TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, TMO’nun devreye girerek patates ve kuru soğana müdahale etmesi gerektiğini ifade etti
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Niğde’de patates ve kuru soğan hasat törenine katıldı. Bayraktar, Niğde ve Nevşehir Ziraat Odası Başkanları ile basın açıklaması yaptı. Yaptığı konuşmada kısıtlı açılan kuru soğan ihracatının tamamen açılması, yeni pazarlar bulunması ve önceki yıllarda olduğu gibi Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) devreye girerek patates ve kuru soğana müdahale etmesi gerektiğini ifade eden Bayraktar, “Devlet eliyle yapılacak patates alımlarında, üreticilere verilecek her türlü hizmette, ziraat odaları görev yapmaya hazır. Nitekim 2021 yılında TMO alımlarında çiftçilerin patates ve soğanlarının alımında ziraat odaları devreye girerek çürümüş ve filizlenmiş ürünleri ayıklamış, çuvallamış ve bu hizmetlerin karşılığını TMO’dan almıştır. Alımı yapılan ürünlerin ülkemizde sosyal yardımlar kapsamında olan kişilere ve yurt dışında da insani yardımlar kapsamında ihtiyacı olan ülkelere gönderilmesi sağlanmalı. Belediyelerimiz de bu konuda inisiyatif almalı, sosyal yardım programlarına patates ve kuru soğan dağıtımını da eklemeli. Unutmayalım ki, üreticilerimizin tarımdan kopması halinde yaşanacak sorunların faturası daha ağır olacak” ifadelerinde bulundu.
Patates ekim alanında yüzde 8,4 artış
Ülkemizde hemen hemen her ilde patates üretimi yapıldığını söyleyen Bayraktar, “Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre; 2023 yılında 5 milyon 700 bin ton üretim gerçekleşti. Patates üretimimizde bir önceki yıla göre bu yıl yüzde 9,6, patates ekim alanında ise yüzde 8,4 oranında artış meydana geldi. Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı 2024 yılı Bitkisel Üretim 1. Tahmin verilerine göre, patates üretim miktarının bir önceki yıla göre yüzde 14 oranında artarak 6 buçuk milyon tona ulaşacağı tahmin ediliyor. Ülkemizde patates üretiminin yoğun olarak yapıldığı Niğde, Afyonkarahisar, Kayseri, İzmir, Konya, Sivas, Nevşehir, Aksaray ülke üretiminin yüzde 70,6’sını, ekim alanlarının ise yüzde 65,7’sini oluşturuyor. Bu illerimizi sırasıyla Adana, Bitlis, Erzurum, Hatay, Bolu, Trabzon ve Karaman takip ediyor. Ülkemiz üretiminin yaklaşık yüzde 79,5’i bu illerimizde yapılıyor” dedi.
“67 ilimizde kuru soğan üretimi yapılıyor”
Patatesin yurt içi kullanımının 2023 yılında 4 milyon 934 bin 385 ton olduğu ve ülkemizde yeterlilik derecesinin yüzde 103,6 olduğunun bilindiğine değinen Bayraktar, “Odalarımızdan edindiğimiz bilgiye göre, ülkemiz üretim artışının daha da fazla olacağını, geçen yıla göre yaklaşık 1,5 milyon ton fazla patates üretimi gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. Üreticilerimiz, arzda yaşanacak bu artış sonucu fiyatların düşmesi endişesini yaşıyor. Ülkemizde kuru soğan üretimine gelince 67 ilimizde kuru soğan üretimi yapılıyor. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre; 2023 yılında 2 milyon 600 bin ton üretim gerçekleşti. Kuru soğan üretiminde bir önceki yıla göre yüzde 10,6, ekim alanında ise yüzde 5 oranında artış meydana geldi. Bitkisel Üretim 1. Tahmin verilerine göre; kuru soğan üretim miktarının 2023 yılına göre yüzde 7,7 oranında artarak 2 milyon 800 bin tona ulaşacağı tahmin ediliyor” diye konuştu.
Kuru soğanda üretimin iller bazında dağılımına baktığımızda, yüzde 38,1’lik payla ilk sırada Ankara’nın yer aldığını dile getiren Bayraktar, “Ankara’yı yüzde 12,8 ile Amasya ve yüzde 11,8’lik payla Çorum takip ediyor. Bu illerimizi sırasıyla yüzde 5,4 ile Eskişehir ve Hatay, yüzde 4,7 ile Adana takip ediyor. Niğde 21 bin 987 ton üretim ve yüzde 0,8’lik pay ile 14. sırada, Nevşehir ise bin 448 ton üretim ve yüzde 0,1’lik pay ile 39. sırada yer alıyor. Kuru soğanın yurt içi kullanımı 2 milyon 187 bin 965 ton olduğu ve ülkemizde yeterlilik derecesinin yüzde 102,9 olduğu biliniyor” dedi.
“Kışlık patateste depo ve işçilik giderleri artırıyor”
Patates fiyatlarının halen maliyetinin altında olduğunu aktaran Bayraktar, şunları söyledi: “Geçen yıl ortalama 9,50 TL olan üretici fiyatı bu yıl yüzde 50,5 oranında düşüşle 4,70 TL’ye satılıyor. Kışlık patateste depo ve işçilik giderleri maliyetleri daha da artırıyor. Çiftçilerimizin buna tahammül etmesi mümkün değil. Bir sonraki senede üretimden vazgeçtiği için fiyatlar patlıyor. Üreticilerimiz tekrar ekmeye başlıyor, üretim artıyor ve fiyatlar dip yapıyor. Bu durum sürdürülebilir değil. Bunun doğal sonucu olarak üretimden vazgeçen özellikle gençlerimiz şehirlere göç ediyor. Tarımda çalışacak insan bulamıyoruz. Doğru tarım politikalarıyla bu kısır döngüye bir son verilmeli. Türkiye Ziraat Odaları Birliği olarak yıllardır soğan, patates gibi üretimde dalgalanmaların çok sık yaşandığı ürünlerde üretim planlaması yapılması talebimizin dikkate alınarak, 2025 yılı desteklerinde patates ve kuru soğanın üretim planlamasında yer alması çiftçilerimiz için olumlu bir adım oldu. Ancak bununla yetinilmemeli, sorunlar kalıcı olarak çözülmeli, üreticilerimizin üzerindeki girdi yükü hafifletilmeli, yaşanan tüm bu sıkıntılar sonucu borçlarını ödemekte zorlanan çiftçilerimizin kredi borçları ertelenmeli. Tüketici fiyatları arttığında yapılan hızlı müdahale, üretici fiyatları düştüğünde ve pazarlama sorunları yaşandığında da aynı hızda yapılmalı, üreticiler mağdur edilmemeli.”
“Piyasadaki fiyatlar kontrol altına alınmalı”
Patateste ihracatın açık olmasına rağmen fiyatların düşük olmasının daha da endişe verici bir durum olduğunu belirten Bayraktar, “Kuru soğanda da durum pek farklı değil. Ülkemiz kuru soğan üretiminde de bir önceki yıla göre, yaklaşık 200 bin ton artış olacağı tahmin ediliyor. Bu durum üreticilerde fiyatlarının düşmesi korkusunu beraberinde getiriyor. Diğer taraftan çiftçimiz ürününü 4,70 TL’ye satarken markette yüzde 206 fark ile 14,50 TL’ye, satılmasından da çok rahatsız. Aradaki makasın kapanması için, piyasadaki fiyatların kontrol altına alınması, tüketicilerin artan fiyatlar karşısında korunması adına gıda ürünlerinde tavan fiyat uygulaması, üreticilerimize de taban fiyat uygulanması konusunda çalışmaların bir an önce yapılması önemli” dedi.
