Donald Trump Pazartesi günü, sekiz yıl önceki ilk yemin töreni konuşmasını yineleyerek, 2025’te istihdam yüksek olsa da, birçok Amerikalının hala geçim sıkıntısı çektiği ve Federal Rezerv’in yumuşak bir iniş yapmaya çok yakın olduğu karanlık bir Amerika tablosu çizdi. Trump, Amerika’ya yapılan “korkunç ihaneti”ni tersine çevireceğini ve bunun yerine “altın bir çağ” başlatacağını, “radikal ve yozlaşmış bir kuruluşa” karşı mücadele edeceğini söyledi. Enflasyonu azaltmak için, daha fazla yerli fosil yakıt üretimini teşvik etmek amacıyla “ulusal enerji acil durumu” ilan edeceğini ve yeni petrol ve gaz geliştirme projelerine federal topraklarda izin verecek politika değişiklikleri yaparak, Biden dönemine ait iklim düzenlemelerini geri alacağını taahhüt etti.
Seçim sonuçları dikkate alınırsa, Trump’ın gündeminin büyük bir kısmı Kongre’ye bağlı. Cumhuriyetçiler, her iki mecliste de dar bir çoğunluğa sahip ve ülkenin devasa ulusal borcunu artırabilecek planlar konusunda bile bölünmeler zaten ortaya çıkmış durumda. Trump, ayrıca, yönetimini kişisel husumetler etrafında ne kadar şekillendirmek istediğini de değerlendirecek; bu husumetler arasında, 2020 seçim yenilgisi hakkındaki sık sık söylediği yalanlar ve görevden ayrıldıktan sonra aleyhine açılan davalar yer alıyor. Bu arada görev devri tamamlanmasının hemen öncesi, erken saatlerde, eski Başkan Joe Biden, Trump’ın hedef alacağını açıkladlığı ve tehdit ettiği aile üyeleri ve bazı devlet yetkilileri için affedilme kararlarını açıkladı.
78 yaşındaki Trump, göreve yemin eden en yaşlı başkan olarak tarihe geçtiği gibi, aynı zamanda suçlu bulunmuş ilk Komutan-in-Chief (Başkomutan) ve Temsilciler Meclisi tarafından yüksek suçlar ve suçlamalarla iki kez görevden alınan ilk başkan olarak da kaydedildi. Bununla birlikte, hükümete tam Cumhuriyetçi kontrolü sağlanmış bir şekilde Trump, görevine her zamankinden daha cesaretli bir şekilde geri dönüyor ve olası denetimlerin daha az olacağı bir ortamda hareket ediyor.
Trump dönemi beklentileri
Trump, Çin’e karşı yedi yıl önce başlattığı ticaret savaşını yeniden başlatma vaadini erteledi. Bunun yerine, yönetimini küresel çapta haksız ticaret uygulamalarına karşı harekete geçmeye ve Pekin’in, ilk döneminde imzalanan bir anlaşmaya uyup uymadığını araştırmaya yönlendirdi. Trump’ın ilk yönetimi, Pekin ile yıllarca süren karşılıklı gümrük vergisi uygulamalarına son veren bir kademeli ticaret anlaşması müzakere etmişti, ancak Çin’in ABD mallarını alacağına dair verdiği sözlerin pek çoğu gerçekleşmedi. Trump’ın bugünkü adımları, diğer ülkelerin döviz manipülasyonu iddialarını incelemek için önemli federal kurumların devreye girmesini talep ediyor. Pekin’i hemen hedef almama kararı, kampanya döneminde, tüm ithal ürünler için %10 ila %20 arasında bir vergi ve Çin ürünleri için %60’lık bir vergi önerdiği bir süreçten sonra alındı. Ayrıca Kanada ve Meksika’dan gelen tüm ürünler için %25’lik bir vergi uygulayacağını söyledi.
Trump, göçmenlik, enerji, ordu ve federal iş gücü gibi birçok konuda yürütme emirleri vereceğini ve bunların çoğunun selefinin politikalarını tersine çevirmeye yönelik girişimler olduğunu belirtti. Yaklaşık 100 yürütme emri imzalayabileceğini söyledi ve Beyaz Saray, Pazartesi günü Biden’ın emirlerini iptal edecek “benzeri görülmemiş bir dizi” eylem taahhüdünde bulundu. Bu eylemlerin çoğunun mahkemede meydan okumalarla karşılaşması bekleniyor. İşte gelecekteki bazı olası gelişmeler:
Wall Street, Trump’ın ilk gümrük tarifesi geri adımına olumlu tepki verdi ve bu durum, ABD hisse senedi vadeli işlemlerinin yükselmesine yol açtı. Şu an için daha az korumacı bir yaklaşımı tercih edebileceğine dair işaretler, sınır ötesi ticarete dayanan çok uluslu şirketler için bir avantaj oluşturuyor, çünkü bu onlara fiyatları ayarlama ve kâr marjlarına olabilecek etkileri hafifletme fırsatı sunuyor. Ancak dolar değer kaybetti. Doların yükselmesi, Wall Street’in favori işlemlerinden biri haline gelmişti, çünkü yatırımcılar, geniş çaplı ticaret tarifelerinin küresel büyümeyi daraltacağı, ABD enflasyonunu hızlandıracağı ve Federal Rezerv’in bu yıl faiz indirimi yapmaktan kaçınmasına neden olacağı beklentisiyle dolar alım satımı yapıyorlardı. State Street Global Markets’tan kıdemli makro stratejist Marvin Loh “Bence Trump, belki sadece bir umut olsa da, en aşırı söylemlerinden, özellikle deportasyon ve gümrük tarifeleri konularındaki söylemlerinden geri adım atar,” diyor.
Trump’ın duyurduğu birçok yürütme emri, kesinlikle yasal davaların konusu olacak. Ama bu davalar başlamadan önce, başka davalar zaten açılmış durumda. Yüzbinlerce federal çalışanı temsil eden bir sendika, Trump yönetimine, Trump’ın yardımcılarından Elon Musk tarafından yönetilecek olan ve henüz detayları belli olmayan maliyet azaltma çabası nedeniyle dava açtı. Amerikan Hükümet Çalışanları Sendikası (AFGE) ve kamu denetim grupları Public Citizen ile State Democracy Defenders Fund tarafından açılan dava, Trump’ın yemin töreninin yapıldığı Pazartesi günü açılan üç davadan biriydi. Davada, “Hükümet Verimliliği Departmanı” olarak bilinen (Musk’ın favori kripto parası DOGE’den esinlenerek) girişimin, 1972 tarihli bir ABD yasasını ihlal ettiği belirtiliyor; bu yasa, Beyaz Saray ile doğrudan bağlantısı olan gruplarda çıkar çatışmaları, ideolojik denge ve şeffaflık sağlanmasını şart koşuyor.
Trump’ın ulusal bir “stratejik” Bitcoin rezervi oluşturma önerisini uygulamaya koyup koymayacağını görmek yerine, bazı eyaletler durumu kendi ellerine almaya başladı. Yerel yasama oturumları başlarken, sekiz eyalet, kripto rezervlerini öneren tasarıları meclise sundu. Ancak, eyalet hükümetlerinin bir şekilde Bitcoin tutmasını sağlamaya yönelik itici güç, uzun süreli kripto savunucuları arasında bir ivme yaratmış olsa da, bu çaba belki de sadece gürültüden ibaret olabilir.
Pazartesi günü, dünyanın en zengin insanlarından bazıları Trump’a saygı göstermek için toplandı. Etkinlik, toplam net serveti 1.3 trilyon doları aşan dünyanın en zenginlerinin bir araya geldiği bir etkinlikti. Trump ailesinin arkasında, Pazartesi günü yemin töreni için öne çıkarak oturanlar arasında Bloomberg Milyarderler Endeksi’ne göre ilk üç sıradaki kişiler yer aldı: Elon Musk, Jeff Bezos ve Mark Zuckerberg. Ayrıca, yemin törenine Capitol Rotunda’sında yer alan LVMH CEO’su ve Fransa’nın en zengin adamı Bernard Arnault ile Alphabet’in kurucu ortağı Sergey Brin de vardı. Kalabalıkta ayrıca, hedge fonu milyarderi John Paulson ve Trump’ın ilk döneminde dostane bir ilişki kurduğu Apple CEO’su Tim Cook da vardı.
Not: Bloomberg yorumundan esinlenerek düzenlenmiştir.
