Tarihte Bugün

9 Eylül, Miladi takvime göre yılın 252. (artık yıllarda 253.) günüdür. Yıl sonuna kadar kalan 113 gün vardır.

Olaylar

• MÖ 479 – Platea Muharebesi gerçekleşti.
• 1141 – Katvan Muharebesi gerçekleşti.
• 1493 – Osmanlı ile Macaristan Krallığı destekli Hırvatistan Krallığı birleşik ordusu arasında Krbava Muharebesi gerçekleşti.
• 1543 – Mary Stuart, daha 9 yaşındayken taç giyerek İskoçya Kraliçesi oldu.
• 1570 – Lefkoşa, Türkler tarafından fethedildi.
• 1850 – Kaliforniya, 31. eyalet olarak ABD‘ye kabul edildi.
• 1892 – Jüpiter‘in beşinci uydusu olan Amalthea bulundu.
• 1914 – İttihat ve Terakki Cemiyeti, Osmanlı Hükûmeti’nin kabul ettiği tüm kapitülasyonları reddetti.
• 1922 – İzmir’in Kurtuluşu: Dumlupınar Meydan Muharebesi‘nin kazanılmasının ardından Yunan Ordusu’nu önüne katan Türk Ordusu işgal altında bulunan İzmir‘e girdi.
• 1923 – TBMM‘de Birinci Grup mensubu milletvekilleri tarafından oylama neticesinde “Halk Fırkası Nizamnamesi” kabul edildi. Bunun neticesinde Cumhuriyet Halk Partisi, Mustafa Kemal Atatürk‘ün liderliğinde kurulmuş oldu.^[1]
• 1940 – Macar Ordusu, 87 Rumeni ve 6 Yahudiyi Treznea Katliamı‘nda öldürdü.
• 1945 – Çin-Japon Savaşı (1937-1945) sona erdi.
• 1948 – Kim İl-sung, Kuzey Kore‘nin kuruluşunu ilan etti.
• 1971 – Boğaziçi Üniversitesi‘nin kurulmasına ilişkin kanun kabul edildi.
• 1974 – 11. Altın Portakal Film Festivali‘nde, Altın Portakal Ödülü‘nü Lütfi Ömer Akad‘ın Düğün filmi aldı.
• 1992 – İspanya, Katalonya bölgesinin özerkliğini tanıdı.
• 1992 – Millî Güvenlik Konseyi tarafından 16 Ekim 1981 tarihinde kapatılmış olan Cumhuriyet Halk Partisi, Haziran 1992’de yapılan yasa değişikliği sayesinde 1979 yılında yapılan son kurultayın delegeleri tarafından yeniden açıldı.^[2] Yeniden açılış kurultayındaki seçimin neticesinde Deniz Baykal, Cumhuriyet Halk Partisi’nin 4. genel başkanı oldu.
• 1993 – İsrail ve Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) birbirlerini tanımayı kabul etti.
• 2001 – 12 Dev Adam, Türkiye’de düzenlenen Avrupa Şampiyonasında ikinci oldu.
• 2011 – Dünya’nın en büyük mozaik müzesi olan Gaziantep‘teki Zeugma Mozaik Müzesi ziyarete açıldı.
• 2023 – Kuzey Kore hükûmeti beşinci ve bildirildiğine göre en büyük nükleer testini gerçekleştirdi. Dünya liderleri eylemi kınarken, Güney Kore bunu “manyak pervasızlık” olarak nitelendirdi.

Doğumlar

• 214 – Aurelian, Roma İmparatoru (ö. 275)
• 384 – Honorius, önce Roma İmparatoru sonra Batı Roma İmparatoru (ö. 423)
• 1349 – III. Albert, Habsburg Hanedanı’nın üyesi, 1365’ten ölümüne kadar Avusturya dükü (ö. 1395)
• 1466 – Ashikaga Yoshitane, Ashikaga şogunluğunun 10. şogunu (ö. 1523)
• 1583 – Girolamo Frescobaldi, İtalyan müzisyen ve besteci (ö. 1643)
• 1585 – Armand Jean du Plessis de Richelieu, Fransız din adamı, asilzade ve siyasetçi (ö. 1642)
• 1737 – Luigi Galvani, İtalyan fizikçi (ö. 1798)
• 1778 – Clemens Brentano, Alman yazar (ö. 1842)
• 1823 – Joseph Leidy, Amerikalı bilim insanı (ö. 1891)
• 1828 – Lev Tolstoy, Rus yazar ve aktivist (ö. 1910)
• 1855 – Houston Stewart Chamberlain, İngiliz yazar ve filozof (ö. 1927)
• 1869 – Abdullah Cevdet, Osmanlı siyaset adamı ve düşünür, göz doktoru, şair ve tercüman (ö. 1932)
• 1890 – Colonel Sanders, Amerikalı iş insanı (ö. 1980)
• 1901 – Jürgen Wagner, Alman general (ö. 1947)
• 1906 – Ali Hadi Bara, Türk heykeltıraş (ö. 1971)
• 1908 – Cesare Pavese, İtalyan ozan ve romancı (ö. 1950)
• 1909 – Arthur Jonath, Alman atlet (ö. 1963)
• 1912 – Wilhelm Oxenius, Alman asker (ö. 1979)
• 1913 – Tarık Levendoğlu, Türk sahne tasarımcısı, tiyatro yönetmeni, çevirmen ve fresk ressamı (ö. 1978)
• 1919 – Gottfried Dienst, İsviçreli futbol hakemi (ö. 1998)
• 1922
  • Bernard Bailyn, Amerikalı tarihçi, yazar ve profesör (ö. 2020)
  • Hans Dehmelt, Alman asıllı Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 2017)
• 1923 – Marcel Zanini, Türk-Fransız caz müzisyeni (ö. 2023)
• 1924
  • Sylvia Miles, Amerikalı aktris (ö. 2019)
  • Russell M. Nelson, Amerikalı dini lider, İsa Mesih’in Son Zaman Azizler Kilisesi’nin şu anki başkanı ve peygamberi, 12 Havariler Kurulunun eski başkanı
• 1925
  • Berni Alder, Almanya doğumlu Amerikalı fizikçi (ö. 2020)
  • Soňa Červená, Çek opera sanatçısı, aktris ve keman sanatçısı (ö. 2023)
• 1926
  • Jan-Olaf Strandberg, İsveçli aktör (ö. 2020)
  • Erhard Eppler, Alman Sosyal Demokrat siyasetçi, eski bakan ve eğitimci (ö. 2019)
  • Yusuf el-Karadavi, Mısırlı din bilgini ve Dünya Müslüman Alimler Birliği başkanı (ö. 2022)
• 1927 – Yusuf Ziya Bahadınlı, Türk yazar, yayıncı ve siyasetçi (ö. 2025)
• 1928 – Sol LeWitt, Amerikalı heykeltıraş ve ressam (ö. 2007)
• 1929
  • Aleksey Maslennikov, Rus Sovyet tenor ve opera sanatçısı (ö. 2016)
  • Stu Phillips, Amerikalı besteci, şef ve plak yapımcısı
• 1930
  • Gültekin Oransay, Türk müzikbilimci, tarih ve dil araştırmacısı (ö. 1989)
  • Frank Lucas, Amerikalı uyuşturucu baronu, gangster ve suç patronu (ö. 2019)
• 1932 – Müşfik Kenter, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı (ö. 2012)
• 1935
  • Demir Özlü, Türk öykü ve roman yazarı (ö. 2021)
  • Haim Topol, İsrailli tiyatro ve sinema oyuncusu (ö. 2023)
• 1936 – David Gold, İngiliz iş adamı ve yönetici (ö. 2023)
• 1938 – Claudio Nizzi, İtalyan çizgi romancı ve senarist
• 1939
  • Alexandre Benmakhlouf, Fransız hukukçu
  • Sharon Ambrose, Amerikalı siyasetçi (ö. 2017)
  • Froilan Tenorio, Amerikalı siyasetçi ve bürokrat (ö. 2020)
• 1940 – Cihangir Gaffari, İranlı aktör ve yapımcı
• 1941 – Dennis Ritchie, Amerikalı bilgisayar mühendisi (ö. 2011)
• 1942
  • Ataman Yalgın, Türk büyükelçi (ö. 2021)
  • Ted Herold, Alman rock and roll şarkıcısı ve aktör (ö. 2021)
• 1943
  • Başar Sabuncu, Türk oyun ve senaryo yazarı, tiyatro ve sinema yönetmeni, çevirmen, sahne tasarımcısı, oyuncu (ö. 2015)
  • Frank Clark, İngiliz eski futbolcu ve teknik direktör
  • Hélène Vincent, Fransız oyuncu ve tiyatro yönetmeni
  • Art LaFleur, Amerikalı oyuncu (ö. 2021)
  • Madeline Kripke, dünyanın en büyük sözlük koleksiyonlarından birine sahip kitap koleksiyoncusu (ö. 2020)
• 1944 – Álvaro Gil-Robles, İspanyol hukukçu ve siyasetçi
• 1945 – Erbil Tuşalp, Türk gazeteci ve yazar (ö. 2020)
• 1946
  • Selçuk Esenbel, Türk tarihçi ve akademisyen
  • Pablo Alarcón, Arjantinli oyuncu
  • Adrian Smith, İngiliz istatikçi (Alan Turing Enstitüsü Başkanı ve Royal Society başkanı)
• 1947 – Emin Kansu, Türk doktor ve akademisyen
• 1949 – John Curry, Olimpiyat ve Dünya Şampiyonu İngiliz buz patenci (ö. 1994)
• 1951
  • Fikri Arkan, Türk ülkücü militan (ö. 1982)
  • Robert Desiderio, Amerikalı aktör (ö. 2021)
  • Ildikó Schwarczenberger, Macar eskrimci (ö. 2015)
• 1952 – David A. Stewart, İngiliz müzisyen ve prodüktör
• 1953
  • Janet Fielding, Avustralyalı aktris
  • Sami Dedeoğlu, Türk iş insanı ve siyasetçi
• 1956 – Ayhan Kavas, Türk oyuncu
• 1957 – Šefik Džaferović, Boşnak siyasetçi (Demokratik Eylem Partisi (SDA) başkan yardımcısı ve Bosna-Hersek Cumhurbaşkanlığı eski Boşnak üyesi)
• 1958
  • Almasbei Kchach, Abhazyalı siyasetçi (ö. 2012)
  • Mrinal Haque, Bangladeşli heykeltıraş (ö. 2020)
• 1959
  • Ruhsar Öcal, Türk opera solisti, tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu
  • Ali Buysaim, Birleşik Arap Emirlikli eski futbol hakemi
• 1960
  • Nurullah Genç, Türk iktisatçı ve şair
  • Hugh Grant, İngiliz oyuncu ve film yapımcısı
  • Urmas Sisask, Eston besteci (ö. 2022)
• 1961 – Faruk Çaturoğlu, Türk siyasetçi
• 1962
  • Kaija Kärkinen, Finlandiyalı şarkıcı, şarkı sözü yazarı ve oyuncu
  • Renato Gaúcho, Brezilyalı eski futbolcu ve teknik direktör
• 1963
  • Eymen Mansur, Mısırlı milli futbolcu
  • Roberto Donadoni, İtalyan eski millî futbolcu ve teknik direktör
• 1964
  • Lance Acord, Amerikalı görüntü yönetmeni ve yapımcı
  • Aleksandar Hemon, Bosnalı yazar, gazeteci, denemeci ve eleştirmen
• 1965
  • Cihat Levent, Türk millî basketbolcu, spor yöneticisi ve sivil toplum kuruluşu aktivisti
  • Yücel Savaş, Türk siyasetçi ve iş insanı
  • Erick Lonnis, Kosta Rikalı millî futbolcu
• 1966 – Adam Sandler, Amerikalı sinema oyuncusu, yönetmen, şarkıcı, senarist ve yapımcı
• 1967
  • Akshay Kumar, Hint-Punjablı oyuncu, yönetmen ve yapımcı
  • Anna Malle, Amerikalı porno yıldızı (ö. 2006)
  • Akshay Kumar, Hint oyuncu
• 1969
  • Rachel Hunter, Yeni Zelandalı manken, oyuncu ve reality Tv şov sunucusu
  • Özlem Zengin, Türk avukat ve siyasetçi
• 1970
  • Tülay Günal, Türk aktris
  • Cüneyt Mete, Türk oyuncu ve tiyatrocu
• 1971
  • Sevil Akı Saner, Türk oyuncu ve seslendirme sanatçısı
  • Eric Stonestreet, Amerikalı aktör ve komedyen
• 1972
  • Natasha Kaplinsky, İngiliz haber sunucusu
  • Xavier Pascual, İspanyol profesyonel basketbol antrenörü
  • George Perez, Amerikalı oyuncu
  • Goran Višnjić, Hırvat oyuncu
• 1974 – Ece Uslu, sinema, dizi ve tiyatro oyuncusu
• 1975
  • İlker Kızmaz, Türk oyuncu
  • Michael Bublé, Kanadalı müzisyen, pop-caz sanatçısı ve oyuncu
• 1976
  • Emma de Caunes, Fransız oyuncu ve yönetmen
  • Mick Blue, Avusturyalı pornografik film oyuncusu ve yönetmen
• 1977
  • Fatih Tekke, Türk eski futbolcu ve teknik direktör
  • Ferzad Mecidi, İranlı milli futbolcu
• 1978 – Arzu Şahin, Türk halk müziği sanatçısı
• 1979
  • Nikki DeLoach, Amerikalı oyuncu ve performans şarkıcısı
  • Gökçe, Türk şarkıcı, söz yazarı ve besteci
• 1980
  • Václav Drobný, Çek eski millî futbolcu (ö. 2012)
  • Michelle Williams, Amerikalı aktris
• 1981 – Lyn, Güney Koreli R&B şarkıcısı
• 1982
  • Fatoş Kabasakal, Türk oyuncu, model ve sunucu
  • Isabelle Caro, Fransız manken ve oyuncu (ö. 2010)
  • Welissa De Souza Gonzaga, Brezilyalı voleybolcu
  • Francesco Gabbani, İtalyan şarkıcı
• 1983 – Rodrigo Souto, Brezilyalı futbolcu
• 1984
  • Brad Guzan, Amerikalı futbolcu
  • Mihalis Sifakis, Yunan eski millî futbolcu
• 1985
  • Lior Eliyahu, İsrailli profesyonel basketbolcu
  • Luka Modrić, Hırvat millî futbolcu
• 1986
  • İbrahim Kendirci, Türk oyuncu
  • Ri Myong-guk, Kuzey Koreli eski millî futbolcu
  • Luc Mbah a Moute, Kamerunlu profesyonel basketbolcu
• 1987
  • Afrojack, Hollandalı DJ ve prodüktör
  • Alex Song, Kamerunlu futbolcu
  • Clayton Snyder, Amerikalı oyuncu
  • Gökhan Keser, Türk şarkıcı, oyuncu ve yapımcı
• 1988
  • Simge Tertemiz, Türk sunucu, manken ve oyuncu
  • Danilo D’Ambrosio, İtalyan futbolcu
• 1989
  • Beta Berk Bayındır, Türk rapçi ve söz yazarı (ö. 2022)
  • Dairis Bertāns, Letonyalı basketbolcu
• 1990
  • Hüsnü Başkurt, Türk futbolcu
  • Muhammed er-Rumeyhi, Bahreynili futbolcu
• 1991
  • Oscar, Brezilyalı millî futbolcu
  • Danilo Luís Hélio Pereira, Portekizli futbolcu
• 1992
  • Başaran Saraçoğlu, Türk futbolcu
  • Yeldos Smetov, Kazak judocu
• 1993
  • Sarah Logan, Amerikalı profesyonel güreşçi
  • Pablo Insua, İspanyol futbolcu
• 1994
  • Yuliana Korolkova, Rus manken
  • Jure Balkovec, Sloven milli futbolcu
  • Lucas Ontivero, Arjantinli futbolcu
  • Gilbert Koomson, Ganalı millî futbolcu
  • Matt Macey, İngiliz futbolcu
  • Ali Faiz Atiyye, Iraklı futbolcu
  • Yuto Horigome, Japon futbolcu
  • Yuta Toyokawa, Japon futbolcu
  • William Guzmán, Meksikalı futbolcu
• 1996 – Lennard Kämna, Alman profesyonel yol bisikletçisi
• 1997 – Fredrik Jensen, Fin futbolcu
• 1998 – Colin Dagba, Fransız futbolcu
• 1999 – Bilal Hassani, Fransız şarkıcı
• 1999 – Tonio Teklić, Hırvat futbolcu

Ölümler

• 276 – Florianus, Roma İmparatoru
• 1087 – I. William, İngiltere Kralı (d. 1028)
• 1271 – III. Yaroslav, 1264’ten 1271’e kadar ilk Tver Prensi ve Vladimir‘in onuncu Büyük Prensi (d. 1230)
• 1483 – IV. Edward, İngiltere Kralı (d. 1442)
• 1487 – Chenghua, Çin İmparatoru (d. 1447)
• 1513 – IV. James, İskoç Kralı (d. 1473)
• 1569 – Pieter Brueghel, Hollandalı ressam (d. 1525)
• 1583 – Humphrey Gilbert, I. Elizabeth döneminde görev yapmış İngiliz maceraperest, kâşif, milletvekili ve asker (d. 1539)
• 1596 – Anna Jagiellon, 1575’ten 1586’ya Polonya kraliçesi ve Litvanya Büyük Düşesi (d. 1523)
• 1830 – Bailey Bartlett, Amerikalı siyasetçi (d. 1750)
• 1841 – Augustin Pyramus de Candolle, İsviçreli botanikçi (d. 1778)
• 1891 – Jules Grévy, Fransız devlet adamı (d. 1807)
• 1898 – Stéphane Mallarmé, Fransız şair (d. 1842)
• 1901 – Henri de Toulouse-Lautrec, Fransız ressam (d. 1864)
• 1941 – Hans Spemann, Alman embriyolog ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (d. 1869)
• 1942 – Şevki Savaşçı, Türk asker ve İstiklâl Savaşı gazisi (d. 1878)
• 1943 – Charles McLean Andrews, Amerikalı tarihçi (d. 1863)
• 1959 – Ramón Fonst, Kübalı eskrimci (d. 1883)
• 1976 – Mao Zedong, Çinli devrimci, siyasetçi ve Çin Komünist Partisi‘nin kurucusu (d. 1893)
• 1978 – Ida Noddack, Alman kimyager ve fizikçi (d. 1896)
• 1978 – Jack Warner, Kanada doğumlu Amerikalı film yapımcısı (d. 1892)
• 1981 – Jacques Lacan, Fransız psikiyatr (d. 1901)
• 1983 – Luis Monti, Arjantinli futbolcu (d. 1901)
• 1984 – Yılmaz Güney, Türk yönetmen ve sinema oyuncusu (d. 1937)
• 1985 – Sırrı Atalay, Türk siyasetçi ve hukukçu (d. 1919)
• 1985 – Paul Flory, 1974 yılında Nobel Kimya Ödülünü kazanan Amerikalı kimyacı (d. 1910)
• 1985 – Erkan Yücel, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1944)
• 1989 – Elevter Andronikaşvili, Gürcü fizikçi (d. 1910)
• 1990 – Nicola Abbagnano, İtalyan varoluşçu felsefeci (d. 1901)
• 1993 – Maurice Yaméogo, Burkina Fasolu siyasetçi (d. 1921)
• 1995 – Erik Nilsson, İsveç futbolcu (d. 1916)
• 1996 – Bill Monroe, Amerikalı mandolist, şarkıcı ve şarkı sözü yazarı (d. 1911)
• 1997 – Burgess Meredith, Amerikalı oyuncu (d. 1907)
• 1998 – Semiha Şakir, Türk hayırsever (d. 1905)
• 2001 – Ahmet Şah Mesut, Afgan askeri lider (d. 1953)
• 2003 – Edward Teller, Macar asıllı Amerikalı kuramsal fizikçi (d. 1908)
• 2006 – Mehmet Emin Aga, Batı Trakya Türkü İskeçe seçilmiş müftüsü (Batı Trakya–Yunanistan) (d. 1932)
• 2007 – Saide Arifova, Kırım Tatarı İkinci Dünya Savaşı 74 Yahudi çocuğu kurtaran kadın (d. 1916)
• 2010 – Bent Larsen, Danimarkalı satranç oyuncusu (d. 1935)
• 2010 – Rauno Mäkinen, Fin güreşçi (d. 1931)
• 2013 – Patricia Blair, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1931)
• 2014 – Denny Miller, Amerikalı oyuncu (d. 1934)
• 2016 – Mario Spezi, İtalyan gazeteci ve yazar (d. 1945)
• 2017 – Frank Aarebrot, Norveçli siyaset bilimci ve akademisyen (d. 1947)
• 2018 – Frank Andersson, İsveçli güreşçi ve tv gösteri sanatçısı (d. 1956)
• 2018 – Javier Usabiaga Arroyo, Meksikalı iş insanı ve siyasetçi (d. 1939)
• 2018 – Mr. Catra, Brezilyalı pop-funk müziği şarkıcısı, müzisyen ve aktör (d. 1968)
• 2019 – Seher Hüdayari, Tahran’da İslami Devrim Mahkemesi önünde kendisini ateşe vermesiyle bilinen İranlı kadın (d. 1990)
• 2019 – Lavrendis Maheriças, Yunan rock müzisyeni ve şarkı sözü yazarı (d. 1956)
• 2019 – Dinçer Sümer, Türk tiyatro oyuncusu, yönetmen ve seslendirme sanatçısı (d. 1938)
• 2020 – Henrietta Boggs, Amerikalı yazar, gazeteci ve aktivist (d. 1918)
• 2020 – KS Firoz, Bangladeşli aktör (d. 1946)
• 2020 – Shere Hite, ABD doğumlu Alman seksolog ve feminist (d. 1942)
• 2020 – Yopie Latul, Endonezyalı şarkıcı (d. 1953)
• 2020 – Amos Luzzatto, İtalyan yazar (d. 1928)
• 2021 – Borhane Alaouié, Lübnanlı film yönetmeni (d. 1941)
• 2021 – Marianne Battani, Amerikalı siyasetçi ve hukukçu (d. 1944)
• 2021 – Urbain Braems, Belçikalı eski futbolcu, teknik direktör (d. 1933)
• 2021 – Wiesław Gołas, Polonyalı aktör (d. 1930)
• 2021 – Lucette Michaux-Chevry, Fransız merkez sağ siyasetçi, eski bakan (d. 1929)
• 2021 – Danilo Popivoda, Sloven profesyonel futbolcu ve teknik direktör (d. 1947)
• 2022 – Jack Ging, Amerikalı aktör (d. 1931)
• 2022 – Mark Miller, Amerikalı aktör, senarist, yapımcı ve yönetmen (d. 1924)
• 2024 – James Earl Jones, Amerikalı oyuncu (Shakespeare‘in Othello‘sundaki performansıyla ünlü) (d. 1931)

Tatiller ve özel günler

• İzmir’in Kurtuluş Günü (1922)^[3]
• Kuzey Kore Bağımsızlık Günü^[4][5][6]
• Tacikistan Bağımsızlık Günü^[7][8][9]