ABD’nin Çin’e uyguladığı yeni vergi ve ihracat kontrolleri, piyasalarda sert dalgalanmalara yol açtı. Buna göre, altın ve gümüş tarihi zirveleri test ederken, borsalarda satışlar hızlandı, petrol fiyatları ise yükseliş eğilimine girdi
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile Çin arasındaki ticaret geriliminin yeniden alevlenmesiyle birlikte, dünya ekonomisi yeni bir kırılganlık dönemine girmiş durumda. ABD Başkanı Donald Trump’ın Çin’e yönelik yüzde 100 ek gümrük vergisi kararı ve stratejik yazılım ihracatına getirilen yeni kontroller, küresel piyasalarda sert dalgalanmaların oluşmasına neden oldu. Çin’in nadir toprak elementleri ve ileri teknoloji ürünlerine ihracat kısıtlaması getirmesiyle tırmanan gerilim, küresel tedarik zincirlerinde belirsizlik etkisi yaratırken, yüksek teknoloji ve savunma sanayii başta olmak üzere birçok sektörü etkiledi.
Ticaret dünyasında soğuk savaşın etkileri sürerken jeopolitik gelişmeler de piyasalardaki belirsizliği körüklüyor. Siyasi arenada Hamas-İsrail arasında sağlanan geçici ateşkese rağmen Orta Doğu’daki tansiyonun yüksek seyretmesi, yatırımcıların risk iştahını azaltıyor. Öte yandan, jeopolitik risklerin ve ekonomik belirsizliklerin artmasıyla birlikte altın ve gümüş fiyatları tarihi zirvelere ulaştı, petrol ve kripto para piyasaları ise değer kaybetti. Piyasalar, ekim ayı sonunda düzenlenmesi planlanan APEC Zirvesi’nde Trump ile Çin Devlet Başkanı Şi Cinping arasında yapılması beklenen görüşmenin iptal edilip edilmeyeceğine kilitlenmiş durumda.
ABD’den Çin’e tarihi misilleme
ABD Başkanı Donald Trump, Çin’in nadir toprak elementleri ve ileri teknoloji ürünlerine 1 Kasım’dan itibaren ihracat kısıtlaması getireceğini açıklamasının ardından sert bir yanıt verdi. Truth Social üzerinden yaptığı açıklamada Trump, Çin’in neredeyse tüm üretim kalemlerinde ihracat kontrollerine hazırlandığını belirterek, “Bu düşmanca adımlara karşılık olarak, 1 Kasım’dan itibaren Çin ürünlerine mevcut tarifelere ek yüzde 100 gümrük vergisi uygulanacak. Ayrıca tüm kritik yazılımlara da ihracat kontrolleri getirilecek” açıklamasında bulundu. Trump, Çin’in sadece kendi ürettiği değil, yabancı ürünlerde bile kontrol uygulayacağını iddia ederek bu hamleleri ‘uluslararası ticarette eşi görülmemiş ve ahlaki olarak utanç verici’ olarak nitelendirdi. APEC Zirvesi kapsamında Çin lideri Şi Cinping’le planlanan görüşmenin ise belirsizliğini koruduğunu ifade etti.
Borsa İstanbul’da kayıp
Türkiye’de de dış piyasalardaki gelişmelere paralel olarak Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi, geçen haftayı yüzde 0,06 kayıpla 10.720,36 puandan kapattı. VİOP’ta ise BIST 30 ekim vadeli kontrat yüzde 2,9 gerileyerek dikkat çekti. 13 Ekim 2025 Pazartesi sabahı itibarıyla serbest piyasada dolar/TL 41,8137 alış ve 41,8219 satış seviyelerinden, euro/TL ise 48,6521 seviyesinden işlem gördü. Analistler, BIST 100 endeksinde 10.600 ve 10.500 seviyelerini destek, 10.900 ve 11.000 seviyelerini ise direnç olarak izliyor. Gün içerisinde ise yurt içinde ödemeler dengesi verileri yatırımcıların odağında yer aldı.
Altın ve gümüşte tarihi zirvede
Artan ticari gerilim ve ABD Merkez Bankası’nın (Fed) ekim ayında faiz indirimi yapacağına dair güçlü beklentiler, yatırımcıları güvenli limanlara yöneltti. Bu gelişmelerin etkisiyle gram altın, serbest piyasada 5 bin 471 TL’ye yükselerek tarihi zirvesini gördü. Saat 10:00 itibarıyla çeyrek altın 8 bin 945 TL, cumhuriyet altını ise 35 bin 671 TL’den işlem gördü. Ons altın, yüzde 1,3 artışla 4 bin 67 dolara çıkarak küresel belirsizliklerin etkisini yansıttı. Gümüş ise 51,55 dolara kadar yükselerek rekor seviyeleri test etti.
Petrol fiyatları yükseliş eğiliminde
Akaryakıt fiyatları, Brent petrol fiyatlarındaki dalgalanma, döviz kuru hareketleri ve küresel gelişmelerin etkisiyle değişim göstermeye devam ediyor. Brent petrol, düşük seviyelerden gelen alımlarla birlikte yüzde 2,1 artışla 63,41 dolara yükseldi. Batı Teksas türü ham petrol ise 59,39 dolardan işlem gördü. Petrol fiyatlarındaki yükselişin arkasında, ABD ve Çin liderleri arasında ay sonunda yapılması beklenen olası görüşmenin ticaret gerilimini hafifleteceği ve talebi artıracağı beklentisi yer alıyor. Öte yandan, İzmir’de akaryakıt fiyatları benzinin litresi 53,32 TL, motorinin litresi 54,57 TL, LPG’nin litresi ise 27,53 TL olarak kaydedildi.
Kripto piyasası değeri 4 trilyon doları aştı
Kripto para piyasası, hafta sonu yaşanan sert satış dalgasının ardından yeni haftaya toparlanma ile başladı. Bitcoin, 105 bin dolara kadar gerilediği düşüşün ardından ‘Dipten alım’ stratejileri sayesinde yeniden 115 bin dolar seviyelerine yükselirken, Ethereum 4 bin 100 doların üzerine çıktı. CoinGecko verilerine göre tüm kripto para birimlerinin toplam piyasa değeri yüzde 6’dan fazla artış göstererek 4 trilyon doları aştı.
