Marketlerde salçalık domates fiyatının 30 TL olduğunu belirten Yılmaz, tarlada ise 2 TL’ye satıldığını vurguladı
FİLİZ EROL
Salçalık domateste yaşanan düşük alım fiyatı nedeniyle tarlada kaldı. Geçtiğimiz yıl ihracat kısıtlaması getirilen ürünlerden biri olan salçada ihracat yasağının salçalık domateste üretim fazlası, düşük fiyat ve ürünün tarlada kalmasına neden oldu. Tarlada domatesin fiyatı salça fabrikalarıyla 3,5 TL sözleşme imzalamasına rağmen 2 TL’den alınıyor. Özellikle salçalık domateste acil çözüm beklediklerini kaydeden sektör temsilcileri, Tarım ve Orman Bakanlığı ile salça fabrikaları arasında acilen çözüm odaklı tedbirlerin alınmasını talep ediyor.
Domates fiyatlarının çok ciddi anlamda düşük olduğunu vurgulayan Kınık Ziraat Odası Başkanı Halil Yılmaz, “Domatesin 3 TL maliyet fiyatı var. Satılan fiyatın altında kaldığı için şu an zaten yapmış olduğu masraflarını dahi karşılayamıyor. Sadece karşılayabildiği yarım masraflarıdır. Domates fiyatları bu sene çiftçiyi bitirdi. Bakanlık bu konuya el attı. Şu an domates üreticisi bitmiş durumda. Zaten domateste ciddi bir verim düşüklüğü vardı. Fiyatların da düşük olması domates fiyatını bitirdi. Marketlerde şu an salçalık domatesin fiyatı 30 TL’ye satılıyor. Tarla da 2 TL’ye satılıyor” dedi.
“Bakanlık yeni pazarlar oluşturmalı”
Bu sorunun her bölgede devam ettiğini aktaran Yılmaz, “Bundan sonraki çağrımız, banka kredilerini faizleri silinmiş halde erteleme olması. Başka türlü olmaz. Bu sorunun biraz olsun rahatlatılması gerek. Bakanlığın bu sorunu çözmesi ve pazar oluşturması gerekiyor. Domates üreticileri ürünlerini satamıyor. Dış pazarı kaybetmelerinden dolayı satamayacak gibi duruyor. Öncelikle bu kişilerin dış pazarlarının yeniden kurulması gerekiyor. Devletin, bakanlıkların pazar oluşturması lazım ki biz de para kazanabilelim” ifadelerini kullandı.
“Kaybedilen pazarlar geri kazanılırsa üretici rahatlayacak”
Domates fiyatlarının yerine gelebilmesi için tarım makamlarının dış piyasayla ve ihracatla ilgili sorunlarını çözmesi gerektiğini dile getiren Yılmaz, “İhracat kısıtlamaları çözülüp, kaybedilen pazarların yeniden geriye kazanılması domates üreticisini rahatlatacak. Bakanlık tarafından bu çiftçilerin kullanmış olduğu banka kredileri var. Bunların faizleri ertelenebilir. Çünkü başka türlü çiftçinin artık ayakta kalma mümkünatı yok. Diğer ürünlerde de şu an fiyat olarak çok kötü. Biberimiz de aynı, mısırımız da aynı. Çiftçiler zor durumda. Maliyetler artmaya devam ediyor ama bizim ürünümüzün satış fiyatı hala düşüşte. Ucuz olmasına rağmen fabrikalar almakta zorlanıyor çünkü ellerinde yüklü miktarda salça var. Satacak yer yok diye açıklama yapıyorlar ama domates üreticisi artık batmıştır bu bir gerçek” diye konuştu.
“Domatesin üretim maliyeti yaklaşık 40 bin TL’yi buluyor”
Salçalık domates fiyatında çok ciddi sıkıntılar yaşandığını vurgulayan Yüksek Ziraat Mühendisi Ferdan Çiftçi de “Şu anda sözleşmeli üretim 3,30 TL’den yapıldı. Bu fiyat üreticinin maliyetini ancak karşılayabilir. Çünkü bir dekar domatesin üretim maliyeti yaklaşık 40 bin TL’yi buluyor. Girdi maliyetleri yükselmiş durumda. Mazot, bütün koruma giderleri, tarım ilaçları, gübre ve nakliye fiyatları bunların hepsini düşündüğümüzde çiftçinin alın terini ve emeğini karşılamaktan çok uzak. Kâr edildiğini söylemek mümkün değil. Kalitesine ve fire oranlarına göre çiftçi mağdur oluyor. Çiftçi 3,30 TL’den yaptığı sözleşmeyi fabrikaya götürdüğünde fire oranları üzerinden yüzde 50 fire çıkabiliyor. Böyle giderse ileride salça ve domates üretiminde sıkıntı yaşayacağız” sözlerine yer verdi.
İzmir’in önemli salçalık domates üretim yerlerden biri olduğunu ifade eden Çiftçi, “Son 15 yıla göre Türkiye’de salçalık domates üretiminin yüzde 14’ünü İzmir karşılıyor. 2020 yılında salçalık domates dekar alanı 115 bin 659 iken, 2023 yılında ise bu dekar alanı 97 bin 267’ye düştü. Verilere göre, İzmir’de üç yılda 20 bin dekara yakın azalma söz konusu. 2020 yılında salçalık domates üretimi ise 891 bin 115 ton, 2023 yılında 770 bin 34 ton olarak gerçekleşti” dedi.
