Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2024 yılı Ocak ayı bütçe rakamlarına göre, 2023 yılının Ocak ayında %467 artarak 32,243 milyar olan açık bu yıl 150,719 milyara yükseldi. Olaya toplam bütçe olarak bakıldığında 2024 bütçesi bir yıl öncesine göre %98 arttırılarak 11.089 milyar liraya yükseltilmişti. Ocak ayı gelirleri 617,249 milyar, giderleri ise 767,968 milyar oldu. Gelirlerin %83,8’i 517,2 milyar lira olarak vergi gelirlerinden oluşurken faiz dışı giderler 646,8 milyar, faiz giderleri de 121 milyar lira oldu. Geçen yıl Ocak ayı faiz giderleri 21,4 milyar lira idi.
Açığın en temel nedeni bütçe giderlerinin %139 artarken gelirlerinin %113,52 artması oluşturdu. Faiz hariç açık geçen yıl 10,8 milyar iken bu yıl 29,6 milyara yükseldi. Faiz giderlerinin yaklaşık 6 misli artarak 21,3 milyardan 121 milyara çıkması bütçe açığının da 150 milyar liraya yükselmesine neden oldu. 2024 yılı bütçesinde toplam faiz giderleri 646,1 milyar’dan 1.254 milyara %94 oranında artacak şekilde programlanmış. Bu da yaklaşık aylık 100 milyar lira faiz gideri anlamına geliyor. Bu rakam Ocak ayında %20 oranında artmış durumda.
2024 yılının Ocak ayı giderlerinin iki büyük kalemini %70,96 ile personel giderleri ve cari transferler oluşturuyor. Personel giderleri %152,8 artarak 103,2 milyardan 260,3 milyara yükselerek giderlerin %33,89’unu; cari transferler ise %94,46 artarak 146,4 milyardan 284,7 milyara yükselerek toplam giderlerin %37,07’sini oluşturdu.
Bütçenin toplamda %113,52 oranında artan gelirleri içinde vergi gelirleri %104,57 artarak 252,8 milyardan 517,2 milyara yükselirken, toplam gelirlerin %67,35’ini oluşturdu. Geçen yıl bu oran %78,68 idi.
Aşağıdaki tabloda 2023 ve 2024 yıllarına ait Ocak ayı bütçe kalemlerindeki gerçekleşmeler ve artış oranları yer alıyor.
| (milyon) TL | 2023 | 2024 | Artış |
| Bütçe Giderleri | 321.320 | 767.968 | 139,00% |
| Faiz Hariç Giderler | 299.961 | 646.875 | 115,65% |
| Personel Giderleri | 103.240 | 260.250 | 152,08% |
| SGK Devlet Primi | 15.520 | 30.555 | 96,87% |
| Mal ve Hizmet Alımları | 19.826 | 27.056 | 36,47% |
| Cari Transferler | 146.381 | 284.656 | 94,46% |
| Sermaye Giderleri | 9.884 | 18.057 | 82,68% |
| Sermaye Transferleri | 7 | 279 | 3933,94% |
| Borç Verme | 5.103 | 26.022 | 409,94% |
| Faiz Giderleri | 21.359 | 121.093 | 466,93% |
| Bütçe Gelirleri | 289.078 | 617.249 | 113,52% |
| Genel Bütçe Gelirleri | 280.361 | 605.258 | 115,89% |
| Vergi Gelirleri | 252.826 | 517.201 | 104,57% |
| Teşeb. ve Mülkiyet Geliri | 5.176 | 10.979 | 112,10% |
| Özel Gelirler Bağışlar | 786 | 15.314 | 1848,89% |
| Faizler, Paylar ve Cezalar | 20.539 | 59.498 | 189,69% |
| Sermaye Gelirleri | 547 | 1.550 | 183,62% |
| Alacaklardan Tahsilat | 488 | 716 | 46,83% |
| Özel Bütçeli İd. Gelirleri | 5.669 | 8.780 | 54,88% |
| Düzenleyici ve Denetleyici Kurum Gelirleri | 3.048 | 3.211 | 5,35% |
| Bütçe Dengesi | -32.243 | -150.719 | 367,45% |
| Faiz Dışı Denge | -10.883 | -29.626 | 172,22% |
Yukarıdaki tablodaki cari transferlerin alt kalemlerine baktığımız zaman 284,6 milyar liralık giderin 26 milyar lirası görevlendirme gideri ve bu rakamın 19 milyar lirası da KİT görevlendirme giderleri;
67,2 milyardan %105,2 artarak 137,9 milyar liraya çıkan hazine yardımları, – ki bu son rakamın içinde 39 milyar lira devlet sosyal güvenlik katkısı ve 36,6 milyar lira da sosyal güvenlik açığı finansmanı yer alıyor. Sosyal güvenlik açığı finansmanı 2024 yılı için 385,6 milyar olarak öngörülmüş bulunuyor.
19,5 milyar lira SSK 5 puan indirimi giderleri, 5,7 milyar lira emeklilere ek ödeme bulunuyor.
Tarımsal destekleme ödemelerinin de %1024,7 artarak 1,2 milyardan 13 milyara yükselmiş olması dikkat çekiyor.
Hane halkına yapılan diğer transferler %81,33 artarak 1,4 milyardan 2,5 milyara; Sermaye giderleri %82,68 artarak 9,9 milyardan 18 milyara yükselirken, borç verme işlemleri 5,1 milyardan 26 milyara yükselmiş bulunuyor. Bu kalemde KİT sermayesinin 3,34 milyardan 26 milyara yükselmiş olması bu artışın başlıca nedeni olarak gözüküyor.
Gelir kalemlerine baktığımızda birinci sırada 40,9 milyardan %164,6 artarak 108,4 milyara yükselen dahilde alınan Katma Değer Vergisi,
İkinci sırada %107,42 artarak 49,6 milyardan 102,8 milyara yükselen Gelir Vergisi;
Üçüncü sırada %118,15 artarak 44,8 milyardan 97,7 milyara yükselen Özel Tüketim Vergisi;
Dördüncü sırada da %73,85 artarak 52,4 milyardan 91,2 milyara yükselen İthalde Alınan Katma Değer Vergisi yer alıyor.
Özel Tüketim vergisi alt kalemlerinde motorlu taşıtlardan alınan ÖTV %90,879 artarak 15 milyardan 28,7 milyara; petrol ve doğalgaz ürünlerinden alınan ÖTV %292,3 artarak 44,8 milyardan 97,7 milyara; alkollü içeceklerden alınan ÖTV %50,4 artarak 5,6 milyardan 8,5 milyara; tütün mamullerinden alınan ÖTV %112,17 artarak 13 milyardan 27,6 milyara; dayanıklı tüketim ve diğer mallardan alınan ÖTV de %72,55 artarak 4 milyardan 7 milyara yükselmiş durumda.
Gelirlerin %83,79’u Vergi Gelirleri; Gelir ve Kazanç Üzerinden Alınan Vergiler %18,3; Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Vergileri %38,43 ve Uluslararası Ticaret ve Muamelelerden Alınan Vergiler de toplam vergilerin %16,91’ini oluşturuyor.
