Enflasyon rakamları, baz etkisinin görülmeye başlayan Temmuz ayından itibaren gerek tüketici gerekse de üretici fiyatlarında beklendiği şekilde gerilemeye devam etti. Tüketici fiyatları 2023’ün ilk sekiz ayında %49,85 artmışken, bu yılın ilk dokuz ayındaki artış %35,86 oldu. Keza üretici fiyatları da 2023’ün ilk 9 ayında %36,06 artarken, bu yıl %25,55 oranında arttı.
TÜFE geçen yılın Eylül ayında %4,75 artarken, bu yılki artış beklenenin altında %2,97 oldu. Üretici fiyatları da aynı dönemde %3,40’dan %1,37’ye geriledi. Bu gelişmeler sonucu yıllık bazda TÜFE %49,38’e gerileyerek azalma eğilimini devam ettirdi. Geçen sene Ekim ayında enflasyon %3,43 olarak gerçekleşmişti. Dolayısıyla bu yılın Ekim ayında bu rakamın altında kalacak enflasyon, azalma eğiliminin devamını sağlamış olacak.
ÜFE de bu yıl başından itibaren %25,55 artarak gerilemeye devam etti. Kira ve benzeri artışların hesabında kullanılan oniki aylık ortalamalara göre değişim oranları da TÜFE’de %63,47; ÜFE’de ise %44,81 oldu. 12 aylık ortalamalara göre enflasyon da (TÜFE) ise artış görüldü. Geçen yıl bu oran %55,30 iken bu yıl Eylül’de bu oran %63,47’ye yükseldi.
2024 yılındaki gelişmeler bir önceki aylık artışların altında ya da üstünde kalınacağına göre değişim gösterecek. Ekim ve Kasım ve Aralık ayları 2023 yılında sırasıyla %3,43; 3,28 ve %2,93 olarak gerçekleşmiş ve Aralık sonunda enflasyon %64,77 seviyesine gelmişti. Bu yıl gerilemenin devam etme ya da ettirilme olasılığı yüksek. Ancak bu gerileme uygulanan politikaların sonucu duraklayan ekonomi nedeniyle ortaya çıkmış olacak. Herkesin farkında olduğu gibi tasarruf yönünde atılmış herhangi bir ciddi adım gözükmüyor. Vergileri arttırıp, ekonomiyi daraltarak enflasyonla mücadele etmenin tercih edildiği görülüyor.
Önümüzdeki 3 ay içinde yıl sonu enflasyonunun %50 seviyesine gelmesi için üç ayda fiyatların %10,41 artması gerekecek. Bu rakam ise aylık ortalama %3,35 artışa tekabül ediyor. Yıl sonu %40 için 3 ayda fiyatların %3,05 artması gerekecek ki bu da aylık ortalama %1,00 seviyesinde bir artış olması durumunda mümkün olacak. Geçen yıl son üç ayda fiyatlar aylık ortalama %3,21 artarak son üç ayda toplamda %9,95 artmıştı.
Aylık %1 seviyesinde bir ortalama artışı yakalamak mevcut konjonktür ve uygulanan yöntemler kapsamında zor olacak gibi gözüküyor. Aylık ortalama %3,35 de yüksek kalabilir. Dolayısıyla yıl sonu enflasyonunun %40 ile %50 arasında olacağını tahmin ediyorum. Son 3 ay %2,5 ortalama artış olursa yıl sonu enflasyonunun %46,4 olarak gerçekleşmesi mümkün olacak.
Alttaki tabloda 2022 yılından itibaren aylık artışlar ve onun yanında da bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranları yer alıyor. Bu tabloyu her ay enflasyon verileri açıklandıkça güncelleyip sizlerle paylaşmaya devam edeceğim. Veriler ve değerlendirmenin TUİK rakamlarında göre yapıldığını da hatırlatmak isterim.
TÜKETİCİ ENFLASYONU TABLOSU
| Aylar | 2022 Aylık Artış | 2022 Bir önceki yıla göre artış | 2023 Aylık Artış | 2023 Bir önceki yıla göre artış | 2024 Aylık Artış | 2024 Bir önceki yıla göre artış |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ocak | 11,10 | 48,69 | 6,65 | 57,68 | 6,70 | 64,86 |
| Şubat | 4,81 | 54,44 | 3,15 | 55,18 | 4,53 | 67,07 |
| Mart | 5,46 | 61,14 | 2,29 | 50,51 | 3,16 | 68,50 |
| Nisan | 7,25 | 69,97 | 2,39 | 43,68 | 3,18 | 69,80 |
| Mayıs | 2,98 | 73,50 | 0,04 | 39,59 | 3,37 | 75,45 |
| Haziran | 4,95 | 78,62 | 3,92 | 38,21 | 1,64 | 71,60 |
| Temmuz | 2,37 | 79,60 | 9,49 | 47,83 | 3,23 | 61,78 |
| Ağustos | 1,46 | 80,21 | 9,09 | 58,94 | 2,47 | 51,97 |
| Eylül | 3,08 | 83,45 | 4,75 | 61,53 | 2,97 | 49,38 |
| Ekim | 3,54 | 85,51 | 3,43 | 61,36 | ||
| Kasım | 2,88 | 84,39 | 3,28 | 61,98 | ||
| Aralık | 1,18 | 64,27 | 2,93 | 64,77 |
Üretici fiyat endeksleri ve değişimler de çok önemli. Üretici fiyatları artışı yıllık bazda %33,09 seviyesine gerilemiş durumda. ÜFE’deki dokuz aylık artış %25,55. Yıl sonu yüzde 30 seviyesine inmesi için önümüzdeki 3 aylık artışı %4,95 olması gerekiyor. Bu da aylık ortalama olarak %1,21’lik bir artışa denk geliyor. Aralık 2023’den beri bu derece düşük bir aylık üretici enflasyonu görmedik. Bakalım bu yıl gelişmeler ne gösterecek.
ÜRETİCİ ENFLASYONU TABLOSU
| Aylar | 2022 Aylık Artış | 2022 Bir önceki yıla göre artış | 2023 Aylık Artış | 2023 Bir önceki yıla göre artış | 2024 Aylık Artış | 2024 Bir önceki yıla göre artış |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ocak | 10,45 | 93,53 | 4,15 | 86,46 | 4,14 | 44,20 |
| Şubat | 7,22 | 105,01 | 1,56 | 76,61 | 3,74 | 47,29 |
| Mart | 9,19 | 114,97 | 0,44 | 62,45 | 3,29 | 51,47 |
| Nisan | 7,67 | 121,82 | 0,81 | 52,11 | 3,60 | 55,66 |
| Mayıs | 8,76 | 132,16 | 0,65 | 40,76 | 1,96 | 57,68 |
| Haziran | 6,77 | 138,31 | 6,50 | 40,42 | 1,38 | 50,09 |
| Temmuz | 5,17 | 144,61 | 8,23 | 44,50 | 1,94 | 41,37 |
| Ağustos | 2,41 | 143,75 | 5,89 | 49,41 | 1,68 | 35,75 |
| Eylül | 4,78 | 151,50 | 3,40 | 47,44 | 1,37 | 33,09 |
| Ekim | 7,83 | 157,69 | 1,94 | 39,39 | ||
| Kasım | 0,74 | 136,02 | 2,81 | 42,25 | ||
| Aralık | -0,24 | 97,72 | 1,14 | 44,22 |
Yukarıda yer alan üretici fiyatları ile ilgili tabloya baktığımızda, üretici Fiyatlarının son beş ayda %2’nin altında kalmış olması sevindirici. Burada da 2023’ün Ekim ayından itibaren sırasıyla %1,94; 2,81 ve %1,4’lük aylık artışlar söz konusu. Geçen yıl son üç ayda üretici fiyatları %6 oranında artmış. Yukarıda belirttiğim gibi yıllık %30’un altına düşmesi için son üç ayda %3,54 artması gerekiyor, bu da aylık ortalama %1,16 artışa işaret ediyor; yani geçen yılın yarısı kadar artış olması gerekiyor. Şimdilik pek kolay olacağa benzemiyor. Dolayısıyla, gerek TÜFE, gerekse de ÜFE’de son üç ay, önemli bir baz etkisi sözkonusu olmayacağı için gerilemede zorlanabilecek gibi gözüküyor.
