Geçen hafta, özellikle ev bitkilerinin saksılarını ne zaman değiştireceğimizi görmüştük. Aslında, evin içinde de olsa, bahçede de olsa saksı değişimlerinde ana hatlar aynı kalıyor. Orkide gibi asalak ya da epifit diyeceğimiz bir kaç türü dışarıda bırakırsak, bitki kökleri havayla doğrudan teması sevmezler. Bu nedenle saksı ve toprak değişimlerinde, yeni saksısına koyduktan sonra bitkinin toprağını sıkılaştırmak için toprağa hafifçe bastırmanız yerinde olacaktır.
Böylece kök çevresindeki hava boşluklarını ufaltacaksınız. Kök çevresindeki ufak hava boşlukları, ileride bitkiyi suladığımızda bitkinin çabuk kurumasını önleyecektir. Bu boşlukların büyük olması ise suyun hemen akıp gitmesine neden olacaktır.
Saksı değişimlerinde, yeni saksının eskisine oranla 1,5 ya da 2 misli oranda büyük olması gerekir. Ne de olsa ortalama 4 yılda bir saksı değişimi yapacağız. Saksı değişim gereksinimi bitki cinsine göre değişir, bol gübreli toprakta bir “deve tabanı” bitkisinin 6 ayda saksı değişimine ihtiyacı olacağını unutmayalım.
Toprak değişiminde bizim formülümüz 1 birim perlit, 1 birim iyi yanmış kompost, 2 birim gübreli çarşıda, pazarda satılan bahçe toprağı olarak özetlenebilir. Kalkıp da şimdi sukulentlere de aynı toprağı eklemeyin. Sukulentler için, içinde ufak mermer parçaları ya da ufak çakıl taşları olan bol kumlu topraklar daha uygun olacaktır.
Yaşlıca ve epeydir saksısını değiştirmediğiniz bir bitki varsa önce bitkiyi saksısından çıkaracağız. Bunu yaparken deliklerinden dışarı çıkmış kökleri çok keskin bir bıçakla kesmek gerekir. Saksınız plastikse, saksıya her yönden bastırarak saksının içindeki toprağın yumuşamasını sağlayın. Daha sonra bitkiyi ters çevirip, saksının dibine vurarak saksısından çıkarın.
Bitkiniz 4-5 senedir aynı saksıda ise, biraz saksının dibinde saksının şekline uygun olarak, taban tarafında dairesel olarak dönmeye başlamıştır. Bu bitkiyi kendi halinde bırakırsanız tüm kök sistemi dönmeye başlar. Bir süre sonra, bir anlamda kendini boğacak bir şekilde saksının şeklini alan bir kök örgüsü halini alabilir. Bu kök örgüsü içinde toprak çok azalmıştır. Burada yapacağınız ilk iş, neredeyse dairesel düğümler haline gelmiş olan kökleri hafifçe çekerek düzleştirmektir. Bu arada köklerde kırılmalar olursa kendinize hiç de dert etmeyin.Bunları keskin bir makasla kesip atabilirsiniz.
Saksı değişimlerinde köklerin çoğunun uçlarını kırpmaktan kendinizi alıkoymayın. Bunun gibi, saksının alt bölgelerine uyan katmanlarındaki toprağı da silkeleyip atmaktan korkmayın. Nasıl olsa yerine gayet de besleyici humustan zengin toprağı koyacağız.
Yeni saksınızdaki, suyun akacağı saksı delikleri size göre fazla büyükse bu durumda koyacağınız saksı toprağı pekiyi ala bu deliklerden akıp gidecektir. İşte toprağın dışarı akışını önleyebilmek için, söz konusu delikleri kağıt mendiller ile kapatmayı öneriyoruz. Böylece hem toprak akıp gitmeyecek, hem de kağıt mendil bir süre sonra eriyip yok olacağından saksı deliklerinden akışkanlığı önlenemeyecektir.
Her ne kadar, üzerine basa basa, bitkiyi saksıdan çıkarırken dışarı sarkan ve çıkan kökleri acımadan kesin diyorsak da, dışarıda toprağın üzerinde bırakılan saksılar için aynı şeyi söyleyemeyeceğiz. Toprağın üzerinde bırakılan saksıların saksı deliklerinden çıkan kökler bir kere toprağa daldıklarında artık hızlı bir şekilde gelişip büyüyecekler. Dolayısı ile bunları kestiğinizde bitkinin sarsılmasını doğal karşılamamız gerekir.
Bu hafta, toprağa dikeceğimiz bir “dağ mayasıl otu” Latince adıyla Ajuga reptans L.”. Kökleri nasıl dışarı doğru ve aşağı taradığımıza dikkat ediniz. Bunun yanında yolda yürürken komşumuzun bahçe duvarında konuşlanmış bir çan çiçeğini sizle Ticaret Gazetesinin nefis baskısında paylaşıyoruz. Bunlara ek olarak internet gazetemizde 2 konuğumuz daha var. Serpil Üçok bize sarı çiğdem “Crocus chrysanthus” ve Okşan Kurç ise yalancı nergis (Narcissus pseudonarcissu) fotoğrafları yollamışlar.
