Sonbahar geldi kapımıza dayandı derken, Okşan Kurç’un mesajı telefonumuza düşüverdi. Bartın Üniversitesinden Bilge Tunçkol ve ekibi “Paflagonya belumotu” adı verilen yeni bir bitki tanımlamışlar. Kendileriyle gurur duyuyoruz. Bilim dünyasından şimdili bu kadar. Hemen kendi dünyamıza dönelim isterseniz.
Bu hafta bahçemizde dolaşırken kızarmamış domatesleri görünce ister istemez aklımız çocukluğumuza gitti. Hatıralarımız ham domatesten turşu yapıldığı zamanlara uzandı. Büyük amcamızın eşinin, turşu, reçel yapmak için bizi bahçeye yolladığı günlere. Reçel için 1 kilo domatese 700 gr. şeker ve 1 limonun suyunu öneriyordu. Bir de yarım çay kaşığı vanilya (Şimdilerde pahalı mıdır, bilemedik?).
Daha önceki yazılardan hatırlayacağınız üzere, elma, muz gibi domates de (İzmirliler siz lütfen tomat okuyun) havaya etilen salarak olgunlaşma süreçlerini hızlandırırlar. Bunu aklımızın bir köşesinde bulunduralım. Sonbahara geldiğimiz için yemişlerdeki olgunlaşmanın yavaşladığını görerek, hastalıkların da yavaşlayacağını sakın düşünmeyin.
Külleme ya da mildiyö kapmamış olan tomat yemişlerini olgunlaştırmak için alabiliriz. Elma, erik, ayva gibi etli kısımları kalın olan tomatlar da bahçenizdeki hayvanlara yem olabilirler. Ne gam! Bir arkadaşımızın annesinin dediği gibi: “Börtü böceğin yemediği meyveyi ben de yemem”. Bahçenizin bulunduğu yerde havalar soğumaya başladıysa hepsini toplayın. Çünkisini soruyorsanız tomatların kızarması için gerekli olan etmen güneş ve ışıktan daha çok sıcaktır da ondan.
Toplamaya başladıysanız önce olgunlarını toplayın. Daha sonra da, olgunluk sırasına göre toplayarak kümeler oluşturun. Çanakkale tomatları gibi büyük çaplı tomatları bitkiden ayırmadan ya da koparmadan bir bahçe makası ile sapını koruyarak kesmeniz ve bitkiden öylece ayırmanız korunmanın sağlığı açısından uygun olacaktır. Çeri domatesleri ise bitkiyi dipten kesip, yemişleri üzerinde kalacak şekilde sıcak bir odada tutmanız olgunlaşma açısından yeterli olacaktır.
Yukarıda sözünü ettiğimiz yöntemle birkaç hafta içinde tomatlarınız kızaracaktır. Sadece bunları cilasız raflarda bekletmeniz, belki sağlığınız açısından daha da uygun olabilir. Tomatların daha yavaş olgunlaşmalarını isterseniz saman kağıtlarına sararak daha serin odalarda bekletmeniz kış ortalarında olgunlaşmanın tamamlanmasına olanak verecektir. Yemiş miktarı ne kadar fazlaysa, olgunlaşma salınan etilen gazının fazla olması nedeniyle daha hızlı olacaktır. Ayrıca ortalarına birkaç elma koymak da aynı etkiyi göstermeye yeterlidir. Doğal olarak çürük olanlar diğerlerinin çürümesine olanak verebilir, unutmayalım.
Bu hafta yerimiz kalmadığı için turşu sorunsalını haftaya bırakalım diyoruz. Bu haftalık gazetemizde Okşan Kurç’un yasemin patlıcanı ya da patates sarmaşığı olarak adlandırılan “Solanum laxum”u ile Zanzibar’dan hediye olarak gelen liçi yemişini göreceksiniz. Gazeteye bunlara ek olarak, bizim olmamış tomatlarla, Fadime hocamızın güneşe kurumaya alınmış olgun, sulu ve büyük olanlarını göreceksiniz.
Keyifli Bahçeler…
