Dicle Elektrik Genel Müdürü Yaşar Arvas, mevcut yatırımlara ek olarak önümüzdeki beş yılda 60 milyar TL’yi aşkın yeni yatırım planladıklarını söyledi
SEDA GÖK / DİYARBAKIR
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)’nun 2024 Dijital Olgunluk Endeksi’nde Türkiye’nin en dijital dağıtım şirketi olarak tescillenen Dicle Elektrik, kaçak elektrikle mücadelede teknoloji odaklı hamleleriyle dikkat çekiyor. Uydu analizi, dron destekli saha taramaları, yapay zeka ve uzaktan sayaç yönetimiyle bölgesel kaçak kullanım oranını yüzde 76 seviyelerinden yüzde 37’ye kadar düşürmeyi başaran şirket, bugüne kadar Türkiye ekonomisine 521 milyar TL’lik katkı sağladı.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde faaliyet gösterdiği 6 ilde 2,5 milyon aboneye ve toplam 6,5 milyon nüfusa hizmet sağlayan Dicle Elektrik, teknolojik inovasyonları doğrudan operasyonlarına entegre ediyor. Hizmet bölgelerinde uydu, dron, yapay zeka gibi teknolojinin tüm imkanlarını kullanarak kaçak elektrikle mücadele eden şirket, önlediği kaçak elektrik kullanımıyla ülke ekonomisine 521 milyar TL’lik katkı sağladı. Akıllı ölçüm yatırımlarına da hız vererek, Türkiye’deki toplam OSOS (Otomatik Sayaç Okuma Sistemi) abonelerinin yaklaşık yarısı olan 1,3 milyon aboneyi bu sisteme dahil etti. Ayrıca yapay zeka destekli saha taramalarıyla da 6 bini aşkın kaçak trafo ortaya çıkarıldı.
“BÖLGENİN GERÇEKLERİNİ VERİYLE YÖNETİYORUZ”
Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (Elder) koordinasyonunda, elektrik dağıtım bölgelerine yapılan basın ziyaretleri devam ediyor. Bu kapsamda Dicle Elektrik ev sahipliğinde basın toplantısı gerçekleştirildi.
Düzenlenen toplantıda gazetecilere özel bir sunum yapan Dicle Elektrik Genel Müdürü Yaşar Arvas, enerji dağıtım sektörünün büyük zorluklarından biri olan kaçak elektrik tüketimiyle mücadelenin hizmet bölgelerinde aralıksız olarak sürdüğünü söyledi. Arvas, “Bölgenin gerçeklerini veriler doğrultusunda analiz ederken son teknolojiyi ve yapay zekayı yoğun bir şekilde kullanıyoruz. Bu sayede özellikle tarımsal sulamada yoğun olan kaçak kullanımları etkin biçimde tespit edebiliyoruz. Bu kapsamda uydu görüntülerini ve hiperspektral analizleri kullanan yapay zeka algoritmaları geliştirdik. Bu algoritmalar, 9,5 milyon dekarlık bir alanda, çiftçilerin ‘kuru tarım’ beyanlarını uydu verileriyle karşılaştırıyor. Beyan dışında sulu tarım yapılan alanlarını da belirleyerek kaçak elektrik kullanılan noktaları hassasiyetle tespit ediyor. Aynı zamanda 15 lisanslı dron pilotumuzun yürüttüğü çalışmalar da yapay zeka destekli analizlerle iletim hatlarındaki çatlak ve arızaları otomatik saptayıp bakım ekiplerini doğrudan sorunlu alana yönlendiriyor. Bu bütünleşik model sayesinde tespit ve müdahale döngümüz kısalıyor, operasyonel süreçlerde çok önemli zaman tasarrufu sağlıyoruz” diye konuştu.
KAYIP KAÇAK ORANINI YÜZDE 37’YE İNDİRDİLER
Hizmet bölgesi genelinde kaçak kullanım oranlarına da değinen Yaşar Arvas, “Özelleşmenin gerçekleştiği 2013 yılında bölgemizde yüzde 76 seviyesinde olan kayıp-kaçak oranını 2024 sonu itibarıyla yüzde 37’ye indirdik. Şehir merkezlerinde ise ortalama yüzde 15 seviyelerini görebiliyoruz. Bu etkin mücadelemiz sonucu bugüne kadar yaptığımız çalışmalarla Türkiye ekonomisine 521 milyar TL’lik bir katma değer sağladık” dedi.
79 PROJE TAMAMLANDI, 25 TESCİLLİ BULUŞ
Dicle Elektrik’in Türkiye’de Ar-Ge Merkezi kuran ilk dağıtım şirketi olarak sahaya doğrudan temas eden çözümler ürettiğini de belirten Yaşar Arvas, “Merkezimizde bugüne kadar 79 proje tamamlandı. Bunun yanı sıra 25 tescilli buluş ve 25 akademik yayın ortaya çıktı. 15 üniversite ve 50’yi aşkın firmayla kurduğumuz iş birlikleri, laboratuvardan çıkan fikirleri hızla deneme ve üretim aşamasına taşımamızı sağlıyor. Son olarak Ar-Ge Merkezi bünyesinde geliştirilen Datalink projesi sayesinde, GSM kapsamasının sınırlı olduğu bölgelerde de şebeke izleme ve sayaç okuma gibi işlemleri uzaktan yapabiliyoruz. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) destekli, tamamen yerli ve milli kaynakların kullanıldığı bu çözümümüz, sinyalin olmadığı kör noktalardan bile veri toplamayı mümkün hale getiriyor. Sistem, radyo frekansıyla çalışan modemlerin sinyal alınamayan noktalardaki sayaçların yanına konumlandırılması ve veri toplayıcılarla desteklenmesiyle çalışıyor” diye konuştu.
İSTİHDAM VE YATIRIM BİRLİKTE BÜYÜYOR
Hizmete başladığı günden bu yana akıllı şebeke dönüşümünden kırsal alan yatırımlarına, yenileme ve aydınlatma projelerine uzanan geniş bir yelpazede yıllık ortalama yatırım tutarını yaklaşık 10 kat artıran Dicle Elektrik’te, bütçenin en büyük payını yüzde 25 ile akıllı şebeke projeleri oluşturuyor.
İKLİM KRİZİ VE ARTAN ENERJİ MALİYETLERİ VURGUSU
Dicle Elektrik’in hizmet bölgesindeki tarım arazilerinde yaşanan orantısız sulama ve yüksek oranda kaçak elektrik kullanımı, toprağın ve su kaynaklarının geleceğini tehdit ettiğine de değinen Arvas, “Dicle ve Fırat nehirleri çevresinde sulak alanların hızla kurumasında yeraltı su kaynaklarının hızla tükenmesinin büyük etkisi bulunuyor. Özellikle tarımsal sulama için açılan derin sondaj kuyularından elektrik enerjisiyle çekilen suyla yapılan sulama yöntemleri, yeraltı kaynaklarının tükenişini hızlandırıyor. Bundan 10 yıl önce 100-150 metreden su çeken çiftçi artık yer yer 800-850 metre derine iniyor. Bu olumsuz durum sadece Türkiye’nin su kaynaklarını tüketmekle kalmıyor, aynı zamanda yüksek enerji maliyetleri ortaya çıkararak çiftçilerin üzerine ekstra bir yük bindiriyor. Yaklaşık 6 milyon 354 bin 716 dönümü Şanlıurfa’da, 1 milyon 508 bin 423 dönümü Diyarbakır’da, 1 milyon 312 Bin 94 dönümü ise Mardin’de olmak üzere bölgede toplam 9 milyon 175 bin 233 dönüm alanda sulu tarım yapıldığı göz önünde bulundurulduğunda, durumun ciddiyeti daha da artıyor” diye konuştu.
Makaralı Aydınlatma Direği Projesi ile rol model oldular
Dicle Elektrik Ar-Ge Merkezi’nin öne çıkan yenilikçi çalışmaları arasında “Makaralı Aydınlatma Direği” projesi yer alıyor.
2021 yılında başlatılan proje kapsamında, bakım ve onarım süreçlerinde iş kazalarının önlenmesi, operasyonel verimliliğin artırılması ve çalışanların iş yükünün azaltılması hedefleniyor. Makaralı sistem sayesinde direklerin kolayca indirilebilir ve kaldırılabilir hale gelmesiyle bakım süreçleri daha güvenli ve hızlı biçimde tamamlanabiliyor. 2021 yılında başlayan proje ile iş kazalarının önlenmesi, bakım süreçlerinin hızlanması ve çalışanların iş yükünün hafifletilmesinin hedeflenirken çevresel sürdürülebilirliğe de katkı sağlanıyor. Projenin yaygınlaşmasıyla, elektrik sektöründe sıkça kullanılan sepetli kamyonetlerin kullanımının azalacağı, böylece her 100 kilometrede yaklaşık yüzde 30 oranında karbon ayak izinin silinebileceği öngörülüyor.
GÖZLE TESPİT EDİLEMEYEN KAÇAĞI ‘KÖSTEBEK’ YAKALIYOR
Dicle Elektrik’in bir diğer örnek Ar-Ge projesi olan “Köstebek” ise 2020 yılında hayata geçirildi. Yeraltı kablo şebekelerinde gözle tespit edilemeyen kaçakları belirlemeyi hedefleyen ‘Köstebek’ ile akıllı sayaçlardan elde edilen ölçüm verileri kullanılarak kaçak bölgesi sistematik bir şekilde tespit ediliyor.
“Köstebek” sistemi yalnızca kaçağın varlığını değil, aynı zamanda kaçağın yapıldığı mesafeyi de tahmin edebilme özelliğine sahip. Bu yönüyle proje, enerji kayıplarının önlenmesinde ileri veri analitiği temelli özgün bir çözüm sunuyor.
