Aklınızdan hiç geçti mi bilemiyoruz? Evde, daha önce topraksız bitki yetiştirmeye çalıştınız mı? Japon şemsiyesi de denilen papirus ailesinin çok bilinen fertleri, bitkinin ters kesilip suyun içine konması ile, en az bir, iki sene yeni çıkan filizleri ile rahatça yaşar. Doğal olarak bu sırada inanılmaz bir kök ağı oluşturur. Aynı şekilde şanslı bambu adı verilen bitkinin piyasada satılan köksüz dalları da suda bir müddet sonra kök salar ve taze filizler vererek senelerce suyun içinde yaşar. Aslında bu yöntem 80’li yıllardan beri hidrokültür adı ile bitki severlerin beğenisine sunulmuştu. O zaman pazarlanan bitkiler genellikle kil misketlerin içinde bulunduğu kaplarda satılırdı.
Buradaki önemli noktalardan bir tanesi şudur: Evinizdeki bir benjamina (Ficus benjamina) bitkisini alıp topraktan arındırıp, suyun içine koyarsanız, hiç merak etmeyin bir süre sonra bitki çürüyerek ölecektir. Oysa “National Geographic” dergisi 80’li yılların ortasında su ile ilgili bir ek sayı yayınlamıştı. Burada, canlı bitki kökleri ile kullanılmış suları süzülebileceğinden ve bitkiler için besleyici olabileceğinden bahsediliyordu. Yazı ilginçten öte, bilimsel veriler ile zenginleştirilmişti.
Yukarıda bahsettiğimiz Japon şemsiyesi ve şanslı bambu, ya da şans bambusunu (Dracaena sanderiana) “Ficus benjamina”dan ayıran ilk ikisinin taze kesilmiş olmalarıdır. Buradaki en önemli nokta budur. Yoksa bir kere toprağa alışmış bir bitki, suyun içine alınınca birden can sıkıcı hale gelebilir. O halde bir bitkiyi, eşinizin dostunuzun evinde, ya da yazıhanesinde, beğendiniz. boğumun hemen altından verev kestiniz fazla kurumadan eve getirdiniz. Bunun için dalın alt tarafını ıslak bir tülbentle ya da pamukla kapatabilirsiniz.
Önce güzel bir kavanoz, kap bulmanız gerekecek. Öncelikle, bu kapların cam olmasını size öneriyoruz, hele de çocuklara göstermek istiyorsanız. Köklerin yavaş yavaş büyümesine çocuklar bayılıyorlar. Birçok bitkiyi cam kenarına koyacaksanız, kavanozların arasında bir uyum olmasına dikkat etmeniz gerekebilir. Suyun içinde ev bitkisi yetiştirmek için sadece cam, porselen ya da plastik bir kap bulmak yeterli olmuyor. O zaman ne yapalım?
Önce her bitkiden bir parça kesip, suyun içinde yaşatamazsınız. Örneğin kaktüsler ve sukkulentlerin tamamına yakını su içinde yetiştirilmeye pek yatkın değildir. Özellikle Madagaskar adasında yetişen bazılarını örneğin kalp kalbe karşı (Ceropegia woodi) ya da aşkın gözyaşlarını (Kalanchoe daigremontiana) bunun dışında tutabiliriz. Suyun içinde beslemeye başladığınız bitki dallarına bakarken başka nelere dikkat edeceğiz?
Bu bitkiler, parlak ışıktan, aydınlıktan hoşlanmalarına rağmen doğrudan gelen yakıcı güneş ışığından hoşlanmazlar. Unutmayın ki, bu bitkilerin bir çoğu yağmur ormanlarının orman altı ya da alt kısım bitkileridir, dolayısı ile direkt güneş ışınlarına erişmezler.
Diğer önemli konu da, suyun arada bir değiştirilmesidir. Zamanla suyun kirlenmesi, başlangıçta çok önemli değilse de kavanozun çeperinde yavaş yavaş yosunlar oluşmaya başlar. Mat renkli kapları kullanarak bu sorunu geciktirebilirsiniz. Yine de siz, düzenli aralıklarla kap temizliğine uymayı unutmayınız. En iyisi de kullanacağınız suyu bir gece bekleterek klorun uçmasını sağladıktan sonra kullanmanız daha uygundur.
Yukarıda yazının girişinde bahsettiğimiz bir süre sonra bitkilerin büyümelerinin durmaması için, arada dengeli sıvı bitki besini konması uygundur. Dengeli dediğimiz zaman N/K/P oranları aynı olanları kastediyoruz. Diğer önemli nokta ise sıvı gübre şişesinde yazan oranların 1/5’ü kadarını vermektir. Ne de olsa saksıdaki gibi, sulamalarla gübrenin önemli kısmı süzülüp gitmeyecektir. Kapalı bir ortamda kalacaktır.
Böyle bir bitkiyi yaşatmanın başka sırları da var. Bitkinin yapraklarını elden geldiğince temiz tutmak önemlidir. Piyasada satılan yaprak parlatıcıları, ya da saç speyleri yapraktaki gözenekleri kapatarak gaz alışverişini zora sokabilir. Diğer püf nokta ise senede bir kez kökleri kısaltmaktır. Kısaltmayı yaparken ölü dokuları tamamen kesmek gerekir. Sağlam köklerin boylarını ise bir çeyrekten fazla kısaltmamaya dikkat edilmesi uygun olacaktır.
Pekiyi, su içinde yetiştirmek için hangi bitkiler daha uygundur? Biz önceliği kurdela ya da örümcek bitkisine veririz. Hemen arkasından deve tabanı (Monstera deliciosa) (1) ve philodendron ailesinin diğer üyeleri; lir yapraklı fikus (Ficus lyrata), orman sarmaşığı (Hedera helix), telgraf çiçeği (Trandencia spp), zümrüt bitkisi (Crassula obliqua), begonya cinsleri, Çin para bitkisi (2), kolyos, antoryum, paşa kılıcı (Sansevieria spp) hemen aklımıza gelen diğer bitkiler.
Çiçek açan bitkilerden, şimdilerde çiçekseverlerin baş tacı ettikleri porselen çiçeklerini, hoyaları da unutmamak lazım. Suda kolay kök veren Hoya carnosa ve H. bella suda uzunca bir süre sorunsuz yaşarlar. Birçok baharlı bitki bu yöntemle mutfak penceresi önünde yetiştirilebilir. Adaçayı, kekik, mercanköşk, biberiye ilk aklımıza gelenlerden. Bunların yanında soğanlı bitkileri şimdiden çakıllarla dolu su içinde Ocak ayı sonunda çiçek açmaya zorlayabilirsiniz ama ilk bahara nergisiniz ya da sümbülünüz bütün besin depolarını tüketecektir.
Yazımız sonlandırırken, Serpil Üçok kardeşimiz Kanada’dan kızaran akçaağaç fotoğraflarını yollamış; kendisine teşekkür ediyoruz. Tekrar olsa bile, ilkbaharda Japon eriklerinin çiçeklerini, yazın ayçiçeklerini, sonbaharda akçaağaçların kızarmasını görmezden gelemiyoruz.
Keyifli Bahçeler.
