Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2025 yılının Ocak ayı bütçe rakamlarına göre, bütçe açığı 2024 Ocak ayında 150,7 milyar iken bu yıl 139,3 milyara geriledi. Ocak ayı gelirleri 917,2 milyar, giderleri ise 1.056,3 milyar olarak gerçekleşti. Gelirlerin %86,43’ü 917,1 milyar lira olarak vergi gelirlerinden oluşurken faiz dışı giderler 893,3 milyar, faiz giderleri de 163 milyar lira oldu. Geçen yıl Ocak ayı faiz giderleri 121,1 milyar lira idi.
Yılın ilk ayında bütçe giderleri %37,55 artarken gelirlerinin %48,58 arttığı dikkat çekiyor. Faiz giderleri geçen yıla göre %60 artarak 121 milyardan 163 milyara yükselmiş bulunuyor. 2025 yılı bütçesinde toplam faiz giderleri 1.254 milyar’dan 1.950 milyara %55,5 oranında artacak şekilde programlanmış durumda. Bu da yaklaşık aylık 162,5 milyar lira faiz gideri anlamına geliyor. 2025 bütçe açığı ise 2.106,1 milyar açık olarak bütçelenmiş bulunuyor.
2025 yılının Ocak ayı giderlerinin iki büyük kalemini %72,2 ile personel giderleri ve cari transferler oluşturuyor. Personel giderleri %38 artarak 260,2 milyardan 359,2 milyara yükselerek giderlerin %34’ünü; cari transferler ise %42 artarak 284,7 milyardan 404,2 milyara yükselerek toplam giderlerin %38,3’ünü oluşturdu. Giderler içinde faiz giderlerinin payı da %15,43 seviyesinde toplam gider içindeki payı da %15,43.
Bütçenin toplamda %48,58 oranında artan gelirleri içinde vergi gelirleri %3,26 artarak 517 milyardan 792 milyara yükselirken, toplam gelirlerin %84,3’ünü oluşturdu. Geçen yıl bu oran %83,8 idi.
Aşağıdaki tabloda 2024 ve 2025 yıllarına ait Ocak ayı bütçe kalemlerindeki gerçekleşmeler ve artış oranları yer alıyor.
2024-2025 OCAK BÜTÇE GERÇEKLEŞMELERİ
| (milyon) TL | 2023 | 2024 | Artış |
|---|---|---|---|
| Bütçe Giderleri | 767.968 | 1.056.342 | 37,55% |
| Faiz Hariç Giderler | 646.875 | 893.324 | 38,10% |
| Personel Giderleri | 260.250 | 359.153 | 38,00% |
| SGK Devlet Primi | 30.555 | 42.334 | 38,55% |
| Mal ve Hizmet Alımları | 27.056 | 46.341 | 71,28% |
| Cari Transferler | 284.656 | 404.202 | 42,00% |
| Sermaye Giderleri | 18.057 | 28.250 | 56,45% |
| Sermaye Transferleri | 279 | 662 | 137,69% |
| Borç Verme | 26.022 | 12.383 | -52,42% |
| Faiz Giderleri | 632.282 | 1.195.202 | 34,62% |
| Bütçe Gelirleri | 617.249 | 917.083 | 48,58% |
| Genel Bütçe Gelirleri | 605.258 | 896.696 | 48,15% |
| Vergi Gelirleri | 517.201 | 792.667 | 53,26% |
| Teşeb. ve Mülkiyet Geliri | 10.979 | 18.915 | 72,29% |
| Özel Gelirler Bağışlar | 15.314 | 14.757 | -3,63% |
| Faizler, Paylar ve Cezalar | 59.498 | 66.310 | 11,45% |
| Sermaye Gelirleri | 1.550 | 3.914 | 152,51% |
| Alacaklardan Tahsilat | 716 | 133 | -81,47% |
| Özel Bütçeli İd. Gelirleri | 8.780 | 16.318 | 85,84% |
| Düzenleyici ve Denetleyici Kurum Gelirleri | 3.211 | 4.070 | 26,76% |
| Bütçe Dengesi | -150.719 | -139.259 | -7,60% |
| Faiz Dışı Denge | -29.626 | 23.759 | -180,20% |
- Yukarıdaki tablodaki cari transferlerin alt kalemlerine baktığımız zaman 404,2 milyar liralık giderin 63,4 milyar lirası görevlendirme gideri ve bu rakamın 49,2 milyar lirası da KİT görevlendirme giderleri;
- 138 milyardan %39,54 artarak 192,5 milyar liraya çıkan hazine yardımları, – ki bu son rakamın içinde 82,5 milyar lira devlet sosyal güvenlik katkısı yer alıyor.
- 23,8 milyar lira SSK 5 puan indirimi giderleri; 10,5 milyar lira da emeklilere ek ödeme bulunuyor.
- Tarımsal destekleme ödemelerinin de %81,8 azalarak 13 milyardan 2,4 milyara inmiş olması ender gerileyen rakamlardan biri olarak dikkat çekiyor.
- Hane halkına yapılan diğer transferler %31azalarak 27 milyardan 18,7 milyara gerilemiş bulunuyor.
- Sermaye giderleri %56,45 artarak 18 milyardan 28,3 milyara; borç verme işlemleri %52,4 azalarak 26 milyardan 12,4 milyara gerilemiş durumda. Bu kalemde KİT sermayesinin 23,4 milyardan 9,1 milyara İnmiş olması bu gerilemenin başlıca nedeni olarak gözüküyor.
- Gelir kalemlerine baktığımızda birinci sırada 112,9 milyardan %81,8 artarak 197,4 milyara yükselen Gelir Vergisi,
- İkinci sırada %52,6 artarak 108,4 milyardan 165,5 milyara yükselen Dahilde Alınan Katma Değer Vergisi;
- Üçüncü sırada %38,2 artarak 97,7 milyardan 135,1 milyara yükselen Özel Tüketim Vergisi;
- Dördüncü sırada da %24,4 artarak 100 milyardan 124,4 milyara yükselen Merkezi Yönetim Vergi Dışı Gelirleri yer alıyor.
- Özel Tüketim vergisi alt kalemlerinde motorlu taşıtlardan alınan ÖTV %31,4 artarak 28,7 milyardana 37,7 milyara; petrol ve doğalgaz ürünlerinden alınan ÖTV %53,89 artarak 150 milyardan 361 milyara; alkollü içeceklerden alınan ÖTV %65,5 artarak 8,5 milyardan 14 milyara; tütün mamullerinden alınan ÖTV %24,99 artarak 27,6 milyardan 34,5 milyara; dayanıklı tüketim ve diğer mallardan alınan ÖTV de %25,91 artarak 7 milyardan 8,8 milyara yükselmiş durumda.
Bir sonraki yazıda 2024 yılı gerçekleşen bütçe rakamları ile 2025 yılı öngörülen bütçe rakamlarının mukayesisini yapmaya çalışacağım.
