İngiltere’de kamu hizmetleri ve işçi sınıfı aileler baskı altındayken, yeni bir rapor ülkenin en zenginlerinin çok daha fazla vergi kaçırdığını ortaya koydu
NAZ TÜKEL
İngiltere’nin kamu harcamalarını denetleyen Ulusal Denetim Ofisi (NAO), hükümeti uyardı. Yüksek gelirli bireylerden vergi tahsilatında bazı ilerlemeler kaydedilmiş olsa da zenginlerin vergi uyumsuzluğunun boyutu resmi tahminlerin çok üzerinde.
The Guardian’ın 16 Mayıs tarihli haberine göre, yalnızca 2023-24 mali yılında Birleşik Krallık Gelir ve Gümrük İdaresi (HMRC), zengin bireylerden 5,2 milyar sterlin değerinde vergi tahsil etti. Bu rakam, beş yıl öncesine göre iki katına çıkmış durumda. Ancak bu miktar, HMRC’nin tahmin ettiği toplam “vergi açığı”nı bile bir milyar sterlin aşıyor. NAO’ya göre bu uyumsuzluk, gerçekte kaçırılan verginin çok daha büyük bir sistematik sorun olduğuna işaret ediyor olabilir.
Daha da endişe verici olan ise cezalardaki dramatik düşüş. 2018-19 yılında 2 binden fazla ceza kesilirken, bu sayı 2023-24’te yüzde 75 azalarak yalnızca 456’ya düştü. Yani İngiltere’nin süper zenginleri sadece vergi kaçırmakla kalmıyor, aynı zamanda cezasız da kalıyor. Bu tablo, kamu maliyesindeki kısıtlamalar ortasındaki İşçi Partisi üzerindeki baskıyı daha da artırıyor. Sendikalar ve parti içinden milletvekilleri, zenginlerden daha fazla vergi alınmasını talep ediyor. Hükümet son bütçede bazı adımlar attı: non-dom vergi rejiminin kaldırılması, sermaye kazancı vergisinin artırılması ve özel okullar için KDV muafiyetinin sona erdirilmesi gibi. Ancak eleştirmenler bu önlemlerin yeterli olmadığını, kesintilerin hâlâ toplumun en yoksul kesimlerini hedef aldığını savunuyor.
İngiltere’de zengin nüfus da artıyor. HMRC, yıllık geliri 200 bin sterlinin üzerinde ya da 2 milyon sterlinden fazla varlığı olan 850 bin bireyi takip ediyor — bu rakam 2019’da 700 bindi. Bu grup, 2023-24 yılında 119 milyar sterlin kişisel vergi ödeyerek, toplam gelir vergisi tahsilatının yüzde 25’ini oluşturdu.
Her ne kadar HMRC içinde bu gruba yönelik çalışan 910 kişilik bir ekip bulunsa da, 10 milyon sterlinin üzerinde varlığı olan “ultra zenginleri” hedefleyen özel bir birim 2017’de sessizce kapatıldı. Hükümet, sonbahar bütçesinde yurt dışı vergi kaçakçılığı ve dolandırıcılıkla mücadele için yeni kaynaklar ayrılacağını açıkladı. Ancak denetçiler, artık ciddi ve kapsamlı bir hesaplaşma zamanı geldiğini söylüyor.
