Yasakçılar, kurdaki değişim enflasyon oranında olmazsa sektördeki firmaların büyük bir kısmının kapanacağı öngörüsünde bulundu
GÜLCİHAN ALTINKAYA
Yıllık 582 milyon çift üretim kapasitesi bulunan Türk ayakkabı sektörü, yaklaşık 300 bin kişiyi istihdam ediyor. Ancak sektör; yüksek maliyetler, artan ithalat, enflasyon ve kurdaki oynaklık nedeniyle kan kaybediyor. Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) temmuz ayı meclis toplantısında konuşan Ayakkabı Sanayi Meslek Komitesi Üyesi Ertan Yasakçılar, 2024 yılında kurdaki değişim enflasyon oranında olmazsa öngörülen senaryolarda sektördeki firmaların büyük bir kısmının kapanacağını, artık Çin ve Vietnam’da üretim yapacaklarını söyledi.
Ayakkabı sektörünün başlıca sorunlarının maliyet artışları ve kur dengesizliği olduğunu ifade eden Yasakçılar, “İşletme genel giderlerindeki maliyet artışlarımız yüzde 62’ye ulaştı. İhracatçı firmalar fiyatı kendisi belirlemiyor konjonktür belirliyor. Kurlar enflasyon ile doğru orantılı yükselmezse biz bu trendi yakalayamayacağına ve fiyat artışına gidemeyeceğiz. 2019 yılından bu yana ayakkabı ithalatına bakıldığında enflasyonist ortamda dünyanın en büyük ihracatçıları ABD’de yüzde 30, Almanya’da yüzde 11, Birleşik Krallık’ta ise yüzde 17 ithalat düştü. Türkiye’de deri ve deri mamullerindeki ithalat 2019 yılından bu yana yüzde 172 arttı. 2022’den bu yana ise yüzde 51 artış gösterdi” dedi.
“Firmalar yatırım iştahını kaybetmiş durumda”
Artan üretim maliyetleri, enflasyon, ücret zamları ve öngörülemeyen kur nedeni ile üyelerin gelecek için oldukça endişeli olduğunu aktaran Yasakçılar, “Çözüm olarak Avrupa Merkez Bankası faiz indirimi yaparsa ve sektör oyuncuları olan firmalarımız kaliteli markaları getirebilirse sektör canlanabilir. Sürdürebilmek ve devlet nezdinde korumacı ve teşviklendirici önlemler gerekiyor. Emek yoğun sektörlerin geleceği için yeni destek sistemleri kurgulanmalı. Üretime dayalı sektörün önünü görmesi için plan ve program gerekiyor. Hali hazırda firmaların 5 yıldır yatırım yapmadığını biliyoruz. Firmalar yatırım yapma iştahını kaybetmiş durumda. Önümüzdeki 5 yılı kurtaracak hamleler gerekiyor. Öz sermayesi olan işletmeler zarar ediyor. Bu karlılık oranlarıyla firmalarımız borçlanıyor. Avrupa sürdürülebilirlikle ilgili ciddi yatırımlar ve sınırda karbon vergisi mekanizması sistemiyle geliyor. Maliyetlerin artmasıyla ilgili bir sorunumuz var ama asıl sorunumuz kümelenmeyle ilgili. Sektör için diğer sorun personel ihtiyacı. Meslek liseleri ve üniversitelerle sanayi odaları ticaret odaları ihracatçı birlikleri daha sık temas halinde olmalı. İhracat bedellerinin yüzde 30 bozdurulması karşılığında aldığımız yüzde 2 prim desteğinin de yüzde 10’a çıkarılması ihracatçı firmalar için büyük önem arz ediyor” sözlerine yer verdi.
“Türkiye, dünyanın 6. büyük ayakkabı üreticisi”
Yüksek kalitesi ve usta işçiliğiyle tanınan Türk ayakkabı sektörünün, yıllar içerisinde dünya çapındaki pazarlara ayakkabı ihraç eden önemli bir küresel oyuncu haline geldiğini belirten Yasakçılar, “Türkiye’de ayakkabı sektöründe güncel verilere göre, toplam 15-16 bin civarında olan firma sayısının yüzde 75’i KOBİ üretimi yaparken yüzde 25’i ise sanayi üretimine devam ediyor. Sektörümüz yaklaşık 300 bin kişiyi istihdam ediyor. Türk ayakkabı sektörünün yıllık üretim kapasitesi 582 milyon çift olup üretimin yaklaşık 330 milyon çifti ihraç ediliyor. Türkiye ayakkabı üretiminde dünya genelinde yüzde 2,4’lük bir paya sahip ve dünyanın 6. büyük ayakkabı üreticisi. 6 milyar dolarlık sektör büyüklüğü 2030 yılına kadar yüzde 7 büyüme beklentisiyle yüzde 42 deri, yüzde 48 tekstil ve yüzde 11 deri olmayan ayakkabılardan oluşuyor” dedi.
Ayakkabı ihracatının deri sektöründeki payı 62,8
Türkiye’nin ayakkabı ihracatının 2023 yılında 1,1 milyar dolar olduğunu ifade eden Yasakçılar, “Deri ve deri mamulleri sektöründe ayakkabı yüzde 60’lık ihracat payı ile ilk sırada yer alıyor. Haziran 2019-2024 yılları arasında ayakkabı ihracatında dönemsel bazlı bir azalma yüzde 8 oldu. 2023-2024 yılları arasındaki fark ise 29.7’ye ulaştı. 2024 yılında ayakkabı ihracatının deri sektördeki payı 62,8 oldu” diye konuştu.
Türkiye geneli ayakkabı ihracatında ilk 5 ülke Irak, Almanya, Rusya, İtalya ve Birleşik Krallık olduğunu söyleyen Yasakçılar, “İhracatımızda sadece Irak’ta yüzde 16.4’lük artış var. Almanya’da yüzde 20.9, Rusya’da 71.8, İtalya’da yüzde 20.1, Birleşik Krallık’ta ise yüzde 13.2’lik azalma yaşandı. Ege Bölgesi ayakkabı ihracatı sıralamasında ise ilk beş ülke Almanya, Birleşik Krallık, Rusya, Romanya ve Polonya’dan oluşuyor. 2023-2024 yılları arasındaki ihracatımızda Almanya’da yüzde 10.9’luk bir azalış, Birleşik Krallık’ta yüzde 2.1’lik artış, Rusya’da yüzde 54.4, Romanya’da 35.8, Polonya’da ise 3.3’lük bir azalış yaşandı” ifadelerinde bulundu.
