Türkiye Koyun Keçi Yetiştiricileri Merkez Birliği (TÜDKİYEB) Genel Başkanı Nihat Çelik, sanayileşme ile birlikte son elli yıllık süreçte yapağı kullanımının azaldığını belirtti. Günümüzde başta yapağı olmak üzere çeşitli doğal liflerin yerini akrilik, naylon, polyester ve polipropilen gibi petrokimyasal liflere bıraktığını söyleyen Çelik, sentetik lifler yerine doğal olan hayvansal lif kullanımının yaygınlaştırılması çağrısında bulundu.
Yapağı ve benzeri doğal hayvansal liflerin insan sağlığı açısından önemine vurgu yapan Çelik, “Kanser vakalarının çoğaldığı günümüzde sentetik lif kullanımı yerine yün, keçi kılı, tiftik gibi koyun ve keçilerden elde edilen doğal liflerin kullanımının yaygınlaştırılması insan sağlığı açısından son derece önemlidir. Tarihi, insanlık kadar eski olan yün, tamamen doğal ve sağlıklı bir ürün. Çağlar boyunca insanlara gıda ve giysi sağlamak gibi olağanüstü iki önemli görevi yerine getiren koyunlardan elde edilen yün elyafının benzersiz doğal yapısı sayesinde insan sağlığına pek çok fayda sağladığı bilinen bir gerçek. Geçmişten bugüne kuzu eti için kokuyor, o yüzden çocuklarımız tüketmiyor algısı yapıldığı gibi yün için de terletiyor, alerji yapıyor gibi maksatlı algılar kesinlikle doğru değil. Dolayısıyla yapılan algılara aldanmadan doğal şifa kaynağı olan bu ürünleri kullanmak, kendimize yapacağımız en büyük iyiliklerden birisi olacak” dedi.
Giyim sektöründeki değişimler yapağı üretimini geriletti
Pamuk üretimi ve kullanımındaki ciddi artışların yapağının pazarda rekabet şansını iyice azalttığını da vurgulayan Çelik, “Diğer taraftan sentetik liflerin kullanımının artmasının yanında giyim sektöründeki hızlı değişimler nedeniyle yapağı üretimi ve kullanımı önemli ölçüde geriledi. Bu gerileme yapağı fiyatlarını olumsuz etkilemiş ve dolayısıyla da yetiştiricilerimizin yapağıdan elde ettiği kazancı önemli ölçüde azalmıştır. Yetiştiricilerimizin büyük bir bölümü işletmelerinde koyunlarını kırkmalarına rağmen kalite de düşük olunca satmakta sorun yaşamakta. Dolayısıyla kaliteli yapağı üretiminin artırılmasını yetiştiricilerimizin gelirlerinin artırılması bakımından önemsiyoruz“ diye konuştu.
Türkiye’de koyun ırklarının genelde yapağı kalitelerinin düşük olduğunu belirten Çelik, “Koyun ırklarımızdan merinos ve melezlerini hariç tutarsak birçoğundan elde edilen yapağıların kalitelerinin düşük olması nedeniyle tekstil sanayinin ihtiyacı olan ince ve uzun kalitede yapağıyı karşılayacak nitelikte değil. Dolayısıyla yapağı yönlü koyun yetiştiriciliğindeki damızlık seçimlerinde yapağı inceliği başta olmak üzere çeşitli kalite parametrelerinin dikkate alınması gerekmekte. Öncelikle yapağıda kalite gözetilerek üretim artırılmalı ve tekstil sanayinde aranılan bir ürün haline getirilmeli. Ayrıca çok iyi bir yalıtım malzemesi olması yönüyle de tekstilde kullanılamayacak düzeyde olan düşük kaliteli yapağı elyaflarının inşaat sektöründe özellikle de çatı veya boru izolasyonunda kullanımı mutlaka değerlendirilmesi gereken bir durum” ifadelerini kullandı.
“Merinos yetiştiriciliği teşvik edilip geliştirilmeli”
Yapağı kalitesini artıracak ıslah çalışmalarına ağırlık verilmesi gerektiğini belirten Çelik, “Tekstil sanayinde kaliteli yapağı ihtiyacının karşılanması için özellikle yerli koyun ırklarımızda bakım şartlarının iyileştirilmesinin yanı sıra lif inceliği, lüle uzunluğu, mukavemet, elastikiyet ve randıman gibi yapağıdaki verim ve kalite özellikleri yönünden ıslah çalışmalarının yapılmasını gerekli kılmakta. Dolayısıyla Marmara, İç Ege ve Orta Anadolu bölgelerinde kalitesi 60 sortimanın üzerinde ince yapağı geliştirmeye yönelik merinos yetiştiriciliği teşvik edilip geliştirilmeli. Söz konusu bölgelerde yapağı kalitesini ve inceliğini artırmaya yönelik ıslah programlarının uygulanması yanında saf yetiştirme ve seleksiyonla merinos ırkının verim ve kaliteleri artırılmalı. Uygulanacak olan ıslah programı uzun soluklu bir faaliyet olacağından çalışmalar biran evvel başlatılmalı” değerlendirmesinde bulundu.
