Önce şunu iyi bilelim. Sağlıklı bir bitki, sağlıklı köklerle olabilir. Toprağın altını göremediğimiz için, çoğu zaman bitkilerin kök durumu pek de ilgimizi çekmeyebiliyor. Saksılardaki, kaplardaki bitkileri çıkartıp kök durumunu anlayabilmemiz açısından aslında şanslı olmalarına rağmen, çoğu zaman da bitkinin kök durumunu göz ardı etmemize neden oluyorlar. Yalnız unutmamız gereken konu, saksıdaki her bitkinin günün birinde daha büyük bir saksıya geçirilmesi gerekecektir. Hatta daha da ileri gidelim isterseniz.
Doğada bile, bir kaya yarığında ya da ağaç kovuğunda büyümüş bir çiçek gördüğünüzde, büyük olasılıkla yaşam süresi aynı cinsten bir bitkiden daha kısa olacaktır. Burada bir parantez açalım isterseniz. Bitkinin bahsettiğimiz kısır döngüden kurtulması köklerin kuvvetli bir şekilde büyüyerek kayayı hafifçe çatlatarak yeni besin havzalarını bulması ile olur. Geçici olarak bir hayvanın çevreye dışkılaması, besini azalmış bir bitkiye itici güç olabilir. Anadolu’da gezerken çam ağaçlarının, ardıçların bonsaivari bir şekilde yamaçlarda yaşadıklarına tanık olmuşuzdur.
Ev bitkilerinden geçimlerini sağlayan bitki üreticileri, bir ev bitkisinin her iki senede bir değiştirilmesini öneriyorlar. Biraz büyük bitkilerin, saksılarının değişmesine gerek olmadığını düşünüyorsanız aldanıyorsunuz. Yaşamları uzun olsun istiyorsanız, örneğin büyük bir “Ficus benjamina”nız varsa dört senede bir saksısını değiştirip, taze, gübreli toprakla kuvvetlendirmenizde fayda vardır. Aldığımız bir eğitim sırasında, Afrika menekşesi üreticilerinin ürettikleri bitkilerin saksılarını 6 ayda bir değiştirdiklerini duyunca çok şaşırmıştık.
Toprak ya da saksı değişimi için en ehven vakit, içinde bulunduğumuz ilkbahar aylarıdır. Burada anlattıklarımız ister içeride ister dışarıda bulunsunlar, tüm bitkiler için geçerlidir. Bitkiniz ılık ya da sıcak bir ortamda bulunuyorsa hiç çekinmeden kışın ya da sonbaharda da saksı değişimini yapabilirsiniz. Doğal olarak ilkbaharda dallarda filizlenme olduğu gibi, köklerin de yan dalallar üretmesi, olası yaralanmalara daha kolay cevap vermesi ve iyileşmelerin olması büyük bir olasılıktır. Şayet bitkinizde kök çürümesi varsa ilkbaharı bekleyelim diye zaman öldürmeniz olacak iş değildir, en iyisi hemen çürüyen bölgeleri budayarak toprağıni değiştirip bitkiyi ılık bir yerlere almaktır.
Bitkinizin saksısının değiştirme zamanı geldiğini nasıl anlarız? Birinci gösterge köklerin suların saksının deliklerinden çıkmasıdır.. Unutmayalım ki, yüzeyel olarak sulanan bitkilerde de bu görülebilir. İkinci önemli gösterge ise, toprağın hızlı kurumasıdır. Merkezi ısıtmanın yanında bulunan bitkilerde de bunun görülebileceğini sakın unutmayalım. Merkezi ısıtma peteklerinin yanında ya da üzerinde de bulunmak yeşil dostlarınız için riskli bir durumdadır. Fazla kurumayı da, kök çürümesini de önlemek için saksıları suyun içinde hava kabarcıklarının çıkması bitene kadar bekletmek, daha sonra da iyice suyun süzülmesini beklemek akıllıca olacaktır.
Bitkinin büyümesinin durması da saksının değiştirilmesi ve toprağın değiştirilmesi için zamanın geldiğinin göstergesidir. Bildiğiniz gibi büyümeyi yavaşlatan tek etken yer darlığı değildir. Işık, su, besin gibi bir yığın aklımızda tutmamız gereken kalem var. Aynı şekilde, bitkinin alt yapraklarının sararması da saksının ufak gelmesine bağlı olabilir. Bu kadar mı dersiniz? Saksının içinde, bitki büyümesini yavaşlatan bir yığın asalak gizlenebilir. Bunu da hepimiz biliyoruz. Toprak solucanları, nematodlar, mantarlar vb.
Bu haftalık yazımızı yavaş yavaş sonlandıralım, isterseniz. Haftaya aynı konuya devam etmek istiyoruz. Saksıları değiştirirken, bilmemiz gerek ilk konu etrafı pisletmemek için bu işleri dışarıda, balkonda, bahçede yapmak iyi olur diye düşünüyoruz. Yeni saksının eskisinden 1,5 belki 2 misli büyük olması gerekir.
Çok büyük saksıların bitki büyümesini yavaşlatacağını unutmayalım. Olanaklar elverdiğince yeni saksı mantar, virüs enfeksiyonunun yeni bitkiye geçmemesi için daha önce kullanılmamış olması önemlidir. İllaki eski bir saksı kullanılacaksa, 1/10 oranında seyreltilmiş çamaşır suyuyla temizlenmesi daha doğrusu içinde yarım saat bekletilmesi uygun olur. İsterseniz konuyu burada bitirmeyelim. Haftaya biraz daha bu konuyu işlemeye devam edelim.
Haftaya kadar size hoşçakalın diyoruz. Bu hafta yayınlayacağımız fotoğraflara bir göz atalım isterseniz. Serpil Üçok bu hafta da gazetemizi renklendirmeyi unutmadı. Yine gazetemizde bizim çektiğimiz bir ev bitkisinin saksısından dışarı taşmış kök sistemini görüyorsunuz. Beraberinde internet gazetesinde Hülya Ünver’in beyaz şakayığını ve uzun süredir saksısı değişmemiş bir bitkinin köklerinin nasıl kendi etrafında dairesel olarak döndüğünü göreceksiniz. Fotoğraf sıralamasında bir yanlışlık olursa, şimdiden affola.
Keyifli Bahçeler…
