüketimde artışa az da olsa hala sebep oluyor olabilir. Ancak bu uzun vadede ciddi bir fark meydana getirmeyecek. Son yıllardaki araştırmalar, bireylerin alışverişlerinde hangi metodu kullandığı konusunda endişe etmelerine gerek olmadığını gösteriyor” sözlerine yer verdi.
