Çağdaş idari yapılar farklı yönetim biçimlerine sahip olmakla değişebilir, niteliklere haizdir. Diğer taraftan idari taksimatın devlet ismi ile sabitlenen ve açıklanan ‘ceberrut’ künyesi; ‘sınırları üzerinde egemen olunması’ kaidesiyle yol alır. ‘İdare’, “yönetim biçiminin gelir geçer ve süreli olmasının, devlet kurumunun bekası ile tezat teşkil etmeyeceği ritüelinin” tecellisidir.
Devletlerin sosyal ve kültürel birikimlerinin genelde insanlığın ortak değerler zeminini paylaştığı ve tarihlerinde geçmiş için zikredilen ‘ezelden’ gelmediği, herbirisinin açıklanmaya samimi olarak muhtaç özel şartlara havi olduğu mucibince açıktır. Olan, her devlet için geleceğe yönelik öngörüler de ‘ebed’e’ hedeflenmişlikler doğrultusunda ortak bir temenninin adıdır. Kadim medeniyet havzası olan Avrupa Birliği üyelerinin her birisinin ayrı kimlikleri ile halihazırdaki Birlik kimliğinde olduğu gibi sadece daha ‘kurumsal’, haliyle ‘teferruatlı’ görüntüdür.
Fakat ‘devlet’ kavramı nihayetinde tarihi asgari müştereklere rıza gösteren sosyal toplulukların eskilerdeki gibi töresel ve bireysel ağırlıklı birlikteliklerinden çok iktisadi kurumsallık ihtiva eden imkanları harmanlamak üzerine oturur. Toplumsal rıza, bir tarafta, kurumsallık üzerinden yapılanan idari dengelerin kamu bürokrasisi ile yol aldığı, dünyanın daha geniş alanlarında ise popüler liderliğin periyodik güncellendiği idareler şeklinde fakat yine de toplumsal iradenin geniş tabanlı uzlaşısı ya da tersidir.
Zaman içinde yerellikden, bölgesellikten geniş topraklara kadar uzanabilmiş bilhassa konar göçer hakimiyet unsurlarının yerleşik olanlara oranla daha dinamik ancak uyumlu olmaları onlara ait ‘devlet’ kurumsalının yerleşik diğer toplumlara göre tıknefes; dış tesirlere, kültürlere açık olduklarını gösterir. Bütün bir Beşeri İlişkiler Tarihi karşılıklı bağımlılıklar ilişkileri tarihidir. Zaman kesitlerine göre daha fazla inisiyatif ortaya koyabilmesi ile sağlanan dengelerin sürekliliğine vakıf bulunmak tüm idari kadroların dağarcığında bulunması dirayetli yönetim geleneğinin gereğidir.
Geçen günlerde Çin hükümeti her ne kadar bu madde bizden kaynaklı değil açıklaması yapsa da geçmişe bakıldığında bir dizi önlem amaçlı yasal düzenlemeler ve ABD hükümeti ile uyuşturucu kaçakçılığına karşı mücadelede işbirliği yaptığı görülür. Oysa günümüzde gelecek olursak, ikili ilişkilerin gittikçe gerginleşmesi ile Çin hükümeti ABD ile tüm uyuşturucuyla mücadele ve kolluk kuvvetleri işbirliğini askıya aldığını resmen duyurdu. Kaçakçılık artık daha kontrolsüz bir hale gelmişti. Küresel uyuşturucu pazarının büyük bir bölümünü kontrol eden kartellerin Güney Amerika’da bir ithalat ve ihracat ağı var.
Yaklaşık bir asrı bulan ulus-devlet sistematiği geçen süre içerisinde dünya ölçeğinde yaşanan olaylar devlet yapılarının dahili bünyelerinde, çevre ve bölgelerinde, dış ilişkilerinde ve zaman içerisinde artan küresel unsurlara karşı münasebetlerinde sosyal, ekonomik, siyasi çok yönlü dinamiklerin etkisi altındadır.
Geleneği ve tarihsel altyapısı süreklilik serdeden idarelerin kendi coğrafyaları üzerinde tesis ettikleri kendi halkları ve dünyada yaygın kitleler için yaşamsal cazibe merkezi haline gelmelerine sebep olan sosyal altyapı gelişmişliğidir. Göçlere karşı koruma reflekslerinin, idari bölgeler ve üzerinde yaşayan kitleler ve çevreleri için öngörülen zamana ve ihtiyaca bağlı olarak devletin idamesinde riskler taşıyabilir.
Önemli bir mesele, devlet çatısı altındaki demografik yapı, yakın ve uzak ilgili bölgeler ve küresel gelişmelerde bütün münasebetlerin devlet-toplum arasındaki tesis edilecek bir üstyapının ulusal çıkarları gözetecek şekilde düzenlenebilme ve tatbik kabiliyetidir ki bu devletin dahilinden başlamak üzere çevresi ve bölge için etki yaratır. ‘Bölgesel’ olan kalıcıdır, ‘Küresel’ olan ise düzenlemeye matuf gelişmeleri temsil eder.
